ÇİNKO HAKKINDA NELER BİLİYORSUNUZ?

Özellikle kış aylarında bağışıklık sistemini güçlendirmenin yolları sık konuşuluyor. Bağışıklık sistemi elbette tek bir vitamin ya da mineralle güçlenmiyor ama önemli rolleri olduğu da biliniyor. Çinko da bunlardan biri... Doğal olarak bazı gıdalarda bulunuyor ancak bağışıklık sistemini desteklemek için çoğunlukla da günlük beslenmede yer alması gerekiyor.

Çinko, yaklaşık 100 enzimin aktivitesi için gereklidir. Protein ve DNA sentezi, yara iyileşmesi, hücre bölünmesi gibi önemli aktivitelerde rol oynar. Aynı zamanda gebelik, çocukluk ve ergenlik döneminde normal büyüme ile gelişmeyi destekler, sağlıklı tat ve koku duyusu için ihtiyaç duyulur. 19 yaşından büyük kadınlar için günde 8 mg., erkekler içinse 11 mg. çinko gerekir. Emzirme ve gebelik durumlarında ihtiyaç artabilir.

Tahıl ve bitkilerde bulunur

Besinleri gözden geçirdiğimizde; istiridye porsiyon başına en yüksek çinko içeriğine sahiptir. Ancak günlük beslenmede kırmızı et daha sık kullanıldığı için güçlü kaynak olarak ön plana çıkar. Tam tahıllı ekmeklerde, tahıllarda, bakliyatta ve diğer gıdalarda bulunan fitatlar, çinkoyu bağlar ve emilimini engeller. Bu nedenle, tahıl ve bitkisel gıdalardaki çinkonun vücutta kullanımı hayvansal gıdalardakinden daha düşük olmasına rağmen, birçok tahıl ve bitki esaslı besinler iyi çinko kaynaklarıdır.

Eksikliğinde neler olur?

Çinko eksikliği büyüme geriliği, iştahsızlık ve bağışıklığın bozulmasıyla karakterizedir. Daha ağır vakalarda, saç dökülmesi, ishal, gecikmiş seksüel olgunlaşma, iktidarsızlık, erkeklerde hipogonadizm, göz ve deri lezyonlarına yol açabilir. Kilo kaybı, yaraların iyileşmesinde gecikme, tat bozukluğu ve zihinsel uyuşukluk da ortaya çıkabilir. Bu semptomların çoğu diğer sağlık sorunlarıyla karışabilir. Çinko eksikliğinin olup olmadığını kontrol etmek için tıbbi muayene gerekir.

Vejetaryenler dikkatli olmalı

Vejetaryenler, çinkonun ana kaynaklarından biri olan eti tüketmedikleri için eksiklik yaşayabilir. Aynı zamanda çinkoyu bağlayan ve emilimini engelleyen fitatlar içeren bakliyat ve tam tahıllı yiyecekleri daha fazla yerler. Bu yüzden mutlaka çinko desteğine ihtiyaç duyarlar. Çinkodan daha fazla yararlanmak için fasulyeyi, tahılları ve tohumları suda pişirmeden önce birkaç saat süreyle ıslatmak faydalı olur. Vejetaryenler, mayalı ürün tüketerek, çinko alımını artırabilir çünkü mayalama kısmen fitatın parçalanmasına yol açar.

Yüksek çinko alımına dikkat

Çinko toksisitesi, hem akut hem de kronik olarak ortaya çıkabilir. Yüksek çinko alımının akut olumsuz etkileri, mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, karın krampları, ishal ve baş ağrılarıdır. Çok yüksek miktarda çinko alımı, düşük bakır seviyeleri ve değişmiş demir fonksiyonuyla azalmış bağışıklık sistemine de sebep olabileceğinden dozlar mutlaka uzman kontrolünde belirlenmeli.

Soğuk algınlığına etkisi

Vücut, T-lenfositleri geliştirmek ve etkinleştirmek için çinkoya ihtiyaç duyar. Araştırmacılar, çinkonun soğuk semptomlarının ciddiyetini ve süresini azaltabileceğini söylüyor. Çinko tedavisinin soğuk algınlığı semptomları üzerindeki etkisini inceleyen çalışmalar biraz çelişkili sonuçlar vermesine rağmen, genel olarak bazı koşullar altında yararlı gibi görünmektedir.