Tesadüfi bir mavi: Prusya Mavisi

“Prusya mavisi” pigmenti, 1706’da Berlin’de “Johann Jacob Diesbach” olarak bilinen bir boya üreticisinin kırmızı renk elde etmeye çalışırken tesadüfen koyu mavi bir renk yaratmasıyla ortaya çıktı. Dieasbach’in 1704-1706 yılları arasında yaptığı düşünülen bu keşif Mısır mavisinden sonra yapılan ilk sentetik mavidir. Prusya ordu üniformalarının renginden esinlenerek pigmente verilen Prusya mavisi adı oldukça ünlenir ve 1710 yılından itibaren bu isimle ticari olarak üretilmeye başlanır. Reçetesi 1724 yılına kadar bir sır olarak saklansa dahi, Prusya mavisi 1750’ye kalmadan bu sır çözülüp bütün Avrupa’da üretilmeye başlanır. Bu pigment Diesbach tarafından keşfedilmeden önce, ressamlar değerli bir taş olan ve lacivert taşı olarak da bilinen Lapis Lazuli de dahil olmak üzere bu rengi oluşturmak için çeşitli malzeme kombinasyonları kullanırlardı. Üretmesi bir hayli pahalı olan bu eşsiz koyu mavinin keşfi, birçok ressam için de önemli bir sorunu çözmüş oldu. O dönemdeki birçok pigmentin aksine zehirli olmayan Prusya mavisi, ultramarinin fiyatının onda birine alınabilmiştir. Bu sebeple 18. yüzyılın başında, sentetik pigment Prusya mavisinin tesadüfi bir şekilde keşfedilmesi, yıllarca koyu mavi ve siyah tonlarını birbirinden ayırt etmeye çalışan ressamlar için devrim niteliğinde olup ressamlar tarafından coşkuyla karşılanmıştır. Prusya mavisinin taraftarları bu pigmenti ultramarinin güçlü bir rakibi olarak görmeye başlamışlardır. Beyaz boyaya eklenen azıcık Prusya mavisi bütün beyazı güçlü şekilde mavi renge boyayabilmiştir. Hatta, doygun bir renk özüne sahip olması sebebiyle bazı teoristler bu pigmenti birincil mavi pigment olmaya aday bile göstermişlerdir. 18. ve 20. yüzyıllar arasındaki dönemde yapılan resimlerde Prusya mavisine rastlamak çok zor değildir. Fransız Rococo hareketi ressamları tarafından sevilen ve kullanılan Prusya Mavisi, sonradan The Blue Boy tablosuyla oldukça ünlenen Thomas Gainsborough tarafından da kullanılmıştır. Monet ve Van Gogh’un da mavilerini süsleyen bu pigment, Picasso’nun özellikle depresyonunu yaratıcı bir şekilde kullandığı 1901-1904 yılları arasındaki “Mavi Dönem” inde de karşımıza çıkar. Hatta, yakın zamanda ünlü sanatçı Anish Kapoor 1990 yılında ortaya çıkardığı A Wing at the Heart of Things adlı eserinde Prusya mavisini kullanmıştır.

“Monet ve Van Gogh’un da mavilerini süsleyen bu pigment, Picasso’nun özellikle depresyonunu yaratıcı bir şekilde kullandığı 1901-1904 yılları arasındaki “Mavi Dönem” inde de karşımıza çıkar.”