Cüneyt Sadıç
Tüm Yazıları
Şehr-i Konstantiniye her daim çekici, her daim güzel... Bahar ayları ise şehri adımlamak için ideal. Yaz sıcakları ve nem terk-i diyar etmiş, soğuklar yola çıkma hazırlığında, güneş pırıl pırıl aydınlatırken, yapraklar altın rengine bürünmekte...
Gezmekle bitmeyen bir şehir İstanbul! Yıllardır gezip, araştırıyor ve yazıyorum ama hâlâ bilmediğim görmediğim ve büyük bir ihtimalle bir kısmını hiç keşfedemeyeceğim daha nice güzellikler, hazineler saklamakta bağrında...
Dolayısıyla durmak yok, şehri adımlamaya devam.
Geçtiğimiz pazar günü Fest Travel’in değerli misafirleriyle Boğaziçi’nin Anadolu Yakası’nı Üsküdar’dan Anadolu Hisarı’na doğru adımladık beraberce. Osmanlı ve Müslüman kimliği öne çıkan Üsküdar’dan başlayan gezimizin ikinci durağı, bir zamanların Musevi Köyü Kuzguncuk oldu. Sonrasında Beylerbeyi’nde saraya konuk olduk, Çengelköy’de bir nefeslendik ve Anadolu Hisarı’nda günü tamamladık.
Üsküdar’dan çıktık yola..
Her dönem özel ve güzeldir Üsküdar... Adı bile iddialıdır baştan beri, ‘Hrisopolis’ yani ‘Altın Şehir’. Fenikeliler, Akalar, Persler, Atinalılar, Büyük İskender, Romalılar ve Osmanlılar, hepsi uğramışlar bu güzel köşeye ve not düşmüşler tarihine... Kâbe toprağı sayılmış örneğin, Kâbe’ye gidemeyenler için, hac yolculuğunun ilk durağı olmuş her dönem, Sürre Alayları buradan çıkmış yola, Koca Fatih’i Üsküdar kadısı yargılamış, Osmanlı’da ilk posta yolu Üsküdar’dan Kartal’a açılmış, ilk araba vapuru yine Üsküdar’dan demir almış, İstanbul’a gelen kervanların son durağı olmuş ve en güzel gün batımı buradan seyredilmiş.
Ve Osmanlı 91 cami ve mescit, 51 tekke, 12 hamam,
11 kervansaray, iki imaret, yedi medrese, 260 çeşme, beş büyük iskele, iki darüşşifa, iki menzilhane, tabhane, sıbyan mektepleri, kütüphaneler, darülhadis ve sebillerle süslemiş Üsküdar’ı yüzyıllar boyu... Eğer bir günde Üsküdar’dan Anadolu Hisarı’na adımlayacaksanız, Boğaz’ın Anadolu Yakası’nı, Kız Kulesi, Yeni Valide Külliyesi ve Camii, III. Ahmet Çeşmesi, Mihrimah Sultan Külliyesi ve Camii, Şemsi Paşa Cami’yle sınırlandırmak gerekir Üsküdar kısmını...
Çengelköy
‘Protos Diskos’ bilinen ilk ismi, Ta Metanias ve Sofiana da diğerleri... Manastır ve kiliseleriyle ünlenen köye, aralarında Singelos yani patrikliğe aday olanlar da dahil pek çok din insanı yerleşince adı da değişir, Singeluhora olur. Bugünkü Çengelköy adı da bu isimden gelmekte.
Abdullah Paşa ve Sadullah Paşa Yalıları, tarihi çınarı ve altındaki kahvehane, Aya Yorgi Kilisesi, Lahanacılar ve Serkavas Ahmed Ağa çeşmeleri, Hamdullah Paşa Camii kısa bir ziyaret için listenizde olması gereken yerler.
Anadolu Hisarı
Konstantinopolis’in fethinden 59 yıl önce Osmanlı toprağı olan, ilk köyün, ilk hisarın, ilk caminin, ilk ezanın mekanı, Nedim’den Yahya Kemal’e, Recaizade Ekrem’den Halit Ziya’ya edebiyatçıların şiirlerinde ve de romanlarında anlattığı Roma Dönemi’nde adı ‘Kutsal Kuyular’ anlamına gelen Potamonion olan kadim semt burası. Küçüksu Kasrı, Mihrişah Sultan Çeşmesi, Mihrişah Sultan Camii, Hisar, Namazgâh, Fatih ve Muhaşşi Sinan Camileri ve Anadolu Hisarı İskelesi’ni de eklemeyi unutmayın programıza.
Hrisokeramos namıdiğer Kuzguncuk
Hrisokeramos imiş Roma Dönemi’nde adı. Anlamı, ‘Altın Kiremit’... Eski tarihlerde Bella Vista olarak da anılmakta Musevi cemaat arasında. Üsküdar nasıl Kâbe toprağı kabul edilmekteyse, Kuzguncuk da Avrupalı Museviler için kutsal topraklara varmadan önceki son durak olarak kabul edilmekteymiş. Hedefe varılamasa bile en azından, buraya taşınıp, yine buraya gömülmeyi vasiyet ederlermiş.
20’nci yüzyıl başında 800 Musevi ailenin ikamet ettiği yazmakta kayıtlarda. Semtte Museviler’in yanı sıra Rumlar ve Ermeniler de izler bırakmış tarih boyunca. Müslüman nüfusun Üsküdar’ı tercih etmesinden midir bilinmez ama ilk cami olan Üryanizade Camii, 19’uncu yüzyılda inşa edilmiş Kuzguncuk’ta, ikincisi için ise 1950’lere kadarbeklemesi gerekmiş semtin.
Beth Yaakov ve Bet Nissim Sinagogları, Ayios Yeorgios ve Ayios Panteleimon Rum Kiliseleri, İlia’nın Bostanı, Marko Paşa’nın mezarının da bulunduğu Rum Mezarlığı, Surp Krikor Lusavoriç Ermeni Kilisesi, Üryanizade Camii ve Cemil Molla Köşkü’nü not alın bir kenara gitmeden önce Kuzguncuk’a...
