Bugün kolon kanserlerinin tedavi ve korunma yöntemleriyle ilgili özet bilgilerle devam ediyoruz... Yıllık düzenli kontrollerle (check-up) veya şikayetimiz sonucu gidip erken evrede yakaladığımız bir kolon kanseri vakasını, sadece cerrahiyle tedavi etmek mümkün. Sınırlı bir cerrahi yapılması durumunda da hayat kalitesinin etkilenmediğini söyleyebiliriz. İkinci evreye gelmiş bir tümörde ise, histolojik olarak yüksek dereceli veya bağırsaklarda (perforasyon) delinmeye yol açmış/açacak durumda olan hastalara kemoterapi verilebilir.
Üçüncü evrede genel cerrahiyle birlikte mutlaka kemoterapi uygulamamız gerekirken, dördüncü evre kolon kanserinde tümörlü alanın ve metastazların cerrahi olarak çıkarılması, küçültmek ve yayılımını engellemek amaçlı kesin kemoterapi uygulanan başlıca tedavileridir.
Kolon tümörlerinde radyoterapiyi çok önermiyoruz. Bunun en önemli sebebi, bağırsağın hareketli bir organ olması. Radyoterapi verilen bölgenin çok fazla hareket etmiyor ya da hareketinin kontrol edilebiliyor olması gerekmektedir. Tümörlü bölgenin tamamen çıkartılamadığı durumlarda radyoterapiyi önerebiliriz. Metastazlı bölgede hastanın şikayetlerini gidermek için de radyoterapi uygulanabilir.
Nasıl korunurum?
Hatalı beslenme alışkanlıkları ve fazla kilodan kurtularak kolon kanserinden büyük oranda korunabiliriz. Ayrıca tarama testleri büyük önem taşımaktadır.
Zengin besinler tercih edilmeli
Kalın bağırsağa gelen posa, orada bulunan bakterilerce fermente edilerek kolon mukozasının sağlığını koruyan, kısa zincirli yağ asitlerini oluşturur. Yetişkin bir insan bağırsağında, ağırlığı 1.5 kiloyu bulan bakteri bulunur. Yeterli posalı besin tüketildiğinde yararlı bakterilerin sayısı da artar. Posalı besinler su çekerek şişer ve mide içinde tokluk oluşturarak açlık hissini giderir, kalori de içermez. Dışkılama sayısını da artırdığı için kabızlığa iyi gelir.
Bol salata yiyin
Salataların mevsim sebzelerinden oluşması ve çok renkte sebze içermesi koruyucu olacaktır. Hem posa hem de protein içeriğini artırmak için salatalara nohut, mısır, kuru fasulye ve bulgur eklenebilir.
Kırmızı et tüketimi
Kırmızı et tüketimi haftada 500 gramdan fazla olmamalı ve pişirirken yanmamasına özen gösterilmelidir. Etin yanmasıyla ortaya çıkan polisiklik aromatik hidrokarbonlar, kanserin öncüsüdür. Ayrıca işlenmiş et ve et ürünlerinin raf ömrünü uzatmak amacıyla kullanılan nitrit ve nitratlar da kanserojen özellik taşıyor. Bu yüzden bu ürünlerin tüketiminden sakınmak gerekmektedir.
Sigara ve alkol
Birçok kanser türünde başrol sahibi diyebileceğimiz sigara ve alkol de kolon kanseri gelişiminde risk faktörüdür, uzak durmak gerekir.
Obezite
‘Bir dirhem et’le başlayan atasözlerine çok kulak asmadan, lütfen fazla kilolarınızdan kurtulun. Normal vücut kitlenize ekleyeceğiniz her beş kilo, kolon kanseri riskini yüzde 5 artıracaktır.
Egzersiz
Diğer kanserlerde olduğu gibi düzenli egzersiz, kolon kanserlerinde de koruyucu olacaktır.
Kalsiyum
Bağırsağa zararlı olan ikincil safra asitlerini uzaklaştırıp, kolon kanserinden koruduğu düşünülüyor.
Sarımsak
Kolon kanserine iyi geldiğine dair yayınlar bulunmaktadır.
Tarama testleri
50 yaşından sonra herkese ama herkese, gaytada gizli kan testi ve kolonoskopi yapılmalıdır. Ailede kanser öyküsü yer alması tarama programının daha erken başlamasını gerektirir.
Rektum kanseri
Bağırsağın son kısmına rektum diyoruz. Tedavisi kolonun diğer kısımlarından farklılık arz ettiği için ayrıca bahsetmek isterim. Erken evrede her zaman olduğu gibi sınırlı bir cerrahiyle tedavinin tamamlanması mümkün, ancak daha ileri evrelerde cerrahi öncesinde mutlaka hipofraksiyone radyoterapi dediğimiz kısa süreli radyoterapi veya radyoterapiyle eş zamanlı kemoterapinin uygulanması gerekmektedir.
İleri evre hastalıkta cerrahi uygulanacaksa, kesinlikle bu tedavilerden sonra gerekmektedir. Rektum kanserlerinden korunma yöntemleri ve tarama programı, kolon kanserinde olduğu gibidir.
Yine bıkıp usanmadan tekrarlayacağım; kanser tanısı aldığınızda, tedavi sürecine başlamadan önce multidisipliner olarak, çok uzmanlı değerlendirildiğinizden emin olun. Cerrahinin yanı sıra medikal onkoloji ve radyasyon onkolojisinden mutlaka görüş alın. Sağlıkla ve bugünlerde biraz daha evde kalın...