ANADOLU’NUN ALTI BİR BAŞKA DÜNYA

Bayramdan önce dünyanın farklı yerlerindeki yer altı şehirlerini konuk eylemiştik Seyyah-ı Alem’de... Bu hafta ise yurt içinden yerleri ağırlayacağız. İlerleyen haftalarda ise İstanbul’un yer altını keşfedeceğiz... İnsanlar var olduklarından bu yana güven içinde yaşamak ilk öncelikleri olur. Dini, politik, ekonomik ya da doğal afetler nedeniyle, sahip olduklarını ama daha çok hayatlarını korumak adına yer altına çekilip, burada yarattıkları mekanlarda sürdürürler yaşamlarını zaman zaman.

Her bir köşesi yüzyıllar boyu farklı medeniyetlere ev sahipliği yapan Anadolu’nun altı da farklı değil. Doğusundan batısına kadar her köşesinde bir kısmı dünyaca meşhur, bir kısmı sadece bölge insanınca bilinen, kimi elimizden alınır korkusuyla kimseyle paylaşılmamış, kimi ufak kimi devasa yüzlerce yer altı yerleşimi var.

Kapadokya lider

Nasıl ve neden yapıldıklarının gizemini bugün dahi koruyan 200’e yakın yer altı yerleşimi mevcut Kapadokya’da. Bölgenin özel jeolojik yapısı nedeniyle neredeyse tüm köylerin altında yerleşimler mevcut. Bir kısmı bağlantılı bu yerleşimlerin sadece 30 küsur tanesi bilinmekte. Bunlar arasında en meşhurları Derinkuyu ve Kaymaklı. Erzak depoları, su kuyuları, mutfaklar, tuvaletler, ibadethaneler ve kuşça binlerce insanının yaşamlarını sürdürdüğü bu yerleşimlerde, bir köyde olması gereken her şey var.

Derinkuyu-Kapadokya

Vakti zamanında 20 bin kişinin yaşamını sürdürmeye çalıştığı, yaklaşık 85 metre derinliğe ulaşan ve ahırdan yemekhaneye, ibadethaneden yaşam alanlarına bir şehrin tüm mekanlarını barındıran Derinkuyu, 1963’te keşfedilir. Bugün dünyanın en ünlüleri arasında.

Mucur-Kırşehir

Tüf oyularak yapılan yerleşim 7-8 metre derinlikte olup, bazı kısımları 2-3 katlıdır. Erken Hıristiyanlık Dönemi’ne tarihlenen şehir, galeri ve tünellerle birbirine bağlanmakta ve Aşık Paşa Türbesi’ne kadar yayıldığı düşünülmektedir.

Ağırnas-Kayseri

Ağırnas Kasabası’nın girişinde Aşağı Pınar’da yer alan ve tarihi en az 3 bin yıl öncesine dayanan dehlizleri, mağaralarıyla Ağırnas, önemli bir yer altı yerleşim merkezidir. Unutmadan Ağırnas aynı zamanda Mimar Sinan’ın da doğduğu kasaba.

Saratlı Kırkgöz-Aksaray

Saratlı Kasabası’ndaki yerleşim katlı olup, mutfak, su kuyuları, tandır, ambar damları, ahır gibi bölümlere ve bağlantı dehlizlerine sahiptir.
Aydıntepe-Bayburt 2-2,5 metre derinlikte tüfe oyulmuş galeriler ve odalardan oluşmuştur. Kazı çalışmalarına devam edilen kenti ilk Hıristiyanlar’ın saklanmak için inşa ettiğine inanılmakta.

Gaziemir-Aksaray

History Channel’a da konuk olan ve muhtemelen dünyanın tek yer altı Kervansarayı 2006 yılında tesadüfen bulundu.

Diğerleri:

Kaymaklı-Nevşehir,
Aziz Mercurius-Aksaray
Hüyük-Çankırı
Artova-Tokat
Acıgöl-Nevşehir
Mazı-Nevşehir
Özkonak-Nevşehir
Çeşka Kalesi-Yozgat
Dulkadirli -Kırşehir
Dara-Mardin