SULTAN AHMET CAMİİ’Nİ UZAKTAN GEZMEK
Bu haftanın yazısı, her daim saygıyla andığım, yazılarıyla tarihte yolculuğa çıktığım, Kaptan-ı Derya Yusuf Paşa’nın torunu, asker, hukukçu, değerli tarihçi ve yazar, 1963 yılında henüz 51 yaşındayken aramızdan ayrılan Halûk Yusuf Şehsuvaroğlu’ndan...
Önce ‘Asırlar Boyunca İstanbul’ kitabından aldığım Sultan Ahmet Camii’nin inşa hikayesini okuyun, sonra geçin bilgisayarınızın başına, tarayıcınıza https://tinyurl.com/ycyegohc yazın ve arkanıza yaslanın. Ekranınızı kaplayacak Sultan Ahmet Camii’nin ister iç avlusunda, isterseniz içinde 360 derece etrafınızda dönebilir, yukarı ya da aşağıya bakabilir, istediğiniz yöne yürüyebilirsiniz.
Yapılış hikayesi
14 yaşında tahta çıkan I. Ahmed, ömrünü büyük bir din vecdi ile geçirmiş bir hükümdardır. Yazlık kasırlarına mescitler, camiler yaptırtmış, dini günlerde başına Peygamber’in ayağı şeklinde bir tuğ takarak halka görünmüş, putlara, tasvirlere husumet beslemişti.
En büyük arzusu Ayasofya’yı geride bırakacak bir cami inşa ettirmekti. Fakat arz edilen her yerde bir mahzur görüyor ve teklifler (makbul-ü hümayunu) olamıyordu. Nihayet I. Ahmed’in aklına caminin bugünkü yeri geldi. Burada o yıllarda Ayşe Sultan’ın uhdesinde bulunan eski Sokullu Mehmed Paşa sarayı vardı. Ayşe Sultan’a (30 yük dinar halis ayar) altın gönderildi ve saray, padişah tarafından temlik olundu. Bundan sonra bu mahalde bir cami inşasının şer’an caiz olup olmayacağı da şeyhülislam efendiden sorduruldu. Yeni yapılacak caminin inşası Mehmed Ağa’ya havale edilmişti. Ayşe Sultan sarayı yıktırılmış ve caminin temelleri Mehmed Ağa’nın çizdiği resme göre kazılmaya başlanılmıştı. (Mehmed Ağa’nın vazettiği resmi dilpezir, nakış ve tasvir eylediği tarhı bi nazir tarzı üzere car duvar, mihrabı pür envarı sütun ile mahfil ve minare yerleri zahir ve peyda olduğu vakit) padişah, ulema, şeyhler ve bütün vezirler, devlet erkânı, âyan buraya varıp (seyir ve temaşay-ı bina) eylemişlerdi.
Bundan sonra Şeyhülislam Mevlânâ Mehmed Efendi, Şeyh Mahmud Efendi, Veziriazam Murad Paşa ve diğer vezirler, kadıaskerler, ulema ellerine kürekleri alarak, dualarla ilk harcı koymuşlar, onları takiben padişah da yerinden inip aynı şekilde hareket etmişti.
Bu esnada kurbanlar kesilmiş, ameleler, hademeler ve teberrüken de bir gün yeniçeriler, bir gün sipahiler toprak naklinde çalışmışlardı. Vezirler ve devlet erkânı da bu işe kendi adamlarını göndermişler, böylece caminin inşasında İstanbullular hizmet görmüşlerdi. Sultan Ahmet Camii’nin inşası 1609’dan 1616’ya kadar yedi yıl devam etmişti. 1026 Cemaziyelâhirin’in dördüncü günü (kubbesi tamam olup kilitlenecek vakit geldiğinde) cami sahasına otağlar kurulmuş, taht konulmuş, I. Ahmed, vezirler, ulema, devlet erkânı davet olunarak burada büyük bir ziyafet tertip edilmişti. Yemekler yendikten sonra saraydan hil’atler giyilmiş ve cami sahasında I. Ahmed davetliler tarafından tebrik olunmuştu.
KİTAP TAVSİYESİ...
Bu haftanın gezi kitabı tavsiyesi, ‘Asırlar Boyunca İstanbul’ (1953) Halûk Y. Şehsuvaroğlu.
