Beslenme bilimi her gün araştırmalarla kendini yeniliyor. C vitamini soğuk algınlığını önler mi? Yağlı tohumlarla ilgili nasıl bir yol izlenmeli? Selenyum ve kanser ilişkisinde son gelişmelere hep birlikte bakalım
BESİNLERLE ENERJİ HESABI
Yağlı tohumların sağlık üzerindeki etkisi nedir, neye sebep olur?
Yağlı tohumlar doymamış yağlardan zengin ve doymuş yağlardan fakirdir. Çalışmalarda, yağlı tohumların tüketiminin; düşük yağlı diyetlere ya da batı tarzı diyetlere oranla LDL kolesterolünü yüzde 2-19 oranında düşürebileceğini gösterilmiştir. Ancak bu tür besinler yüksek oranda yağ içerdiğinden, diğerleriyle enerji hesabı açısından yer değiştirilmelidir.
Önerilen miktar haftada en az 5 gün ve günde bir avuç (30 gr.) olmakla birlikte; eğer yemeklerinizde zeytinyağı varsa, fındık, badem ve cevizdeki ölçüleri yeniden gözden geçirmekte fayda var. 10 fındık veya 10 badem veya 3 tam ceviz her gün tüketilebilir. Bu miktarların karşılığı 1 tatlı kaşığı yağ olarak düşünülmelidir. Sağlığa faydasına rağmen aşırı tüketimi önerilmiyor. Soya fasulyesi proteini de doymamış yağ ve trans yağ içeriği yüksek besinlerle yer değiştirmek için kullanılabilir. Soya proteiniyle yapılan çalışmada diyete soya proteini eklenmesiyle total kolesterol ve LDL kolesterol düzeylerinin 4-5 mg/dl azaldığı, HDL kolesterol düzeylerinde de hafif bir artış sağladığı belirlenmiştir.
C VİTAMİNİ EFSANEDEN Mİ İBARET?
C vitamini almak soğuk algınlığı önleyip hastalığın şiddetini azaltır mı? Yoksa bu sadece bir efsaneden mi ibaret?
Uzun bir süredir tartışma konusu olan bu soru basit bir "Evet" ya da "Hayır" ile cevaplandırılamaz. Ancak 2013 yılında C vitamini takviyesinin soğuk algınlığı önleme, soğuk algınlığı şiddeti ve süresi üzerindeki faydalarını inceleyen ve 60 deneyden oluşan analiz sonuçları; bu vitaminin çok değerli olduğunu gösteriyor.
Eğer uzun mesafe koşucusu ya da sörfçü iseniz veya kısa süreçlerde yoğun şekilde fiziksel gerilime maruz kalıyorsanız, düzenli C vitamini tüketiminin soğuk algınlığına yakalanma riskini azaltabileceği görülmüştür.
Araştırmacılar düzenli C vitamini alımının soğuk algınlığını yüzde 50 oranında azalttığını belirtmiştir. Yetişkinlerde düzenli C vitamini takviyesi soğuk algınlığının süresini yüzde 8 oranına kadar azaltmıştır. Günlük 250 mg’dan fazlasının işe yaramayacağını ve fazlalığın idrar üzerinden vücuttan atılacağını da unutmamalıyız. Günlük 2000 mg’den fazlası ise böbrek taşı riskini artırabilir. Dengeli besleniyor ve mevsiminde yeterli sebze ve meyve tüketiyorsanız sürekli ek almanıza gerek yok.
SELENYUM ZENGİNİ BESİN TÜKETİMİ
Selenyum, pankreas kanserine yakalanma riskini azaltabilir mi?
Yapılan araştırmalar, selenyum içeren multivitaminler almak yerine, selenyum oranı yüksek yiyecekler tüketmenin pankreas kanserine yakalanma riskini azaltabileceğini göstermiştir. Araştırmacılar, yaş ortalaması 62 olan 77 bin 500 yetişkini yedi sene boyunca gözlemleyen verileri incelemişler. Bu araştırmaya katılan kadın ve erkekler geçen seneler içinde tükettikleri 120 yiyecek ve içecek hakkında bir anket doldurmuş ve 10 sene öncesine kadar kullandıkları vitaminler hakkında bilgi vermişler. Elde edilen bu verilerin analizinde; selenyum içeren besinleri en çok tüketenlerin, en az tüketenlere oranla pankreas kanserine yakalanma oranının büyük ölçüde azaldığı görülmüştür. Araştırmacılar, multivitaminlerden alınan selenyum ile pankreas kanseri riski arasında bağlantı gözlemlememişlerdir. Aynı şekilde araştırdıkları diğer birçok antioksidan gıda takviyelerinin de (likopen, C ve E vitaminleri, çinko) pankreas kanserine karşı güçlü bir koruyucu etkisi olduğuna dair kanıt bulunmamıştır. Bu bulgular, selenyumun pankreas kanserine yakalanma riskini azalttığını kanıtlamamaktadır ancak yine de selenyum zengini besin tüketiminin vücut için faydalı olduğunu göstermektedir. Kabuklu deniz ürünleri, tonbalığı, ciğer, ayçekirdeği ve buğday kepeği selenyum zengini kaynaklardır.