Uzak denizlere yelken açıyor!

AYLİN RANA AYDİN- Deniz ve balık ürünlerinde Türkiye’nin önde gelen markası Dardanel, 29 ülkeye ihracat yapıyor. Son olarak Yunanistan’ın köklü deniz ürünleri markası Kallimanis’i bünyesine katan Dardanel, bu satın alma ile birlikte üretim kapasitesini ve çeşitliliğini artırırken, ihracat coğrafyasını da büyütmeyi planlıyor. Ar-Ge ve inovasyonu odağa aldıklarını kaydeden Dardanel Yönetim Kurulu Üyesi ve Önen Gıda Genel Müdürü Ayşe Önen Özoğuz, Dardanel’in planlarını anlattı.

Dardanel olarak 2022 yılı nasıl geçti, 2023 yılına dair hedef ve beklentileriniz neler?

2022 bizim için inovasyonun ve istikrarlı büyümenin yılı oldu. Ar-Ge yatırımlarımızı büyüterek balık ve deniz ürünlerindeki uzmanlığımızı farklı kategorilerle zenginleştirdik. Ekonomik tablolar açısından, satışlarımızı yüzde 154, dönem kârımızı ise yüzde 432 artırdık. Çanakkale Boğazı’nda Gelibolu’da midye çiftliği kurduk ve midye hasat etmeye başladık. Son olarak Yunanistan’ın köklü deniz ürünleri markası Kallimanis’i bünyemize katarak, ihracat coğrafyamızı genişlettik.

50 milyon $ yatırım

Yeni yatırım planlarınız var mı?

Ar-Ge ve inovasyonu odağına alan bir şirketiz. Son yıllarda iş süreçlerinden üretime kadar şirketimizin her noktasında Ar-Ge yatırımlarımızı önemli ölçüde artırdık. Edirne Enez’deki fabrikamızın 2024 yılında faaliyete geçmesini planlıyoruz, akabinde Ezine’de de çalışmalara başlayacağız. Önümüzdeki 2 yılda 50 milyon dolarlık bir yatırım hedefimiz var.

Kaç ülkeye ihracat yapıyorsunuz, yeni hedef pazarlarınız var mı?

29 ülkeye ihracat yapıyoruz. İhracatta markalı ürünlerimizde pazar payı almayı önceliklendiriyoruz. Pek çok ülkede ve pazarda kendi markalarımızla yer alıyoruz. 2022’deki istikrarlı büyümemizi ihracat rakamları ile destekledik, dolar bazında yüzde 30 ciro artışı gerçekleşti. Yakın gelecekte bunları katlayarak büyümeyi hedefliyoruz. Dardanel’i uluslararası arenada büyütme vizyonuyla global çapta fuarlara katılmayı önemsiyoruz, 2023 yılında da yine pek çok önemli fuara katılacağız.

Üretiminizde çevre dostu, sürdürülebilirlik yönünde ne tür çalışmalarınız bulunuyor? Sürdürülebilir balıkçılığa yönelik bir çalışmanız var mı?

Vizyonumuzu ve stratejilerimizi Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın rehberliğinde belirliyoruz. Balıkların doğal yaşam alanlarının korunmasını ve sürdürülebilir balıkçılığı destekliyoruz. Çevrenin korunmasına; sürdürülebilir geleceğe verdiğimiz önemin bir göstergesi olarak, 2013 yılında, tarafsız kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen izlenebilirlik denetimleri sonucunda ‘Friend of the Sea’sertifikasına sahibiz. Dardanel kutularında görebileceğiniz ‘Dolphin Safe’ simgesi de ton balığı yakalarken hiçbir yunusa zarar gelmediğinin garantisini veriyor. Ayrıca 2017 yılından bu yana sürdürdüğümüz ‘Balığını Sorgula’ sistemiyle ton balıklarının hangi bölgede avlandığını, cinsini ve hangi gemilerle taşındığını görebilme imkânı sunuyoruz.

Katma değerli ürünler...

Ürünlerinizden bahseder misiniz, yeni ürünleriniz olacak mı?

Tüketicilerimizin bizimle tanıdığı Dardanel Ton’un zeytinyağlı, ayçiçek yağlı, light, cam kavanozda ton bonfile ve ekonomik gibi farklı çeşitleri bulunuyor. Yanı sıra Tonlu Aç Ye serisi ile Mısırlı Ton, Fasulyeli Ton, Makarnalı Ton, Pilavlı Ton, 4 Tahıllı Ton, Kinoalı Ton, Kuskuslu Ton gibi pratik ve sağlıklı hazır yemek çeşitleri sunuyoruz. Meksika Fasulyeli Ton bu ürün gamımızın en yenisi olacak. Küçük balık ürün grubumuzda ise sardalyanın yanı sıra hamsi ve uskumru var. Soğutulmuş deniz ürünleri grubumuzda; levrek çorba, yengeç surimi, somon füme, somon marine, siyah havyar ve somon havyar gibi ürünleri gurme ürünler olarak sunuyoruz.

Jumbo ve çim çim karides

Dondurulmuş deniz ürünlerinde; Jumbo ve çim çim karides, somon dilim gibi naturel ürünler yer alıyor. Bu grupta; kalamar tava, fish fingers ve mezgit pane gibi çıtır kaplamalı ürünlerle Somon Fileto gibi doğrudan ürünün görülebildiği özel Skinpack ambalajlı ürünümüz de mevcut. Ayrıca sadece 8 dakikada hazırlanan, şef elinden çıkmış tabaklar yarattığımız Kolay Pişir ürünlerimiz de var. Orada da Deniz Mahsullü Pesto Soslu Linguine, Tereyağlı Jumbo Karides ve Deniz Mahsullü Domates Soslu Penne olmak üzere üç çeşidimiz mevcut. Dondurulmuş deniz ürünleri gamımızı ise çok yakın zamanda Somon Fileto ve Norveç Haşlanmış Karides ile genişlettik. Mr. NO isimli hazır sandviçimiz de var. Sushida markalı sushi paketlerimiz de bulunuyor.

