Glutensiz ürünlerin 2014 yılı için 9 milyar doları temsil etmekte olduğu düşünülüyor. Aslında öncelikle ‘gluten nedir’ ve ‘glütensiz ürün nasıl olur’ anlamak gerekiyor.
Glutensiz ürünler, özellikle rafine edilerek glutenden ayrılmış yiyecekler, tam buğday, arpa, çavdar gibi tam tahıllılardan gelen yararları sağlamaz. Hatta lif, demir, çinko, folik asit, niyasin, tiamin, riboflavin, kalsiyum, B 12 vitamini ve fosfor gibi öğelerin eksikliğini yaratabilirler.
Gluten nedir?
Gluten arpa, çavdar ve buğday gibi tahıllar içinde bulunan doğal bir protein türüdür ve aslında tahılın önemli ve faydalı kısmıdır. Elastik yapısıyla hamurlara dayanaklılık veren gluten proteinidir. Ekmeğe yapısını kazandıran da glutendir.
Sağlıklı bireyin gluteni kesmesine gerek yoktur. Ancak, çölyak hastalığına yakalanmış kişi gluteni kesmek zorundadır.
Çölyak nedir?
Çölyak ciddi bir hastalıktır ve tedavisi ömür boyu sürer. ‘Glutene hassasiyet’ değildir. Çölyak, ince bağırsağın glutene karşı yaşam boyu süren ve kronikleşen alerjisi, hassasiyetidir.
Hastalar glutenli yiyecek tükettiklerinde bağırsak mukozasındaki alerji nedeniyle villus çıkıntıları ve kıvrımları tahrip olup azalır ve küçülür. Böylece gıdalar emilemez hale gelir ve hastalık belirtileri ortaya çıkar.
Glutene hassasiyet nedir?
Çölyak hastalığıyla aynı olmasa da gluten tüketmek yan etkilere sebebiyet verebilmektedir. Ancak bu belirtilerin çoğu stres de dahil pek çok durumla ilgili olabilir. Bu nedenle glutensiz diyet her derde deva veya zayıflama yöntemi gibi düşünülmemelidir.
Doktorunuza danışın
Çölyak hastalığı ya da gluten intoleransından endişe ediyorsanız, doktorunuzdan (tercihen gastroenterologistten) bağırsak biyopsisi isteyin ve emin olmadan gluten alımını kesmeyin.
Tam tahıldan emin olun
British Medical Journal’da yayınlanan bir çalışma; tahıl ürünleri tüketenlerin kolorektal kansere, Kanser Nedenleri ve Kontrolü’ndeki çalışmaysa kadınlarda baş ve boyun kanserine yakalanma riskinin azaldığını göstermektedir.
2010 Beslenme Araştırmalarının Kapsamlı Değerlendirilmesi’ne göre tam taneli tahılların oksidasyona dayalı yaşlanmaya ve hastalıklara karşı vücudu koruduğu görülmüştür.
Tam tahıllar 31 farklı antioksidan içerir. Besinsel lifleri, mide sağlığınızı artırır, antioksidan ve antiinflamatori özellikleri kardiyovasküler rahatsızlıklar ile kanserlere karşı önlem olarak kullanılırlar. Bu sebeple glutensiz diyete geçmeden önce emin olun.
Kilo verilir mi?
Gluten içeren tahılları ilk kestiğinizde bir miktar kilo vermeniz doğaldır ancak bu gluteni kestiğiniz için değil karbonhidratı kestiğiniz için olabilir.
Her tahıl gluten değildir
Pirinç, karabuğday, mısır, kuinoa ve patates doğal olarak glutensiz karbonhidrat kaynaklarıdır. Ancak gluten, ayrıca salata sosları, dondurma, çikolata, işlenmiş köfteler, baharat karışımları, çorbalar, vitaminler ve hatta dudak kremi gibi pek çok üründe de bulunabilmektedir.