Yazıyı okumaya başlamadan önce, bir dakikalığına günlük hayatınızı gözden geçirmenizi rica ediyorum. Mutfaklarınızdan çıkan atıkları değerlendirmek konusunda neler yapıyorsunuz? Toprağı ve suyu korumamız gerektiğinin farkındayız, fakat bunun için eylemlerimiz neler? Bu konuda elini taşın altına koymak isteyenler için sürdürülebilir yaşama katkı sağlayacak önerilere ihtiyacımız var. O yüzden ben de bugün sizlerle ‘Kompost nedir?’, ‘Nasıl yapılır?’ ve ‘Faydaları nelerdir?’ gibi soruların cevabını konuşalım istedim. Bu konuda ekibimize bazı projelerde destek veren sevgili diyetisyen meslektaşım Asena Özdemir’le size bir dosya hazırladık. Çok yakında sosyal medya hesaplarımızda da örnek uygulamalar göreceksiniz.
Kompostu; sebze-meyve kabukları, kesilmiş çimenler, dökülmüş yapraklar, budanmış bahçe çalıları, odun talaşı, yumurta kabuğu, kese kağıdı gibi organik maddelerin bir araya getirilerek ayrışması sonucu ortaya çıkan doğal bir gübre olarak düşünebilirsiniz. Özellikle şehirde yaşayan insanların çöpe giden mutfak artığı miktarını azaltması ve besin maddelerini toprağa geri kazandırması için oldukça basit bir yöntemdir. Yapımı için çok geniş bir alana ihtiyaç yoktur. İstediğimiz takdirde mümkün kılabiliriz.
İzlemeniz gereken beş adım
1-Öncelikle evinizin balkonunda veya bahçenizde bir yer belirleyin.
2-Kompostu hazırlamak için bir kova edinin. Karışımın hava alabilmesi için kovanın çeşitli yerlerine delikler açın. Sinek ve böcek girmesini önlemek için iç taraftan sinek teli yardımıyla delikler kapatılabilir.
3- Malzemelerinizi, yeşil ve kahverengi malzemeler olarak gruplayın.
Genellikle kahverengi malzemeler karbon bakımından zengindir ve kuru maddelerdir (örneğin; ağaç kabukları, dallar, kuruyemiş kabukları, kuru yapraklar, talaş, sap, saman, kese kağıdı vs.). Yeşil malzemelerse azot bakımından zengindir ve yaş maddelerdir (örneğin; sebze-meyve artıkları ve kabukları, taze otlar, biçilmiş çimler, yeşil yapraklar, çay, kahve telvesi, yumurta kabuğu vs.).
4- Hacimsel olarak eşit oranda karbon ve azot içeren malzemeyi kompost kutusuna yerleştirin.
Başarılı bir şekilde kompost yapmanın püf noktası, karbon ve azot arasındaki dengenin sağlanmasıdır. Dengeyi sağlamak için hacimsel olarak eşit oranda karbon ve azot içeren malzeme kullanmak başlangıç için tercih edebileceğiniz bir yöntemdir. Kovanın en alt kısmına kahverengi malzemeleri, üzerine yeşil malzemeleri koyun ve kap dolana kadar bu şekilde devam edin. Az miktarda malzemeniz varsa, komşularınızla birleşip, yeterli malzemeyi topladığınızda köylerdeki imece ruhunu da yaşatmış olacaksınız. Bu hissi tatmanızı da buradan tavsiye etmiş olayım.
5- İdeal miktarda havalanması ve karışması için kompostu karıştırın.
Karıştırmaktan bahsettiğim, kürek yardımıyla yığının iç kısımlarının dışa, dış kısımlarının içe geçmesini sağlamaktır. Bunun için 2-3 günde bir kompostunuzu karıştırın. Bu şekilde hava ve nem dengesi sağlanmış olur. Kompost çok kuru olursa biraz su veya yeşil malzeme ekleyerek, çok ıslak olduğunda ise kahverengi malzeme ekleyerek dengeleyebilirsiniz. Çünkü kompost nemli bir sünger gibi olmalıdır, ne çok ıslak ne de çok kuru.
Evlerimizde kolayca hazırlayabileceğimiz kompost, etkili bir yöntemdir. Başarılı sonuca ulaşmak için deneyim ve emek gerektiğini göz önünde bulundurmak lazım.
Toprağın içerisinde görmek istemeyeceğiniz malzemeler (örneğin; ambalajlar, temizlik maddeleri, plastikler vs.), narenciye atıkları, pişmiş ürünler ve yağ, kompost yapımı için kullanılmamalıdır.
Tamamlanmış kompost koyu kahverengidir, kötü koku içermez, büyük parçacıklar yoktur ve topaklanır.
Faydaları nelerdir?
Biliyoruz ki, toprak hastaysa, bizler de hastayız. Toprağın yapısını geliştirmek, nemin kalmasını kolaylaştırmak, verimini artırmak, pH dengesini sağlamak, mikrobiyolojik çeşitliliği ve hareketliliği artırmak, zehirli malzemeleri etkisiz hale getirmek için kompost çok iyi bir yöntemdir. Tamamlanmış kompostunuzu bahçenizinve saksıda yetiştirdiğiniz bitkinin toprağına ekleyebilirsiniz.
Bu dönüşümü sağlayabilmek için çevrenizdekileri teşvik edin, belediyelerle iş birliği içerisinde olun.
Tükettiğiniz her ürünün sonunu düşünün. “Eylemlerimiz geleceğimizdir” diyoruz, yeniden hayat veriyoruz!