Kolesterol hakkında merak edilenler
Kolesterol, son zamanlarda sıkça konuşulmaya başlandı. Bu konu zaman zaman gündeme taşınıyor ve kafa karıştıran sorular ortaya çıkıyor. Ben de bugün kolesterolle ilgili sizden en çok gelen soruları cevaplamak istedim.
- Sadece besinlerden mi alınır?
Hayır, besinlerle almamızın yanı sıra vücudumuz kendisi de kolesterol üretir. Doğal yollarla karaciğerde kolesterol sentezlenir.
- Vücudumuza faydalı etkileri var mıdır?
Kolesterol, hep kötü gibi algılansa da, aslında vücut için birçok önemli işlevi vardır. Hücre duvarlarının sağlam kalmasına yardımcı olurken, geçirgenlikten de sorumludur. Hücrelerin yapısında bulunur ve beyinde sinir sisteminin uyarılmasını sağlar. Kolesterol varlığında, testosteron, östrojen, progesteron ve kortizon gibi hormonlar sentez edilir. Ayrıca yağların emilimini sağlayan safranın bileşiminde yer alır. Ancak vücuttaki herhangi bir şey gibi, çok fazla bulunması veya yanlış yerlerde olması, problem yaratabilir.
- Her kolesterol kötü müdür?
Hayır, farklı türde lipoproteinlerin sağlık üzerinde farklı etkileri vardır. Örneğin; LDL kolesterol, (kötü kolesterol) kan damarı duvarlarında birikintilere neden olur, bu da arterlerin tıkanmasına sebebiyet verebilir. Dolayısıyla LDL kolesterolün yüksekliği, felç, kalp krizi ve böbrek yetmezliği gibi sorunlarla ilişkilendirilir. Ama buna rağmen HDL kolesterol (halk arasında ‘iyi kolesterol’ olarak da bilinir), kolesterolü damar duvarlarından uzaklaştırmaya yardım eder ve bu hastalıkların önlenmesine destek olur.
- Yüksek olmasının sebebi besinler mi?
Hayır. Bu konuda kafanızın karıştığını biliyorum, çünkü eskiden “Yumurta kolesterolü yükseltiyor” deniyorken, şu anda etkisi olmadığı söyleniyor. Evet, eskiden kolesterol içeriği yüksek besinlerin, kandaki kolesterolü yükselttiği düşünülüyordu. Ama bilim sürekli gelişiyor ve değişiyor. Yeni çalışmalar, besinlerle aldığımız kolesterolün, vücuttaki kolesterol miktarı üzerinde çok küçük etkiye sebep olduğunu söylüyor. Çünkü karaciğerimiz besinlerle aldıklarımızla, kendi ürettiği miktarı değiştiriyor. Eğer besinlerle yüksek kolesterol alırsanız, karaciğer kendi ürettiği miktarı azaltıyor.
Yumurta bu konuda en çok gündeme gelen besin olduğu için onunla yapılan bir çalışmayı sizlere açıklamak isterim: 45 birey üzerinde yapılan bir incelemede, bir grup bireye yüksek kolesterol alımı sağlamak için günde iki yumurta verilmiş. Sonuçta, daha fazla kolesterol tüketenlerle, daha az kolesterol tüketenler arasında toplam kolesterol ve diğer lipoproteinler içinde anlamlı bir fark gözlenmemiş.
Bu önerilere dikkat!
Günlük hayatımızda kolesterolü etkileyecek değişiklikler yapabiliriz. Diyet, kolesterolü az da olsa etkileyen etmenlerden biri. Ama bunun yanı sıra yaşam tarzınızın da kolesterol seviyelerinizi etkilediğini unutmayın. Sigara kullanımı, sağlıksız beslenme ve hareketsiz yaşam, olumsuz etkiler yaratabilir. Bazı yaşam tarzı tercihleri, yararlı HDL’yi artırmaya ve zararlı LDL’yi azaltmaya yardımcı olabilir, işte beş öneri:
1- Hareketli bir yaşam tarzını benimseyin. Fiziksel olarak aktif olmanız, kilo vermenize ve HDL seviyenizi artırmanıza yardımcı olur. Her gün düzenli yürüyüşler yapmayı hedefleyin ve kendinize haftalık egzersiz planı çıkarın.
2- Lifli besinlerin tüketimini önemseyin. Lif içeren besinler kolesterolün dengelenmesine yardımcı olur. Daha fazla lif alabilmek için meyve-sebze tüketimine önem verin. Beyaz ekmek yerine, tam tane tahılları ve pirinç yerine de bulguru tercih edin.
3- Sağlıklı yağları tüketin. Zeytinyağı, avokado ve yağlı tohumlar gibi sağlıklı yağ içeren besinler, kolesterolünüz üzerinde olumlu etkilere sahiptir. Diğer yağ kaynaklarının yerine bunları koyarak, bir denge içinde tüketmeye özen gösterin.
4- Doymuş yağ miktarına dikkat edin. Hayvansal kaynaklı besinler doymuş yağ açısından zengindir. Her ne kadar diyet kolesterolünün kana çok etki etmediği söylense de, bu konuda da dikkatli davranmak, peynir, tam yağlı süt ve yüksek yağlı kırmızı etler gibi yüksek doymuş yağ yiyecekleri miktarına dikkat ederek tüketmek önemlidir.
5- Omega 3 yağ asitleri, LDL kolesterolü düşürürken, HDL kolesterolün artmasına yardımcı olur. Balık, omega 3 yağ asidi ve protein için iyi bir kaynaktır. Haftada en az iki kez tüketmeye önem verin.