İnternet bağımlılığı
Kişinin kontrolden çıkmış bir dürtüyle sürekli sanal alem aktiviteleriyle meşgul olması bir bağımlılığın göstergesi olabilir. Aktif bir gün geçirmek yerine saatlerce ekran karşısında kalmak hayatı birçok yönden olumsuz etkileyebilir
İnternet neredeyse sınırsız diyebileceğimiz iletişim olanaklarıyla dünyamızı tümüyle değiştirdi. İş ve özel yaşamı artık onsuz düşünmek mümkün değil gibi. Bugün e-posta, Messenger, sohbet odaları, sanal alışveriş, bilgi portalleri, online-eğitim, oyunlar, facebook ve twitter hayatımıza öyle bir girdi ki yedisinden yetmişine kadar herkes internet kullanıcısı oldu desek yeridir.
Peki normal internet kullanıcısı olmakla internet bağımlısı olmak arasındaki sınırı nereye çekmek lazım? İlk kez 1995’te psikiyatrist Ivan Goldberg tarafından ortaya atılan internet bağımlılığı kavramı, bugün, alkol veya nikotin gibi nesne düzeyinde bir bağımlılıktan ziyade, kontrolden çıkmış bir dürtüyle, kişinin sürekli olarak sanal alem aktiviteleriyle meşgul olması anlamına geliyor.
Buna bağımlılık yerine patolojik internet kullanımı diyenler de var. Sohbet odaları ve arkadaşlık siteleri gibi sanal mekanlar gerçek yaşamdan ürken ya da çekinen pek çok insanın hızla, rahatlıkla ve kolaylıkla başkalarıyla etkileşime girdiği, farklı kişiliklere büründüğü yerler.
Başlarda dikkat çekmiyor
Kontrol kaybı internet bağımlılığında çok önemli bir nokta. İnternetin esiri olanlar zaman üzerindeki kontrollerini yitiriyorlar. Bağımlılık internette geçirilen zamanın gün be gün artmasıyla başlıyor. Bu sinsi süreç önce dikkat çekmiyor, ama kişi bir gün başka aktivitelerini yapmaya artık vaktinin kalmadığını fark ediyor.
Bu yüzden işini kaybedenler, aile yaşamı bozulanlar ve çevresinden izole olanlar hiç de az değil. İnternet bağımlıları bundan utanma ve suçluluk duysalar bile kabullenmekte zorlanıyor ve yakınlarındaki kişiler bu sorunu gündeme getirdiğinde onlara karşı agresif tepkiler gösterebiliyorlar.
Günün büyük bölümünü sanal alemde harcayanlarda uyku bozuklukları, duyuların aşırı uyarılmasına bağlı rahatsızlıklar, sinirsel mide hastalıkları, baş ağrısı ve göz bozuklukları sık görülüyor.
Yılbaşında yayınlanan bir araştırmanın sonuçlarına göre gerçek yaşamdaki etkileşimler yerine sohbet odaları ve sosyal ağ sitelerini aşırı kullanan kişilerde bunun ruh sağlığı üzerinde ciddi etkileri olabildiği tespit edilmiş. Bu araştırmaya göre modern yaşamdaki yeri giderek artan internet kullanımında aşırıya kaçılmasının, bazı kişilerde zararlı sonuçlara neden olabileceği anlaşılmış. Bazı kişilerin zamanlarını sınırlayamadıkları ve bunun da onların günlük aktivitelerini ciddi anlamda etkilediği tespit edilmiş.
Araştırma bağımlı olmayan kişilere göre bağımlılarda depresyon sıklığının daha fazla ve gençlerin bağımlı olmaya orta yaşlılardan daha eğilimli olduğunu ortaya koymuş. Kendi alanında bir ilk olan bu çalışmanın sonuçları daha çok yeni, aşırı internet kullanımı ile ruh sağlığı arasındaki ilişkinin zaman içinde daha geniş bir biçimde incelenmesi gerekiyor.
Bağımlılık olmayabilir de...
Özellikle gençlerde aktif bir gün geçirmek yerine odaya kapanıp saatlerce bir ekran karşısında kalmak ilerideki yaşamlarını pek çok yönden olumsuz etkileyebilir. Bu olumsuz etki sadece sosyal bakımdan değil, egzersiz, spor ve temiz hava gibi çok çeşitli durumların eksikliği olarak da görülmeli. İlginin çevredeki çok çeşitli alanlar yerine sadece bir konuya odaklanması da başka olumsuz bir husus. Tabii biraz fazla kullanılıyor diye bir şeyi de hemen bağımlılıkla bağdaştırmamak lazım.
Her bağımlılığa yol açan şeyde olduğu gibi doz gün geçtikçe artıyorsa, dış dünya ile ilişki giderek azalıyor, yerine internet geçiyorsa, bu gidişi bir yerde de yavaşlatmaya başlamak lazım. İlgiyle takip ettikleri diziler veya yarışmalar başladığında veya herkes yemeğe otururken kişiler yerlerinden kıpırdamayıp, internette oyun oynamayı veya gezinmeyi sürdürüyorlarsa, “Acaba ben bu işi abartıyor muyum?” diye düşünmeliler ve yavaş yavaş ilgilerini başka uğraşlara kaydırmayı denemeliler.
Belirtiler ve sonuçları
Henüz tam bir hastalık tablosu olarak tanımlanmış olmasa da aşırı internet kullanımının karakteristik semptomlarını ve etkilerini aşağıdaki gibi özetlemek mümkün:
- Zaman üzerinde kontrol kaybı
- Gerçek yaşamla bağlantının zayıflaması
- Sosyal izolasyona kadar varan sosyal geri çekilme
- Bedensel Stres Semptomları
- Ruhsal etkiler