Karotis hastalığı ilerlemeden belirti vermiyor. Ancak geçici iskemik ataklar, sorunu saptamada sinyal sayılabilir
Karotis damarları (şah damarı) boynumuzun iki yanında beynimize ve başımıza kan götüren bir çift atardamar. Bu damarların içinin plaklarla daralması beyne giden kan akımını azaltabilir, buradan kopan parçacıklar daha ilerideki ince damarları tıkayarak inmeye neden olabilir. Karotis damarı hastalığı adı verilen bu durum, yavaş ve çoğunlukla fark edilmeden gelişir.
Belirtileri neler?
Karotis hastalığı, beyine giden kan akımında ciddi bir azalma olmadan önce pek belirti vermediğinden kolayca gözden kaçabilir. Doktorunuz rutin muayene sırasında bu damarların sesini dinleyerek damarlardaki daralmayı fark edebilir. Şüphelenilen durumda sonografi veya diğer görüntüleme sistemleriyle teşhis konabilir. Erken safhalarda klinik bulgu vermediğinden, 50 yaş üzerinde yapılan check-up sırasında bir kez kontrol karotis sonografisi yapılması yararlı olabilir.
Damarlardaki daralmanın ilk belirtileri, bazen geçici olarak beynin kanlanmasının bozulmasından kaynaklanan geçici bir iskemik atak şeklinde görülebilir. Bu durum, gelecekte olabilecek bir inmenin erken uyarı sinyali sayılabilir. Aşağıdaki veya benzeri belirtiler varsa bunlar geçici iskemik atak nedeniyle olmuş olabilir.
* Yüz, kol veya bacakta yani vücudun bir tarafında ani uyuşma veya güçsüzlük
* Ani olarak konuşmada pelteklik, başkalarını anlamada güçlük, konuşamamak, kendini ifade edememek
* Ani tek veya çift taraflı görme kaybı veya iyi görememe, bulanık görme.
Burada çok önemli olan nokta, belirtiler kısa da sürse (dakika kadar az) ve sonra kendinizi tamamen normal hissetseniz dahi, derhal doktora başvurmanız gereğidir. Tabii çeşitli sebepler de bu ve benzer belirtilere neden olabilir, bunların geçici iskemik atak mı olduğu, yoksa başka sebepten mi kaynaklandığı ancak doktorunuzun muayene ve tetkikleriyle aydınlanır.
Eğer bu durum bir geçici iskemik ataktan kaynaklanıyorsa, yakın takibi ve bazı önlemler alınması gerekir çünkü bu felç geçirme tehlikesinde olabileceğinizin uyarısıdır.
Karotis hastalığı için risk faktörleri
* İlerleyen yaş: Yaşla birlikte damarların esnekliği azalır.
* Yüksek tansiyon.
* Sigara.
* Anormal kan yağları düzeyleri.
* Diyabet: Damar sertliği riskini ciddi şekilde artırır.
* Obezite: Fazla kilo yüksek tansiyon, damar sertliği ve diyabet riskinin artması demek.
* Kalıtım: Ailede damar sertliği ve koroner arter hastalığı varsa bu hastalıkların oluşma riski artabilir.
* Durağan yaşam tarzı: Fiziksel egzersiz azlığı yukarıda sayılan durumlara katkıda bulunur.
* Damar iç yapısını bozan çeşitli hastalıklar.
Hastalığın tedavisi
Tedavi yöntemi damarların daralma derecesine ve plakların durumuna bağlı. Hafif ve orta dereceli olgularda yaşam tarzı değişimleri ve ilaçlar yeterli olabilir. Daralma ileri derecedeyse ve hasta geçici iskemik atak veya inme geçirmişse cerrahi müdahale ya da stent takılması gerekebilir.
Yaşam tarzı değişimleri
Sigaranın bırakılması, diyabet riskini önlemek, varsa diyabeti kontrol altında tutmak, kilo vermek, sağlıklı diyet ve düzenli egzersiz yapmak damar sertliğinin ilerlemesini yavaşlatmanın önemli adımları. Yüksek tansiyon, kolesterol, gibi eşlik eden durumlar da kontrol altına alınmalı.
Karotis hastalığı ilerlemeden pek belirti vermese de, oluşabilecek geçici iskemik ataklar çok önemli öncü sinyallerdir. Bir anlamda geçici iskemik ataklar insan bedeninin sunduğu önleyici bir şanstır, bunlar tanınır, önemsenir ve zamanında gerekli önlemler alınırsa, ileride olabilecek ciddi sorunlar önlenir.