Kalp adalesini besleyen atardamardaki daralan veya tıkanan yere stent adlı metal kafes takılır. Metal ya da ilaç kaplı olmak üzere iki tip stent vardır. Hangi tip stentin uygulanacağına kardiyoloğun önerisi doğrultusunda hasta karar veriyor
Geçen gün yaptığı incelemelerden sonra bir yakınıma anjiyo yapılmasını önerdi ve gerekirse stent takılabileceğini söyledi kardiyoloğumuz Dr. Cem Bostan. Uzun uzun anlattı stent işlemini. Yakınıma anlattıklarını sizler için de özetlemesini rica ettim. İşte Dr. Cem’in anjiyoplasti ve stent hakkında anlattıkları:
Kalp adalesini besleyen atardamarların daralma veya tıkanmasıyla kan akımının kısmi ya da tam kesilmesine bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklara koroner arter hastalığı denir.
Yeniden daralma olabilir
Daralan veya tıkanan kalp damarını açmak için balon kateter kullanılır ve bu işleme balon anjiyoplasti denir. Stent, anjiyoplastiye ilave olarak genişletilen yere takılan kafes yapısında örgü metal tüptür. Anjiyoplastide kullanılan balonlar sosis şeklindedir. İşlem sırasında şişirilir.
Stent takmada sadece balon kullanılarak yapılan balon anjiyoplasti yönteminin iki kısıtlaması bulunmaktadır.
Birincisi damardaki darlık bölgesi her zaman yumuşak ve düzgün yapıda değildir, bu nedenle balon uygulandığı zaman iç yüzeyde çatlaklar ve düzensiz yüzey yapısı oluşabilir.
İkinci olarak esneyerek açılan damar belli bir süre sonra tekrar büzülerek işlem başarısını azaltabilmektedir.
Bu nedenlerle işlem sonrası altı hafta ile altı ay arasında yeniden daralma sıklıkla görülmektedir.
Stent bir süre sonra vücudun bir parçası olur
Stent uygulamasında ise balonla şişirilip genişletilen yere, stent denen metal tüp şeklinde kafes takılır. Balon anjiyoplastiye göre daha düzgün, homojen, yuvarlak ve daha geniş damar açıklığı sağlamaktadır. Ayrıca metal yapı damarın yeniden büzülmesini engellemektedir. Stentler balon kateter üzerinde sıkıştırılmış olarak sönük durumda steril şekilde hazırlanır. Darlık bölgesinde balon şişirildiğinde stent genişler, birlikte darlığı genişletir. Balon söndürülerek geri çekilir. Stent damar içinde kalır.
Stent daha büyük balonla genişletilebilir veya gerekirse içine ikinci bir stent konabilir. Damarın daralmasına veya tıkanmasına yol açan kolesterolden zengin dokular stentle damar duvarı arasına sıkışır. Sıkıştırılarak ezilen maddeler vücut tarafından temizlenir. Hasar gören bölge onarılır. Stentin üzeri 6 - 8 haftada damar içini döşeyen örtü tabaka endotel ile kaplanır. Böylece stent vücudun parçası haline gelir.
Stent nasıl uygulanır?
Stent uygulamadan önce darlığın yeri, şekli, miktarı, fiziksel özellikleri ve damarın genişliği anjiyografi ile belirlenmelidir. Kol veya kasıktaki atardamarlara lokal anestezi altında damar kılıfı yerleştirilir. Kılıf içinden kateter denilen uzun plastik borular koroner arterin girişine kan akımına engel olmayacak şekilde yerleştirilir. Kateter içinden ince metal tel, darlığın ilerisine doğru yerleştirilir.
Bu tel balon ve stent için ray vazifesi görmektedir. Tel üzerinden ilerletilen stent x ışını altında darlığın bulunduğu bölgeye darlığı tamamen kapsayacak şekilde yerleştirilir. Balon uygun basınçta şişirilip 30 - 60 saniye beklendikten sonra söndürülür. Bu işlem istenilen genişlik sağlanana kadar aynı veya daha büyük balonla birkaç kez tekrarlanabilir. Sonuçta balon çıkarılır ve stent darlık bölgesinde kalır.
Birden fazla stent aynı seansta iç içe, ardışık veya farklı damarlara uygulanabilir. İşlem sırasında hasta uyanıktır. Darlığın özelliklerine ve sayısına göre işlem süresi değişmekle birlikte genellikle 30 - 60 dakika sürmektedir.
İlaçlı mı, metal mi?
Metal olan stentler vücuda yabancı yapılar oldukları için damar içinde pıhtı oluşmasına yol açabilir. Bu nedenle işlem öncesi veya işlem esnasında ağızdan ve / veya damardan yoğun kan sulandırıcı tedaviye başlanır. Kullanılan stente göre ağızdan kullanılan kan sulandırıcıların cinsi ve süresi değişmektedir. Erken kesilmesi durumunda stentin pıhtı ile ani tıkanma riski bulunmaktadır.
2003 yılından beri kullanılmaya başlanan ilaç kaplı stentler, metal stentlerin üzerinin hücre çoğalmasını baskılayan veya yara iyileşmesini hızlandıran ilaçlarla kaplanması ile oluşur. Uygulamada birçok farklı ilaçla kaplanmış değişik boyutlarda stentler mevcuttur.
İlaç kaplı stentler günümüzde pahalı olmakla birlikte tıkanma ihtimali düşük olduğu için tekrar işlem ve operasyon ihtiyacı düşünül-düğünde toplam maliyet düşük olarak değerlendirilmek-tedir. Balon anjiyoplasti sonrası tekrar daralma oranı yüzde 40 - 50, çıplak stent sonrası yüzde 20 - 25, ilaç kaplı stent sonrası yüzde 10’un altındadır. Tercih, yarar - zarar hesabı yapılarak kardiyoloğun önerisi doğrultusunda hastaya bırakılmaktadır.
Burada çok önemli bir hatırlatma yapmak isterim: Eğer size veya bir yakınınıza stent takıldı ise kan sulandırıcı ilaçlara doktorunuza danışmadan kesinlikle ara vermemelisiniz veya dozlarıyla oynamamalısınız.