Ulusal petrol şirketleri, sektörün ‘yeni kralları’ olacak

Alexander Griaznov - Küresel Derecelendirme Kuruluşu S&P Direktörü

Kovid-19 pandemisini atlattığımızda, petrol yatırımlarının hemen artabileceğini düşünüyor musunuz?

Evet yatırımların artacağını düşünüyorum. Fakat bu noktadaki ana öngörü, bu yatırımların dünyanın en büyük uluslararası şirketleri tarafından yapılmayacağı. Yatırımları büyük oranda ulusal petrol şirketleri artıracak. Örneğin Saudi Aramco, Rostneft, Petrobras gibi şirketlerin kısa dönem profillerine bakacak olursak, tüm bu büyük ulusal petrol şirketlerinin üretimi artırma iddiası var. Temel olarak diğerlerinin sattığının ve düşürdüğünün yerine geçmek. Bu açıdan petrol talebinin artışını sorgulamıyoruz, birilerinin büyük şirketlerin aşamalı olarak düşürdüğü üretimin yerine geçmesi gerekiyor. Ulusal petrol şirketleri için de bu önemli bir rol, ki bu kısa vadede Suudi Arabistan, Rusya, Katar gibi ülkeler için iyi haber. Bu şirketlerin önümüzdeki 10 yıl için yol haritası oldukça net, yatırımlarını şu ana kadar azaltmadılar, tabii ki kotalara uygun bir şekilde üretimi kesmek durumunda kalabilirler fakat kotalar kalktığında üretimi anlamlı bir miktarda artırma potansiyeli söz konusu.

İklim kriziyle mücadele kapsamında Batılı petrol şirketleri yenilenebilire yüzünü dönerken, Rusya, Katar ve Suudi Arabistan gibi ülkelerin ulusal petrol şirketleri de benzeri bir iklim krizi baskısını hissetmiyor sanki?

Evet, kesinlikle. Bence şirketleri iki veya üç gruba ayırabiliriz. Suudi Aramco, Adnoc (Abu Dabi Ulusal Petrol Şirketi) gibi şirketler 2050 yılında net sıfır olmak istediklerini açıkladılar. Küresel şirketlere kıyasla daha az iddialı hedefler belirlediler kendilerine ama sonuçta bu yönde bir hedefleri var. Diğer yanda, Rostneft, Pemex (Meksika Ulusal Petrol Şirketi), Petrobras (Brezilya) gibi şirketler var ki, bunlar net sıfır konusunda iletişim bile yapmadılar. Sadece emisyonları biraz düşürme hedefleri bulunuyor, fakat hiçbiri net sıfıra ulaşma hakkında bile konuşmuyor. Bu şirketler rezervlerinin değerini maksimize etmek istiyor, bu yüzden de üretimleri önümüzdeki 5 ila 10 yıl arasında kesin bir şekilde artacak.

Uluslararası piyasalarda petrolün yeni kralları onlar mı olacak yani? Bu şirketler petrol siyasetinde ve piyasalarında değişime neden olurlar mı?

Bence öyle olacak. Elbette, bir nevi “petrol düşmanlığı” ile de karşılaşacaklar, çünkü petrol üretmek çok çekici olmayacak. Ama tabi piyasada üstünlüğe sahip olacaklar. Fakat aynı zamanda maliyet pozisyonuyla da ilgili bu durum. Çünkü yüksek maliyetli Pemex dışında, tüm bu şirketler, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (GCC) üreticileri örneğin, düşük maliyetle petrol üretebiliyor. Rus Rostneft için nispeten düşük maliyetli diyebiliriz. Bu açıdan petrol fiyatları çok düşük olsa da tüm senaryolarda GCC üretmeye devam edecek ve hala petrol üretimi onun için karlı olacak. Rusya için biraz daha az karlı ama yine de en iyi durumda olanlar arasında yer alacak Rusya da. Bu tamamen güçlü rekabetçi pozisyonlarına bağlı, yani üretimde ve nakliyedeki düşük maliyet gibi. Dolayısıyla ekonomik olarak oyunda en iyi pozisyona sahip olanlar bu şirketler olacak.