ALIŞKANLIK VE İRADE

Hayatlarında ve yaşam tarzlarında değişiklik isteyen bireyler, bunu genelde iki şekilde yapar: Tek seferde istedikleri her şeyi değiştirmeye çalışırlar ya da her defasında birer tane olmak üzere daha küçük ve yavaş yaklaşımı tercih ederler. Her iki yaklaşım da iyidir ve değişikliği destekler. Ben, her zaman uzun sürede ve yavaş olan değişikliğin, daha sağlam ve kalıcı olduğunu düşünüyorum.
Yaşam tarzınızda bazı değişiklikleri yapmanın kolay olmadığını biliyorum, uzun yıllar edindiğiniz alışkanlıkların yerine birkaç günde başkasını koymak, ilk bakışta imkansız gibi görünüyor olabilir.

Bu konuda çoğu kişi iradesine güveniyor. Ama irade kas gibidir ve çok çalışırsa yorulur. En doğrusu, onu dışarı atmak ve alışkanlıkları içeri almak.
Alışkanlıklar, zamanla oturur ve zorlanarak yaptığınız şeyleri bir süre sonra farkında olmadan yapıyor olduğunuzu görürsünüz. “Alışkanlık, iradeyi otomatik pilota bırakır.” Onları değiştirmek elbette kolay değil, örneğin bir kişi her gün
3-4 bardak çay içiyor ve bunu 15 yıldır düzenli olarak tekrarlıyorsa, sadece 15 günde bundan tamamen kurtulmasını beklemek çok da adil olmaz, değil miAynı şeyi yıllardır hareketsiz yaşama alışmış ve egzersiz alışkanlığı edinmeye çalışan bir birey için de düşünebiliriz. Peki alışkanlıkları değiştirmeye nasıl başlamalı ve nasıl yol almalıyız? Bunun için size üç adımlı bir hareket planı örnekledim.

İlk adım: Çıkarmadan ekleyin

Bu ilk adım, sonraki değişikliklerin daha kolay olması konusunda destek adımdır. Eğer çıkaracağınız şeyin yerine ne koyacağınızı bilmezseniz, o eksiklikle yaşamak çok daha zor olacaktır. Amacınız, değiştirmek istediğiniz alışkanlığın yerine neyi koyacağınızı bulmak olsun. Örneğin, basit şeker tüketiminizi azaltmak istiyorsanız, onun yerine ne koyabilirsiniz, ona karar verin. Belki kuru meyveler ve sağlıklı atıştırmalıklar size bu konuda destek olabilir. Hedefiniz telefonla daha az vakit geçirmek ve dijital bağımlılıktan kurtulmaksa, telefonla geçirdiğiniz vakitte neler yapabileceğinizi düşünün. Kendinize kitap veya puzzle alın ya da bir aktiviteye yönelmek için adımlar atın.

İkinci adım: Çevrenizi değiştirin

Bir konuya ya da olaya vereceğiniz tepkileri değiştirmek istiyorsanız, sizi ona iten çevrede de değişiklikler yapmanız gerektiğini ihmal etmeyin. Eğer çevresel koşullar aynıyken, siz bazı şeyleri değiştirmeye çalışıyorsanız, işiniz sandığınızdan daha da zor olabilir. Örneğin, diyet yapmaya karar verdiğiniz ama hâlâ eve ‘eşim yer, çocuklarım çok seviyor, misafirlere ikram ederim’ diye o çok sevdiğiniz sağlıksız atıştırmalıkları alıyorsanız, çevresel koşulları olgunlaştırmıyorsunuz demektir. Sağlıksız atıştırmalıkları almak, onları yemek için attığınız ilk adımdır, unutmayın.

Üçüncü adım: Kendinizi motive edin

Hiçbir şey kolay değil, ama imkansız da değil. Kendinizden beklentilerinizi çok yüksek tutmayın, alışkanlıklarınız aniden değişemez, bunu kabullenin ve sabırlı olun. Bazen yoldan çıkabilirsiniz, ama yine de geriye yürümek yerine, doğru yola çıkıp tekrar yürümeyi hedefleyin.

Başarısızlık, vazgeçenlere mahsustur. Kendinize hedefe giden yolda küçük motivasyonlar belirleyin. Yine kilo kaybıyla ilgili bir örnek vereceğim; eğer hedefiniz 20 kilo vermekse, direkt 20 kiloyu hedeflemek yerine, bunu aşamalara bölün. İlk beş kiloda kendinize bir kitap hediye alın. 10 kilo verdiğinizde, sevdiğiniz bir kıyafeti almak için planlar yapın. Böylece her aşama, sizi motive edecek ve bir sonraki adım için heyecanlandıracaktır. Kendinizi motive etmenin bir başka yolu da hedefinizi kendinize hatırlatmaktır. Daha çok hareket etmek istiyorsanız, direksiyonun üzerine ‘Arabayı biraz uzağa park et’ diye not yazın. Kilo vermek istiyorsanız kendinizi en iyi hissettiğiniz eski fotoğraflarınızı sürekli gördüğünüz yerlere asın. Bu küçük adımlar sizi motive edebilir ve hedefe giden yolda destek olabilir.