Ürünlerinizi nerelerden temin ediyorsunuz?

Ton balıklarımızı Atlantik ve Hint okyanuslarından doğal avcılıkla yakalanan balıklar arasından seçiyoruz. Balıklarımız avlandıktan hemen sonra eksi 18 derecede donduruluyor ve Çanakkale Limanı’na getiriliyor. Küçük balıklarımızı ise hem Türkiye’den alıyoruz hem de ithal ediyoruz. Çanakkale Boğazı’nda yetişen bölgeye özgü sardalyaları ve diğer küçük balıklarımızı katma değerli ürünlere dönüştürüyoruz. Somonu da yerel üreticilerden alıyoruz.

Dardenia ve I Love Fish tarafında işleriniz nasıl ilerliyor?

2011 yılında ülkemizin ilk balık ekmek ve deniz ürünleri restoran zinciri olan Dardenia’yı açtık. Çeşitli deniz ürünleri, balık ekmek ve sushiden oluşan geniş menüsüyle hizmet veriyor. Mağazalarımızın tamamını kendimiz yönetiyoruz. Ekmeklerimizi, balıklarımızı, soslarımızı tamamen biz üretiyoruz. Ailemizin en yeni konsepti Love Fish’i, 2021 yılında balığı en ekonomik ve hızlı şekilde en geniş kitlelere ulaştırabilmek amacıyla faaliyete geçirdik. Bu yıl itibarıyla franchise vermeye başlıyoruz, hem Türkiye’de hem de Türkiye dışındaki coğrafyalarda yaygınlaşacağımızı öngörüyoruz.

Yunanistan yatırımınız 'komşu’da nasıl karşılandı? Yunan iş dünyasıyla iş ilişkileriniz nasıl? Dış yatırımlarınız sürecek mi?

Dardanel olarak uzmanlığımızı ve bilgi birikimimizi Kallimanis’in 65 yıllık tecrübesiyle birleştirdik. Bu birleşme ile yeni ihracat pazarlarına açılmak için önemli bir adım atmış olduk. Dardanel’in 40 yıllık bilgi birikimini, üretim ve pazarlamadaki deneyimini Kallimanis ile birleştirmekten mutluluk duyuyoruz. Bu iki köklü şirketin güç birliği, aynı zamanda iki ülke arasındaki ekonomik bağları da kuvvetlendireceğine inanıyorum. Kallimanis’in Kuzey Avrupa, Akdeniz ve Balkanlar’da önemli bir ihracat potansiyeli var. Bu satın alma ile üretim kapasitemizi ve çeşitliliğimizi artırırken, ihracat coğrafyamızı da büyüteceğiz.

‘Babamın deneyimi, işteki pusulam...’

Eğitim hayatınızdan ve iş tecrübelerinizden bahseder misiniz? İş hayatınızda babanızdan neler öğrendiniz?

Liseyi Notre Dame de Sion’da tamamladım. Üniversitede, ABD’de Babson College’da Girişimcilik ve Pazarlama alanlarında çift dal yaptım. Koç Üniversitesi’nde Yöneticiler İçin Finans eğitimi aldım. Aktif iş hayatına 2014'te Borusan Holding’de Stratejik Yönetim ve İş Geliştirme üzerine yaptığım stajla başladım. 2015 yılında ise MEC Global’ın New York ofisinde medya planlama ve satın almadan sorumlu proje ekibinin bir parçası olarak görev aldım. 2016'dan itibaren de Dardanel Grubu’ndayım. Görevime ilk olarak su ürünleri satın alma departmanında başladım. Sonra restoran zincirlerimizin operasyonunda çalışmaya başladım. Şu anda ise şirketimizin Yunanistan operasyonlarından sorumlu Yönetim Kurulu üyeliğinin yanı sıra Önen Gıda Genel Müdürü olarak görev yapıyorum. Babam Niyazi Önen’in iş hayatındaki yarım asırlık deneyimi işteki pusulam... Yenilikçi ve girişimci yönüyle pek çok ilke imza atan Niyazi Önen’den öğrendiğim en önemli şey bir hayat dersi: Sıfırdan bir şirket kurup çok büyük çaba ve yaratıcılıkla bir yerlere getiriyorsunuz. İşim konusundaki en değerli öğretisi ise hep kalite ve müşteri odaklı yaklaşım oldu. Ayrıca farklı fikirlere açık olmak, bir yandan da aynı takımın oyuncusu olarak ilerlemek...

Evcil hayvan maması üretiyor

Geçen yıl Jazzy markasıyla kediköpek mama sektörüne de girdiniz. Burada süreç nasıl ilerliyor?

Türkiye’de hayvan sahiplenme oranı her geçen gün artıyor. Jazzy, evcil hayvanlar için bir mama markası. Kedi ve köpeklerin beslenme ihtiyaçları göz önüne alınarak geliştiriliyor, yüksek oranda protein ve taurin içeriyor.

Ton balığı ve stratejik plan

Japonya’da ton balığı ihalelerinde rekor fiyatlar oluşuyor. Türkiye’de de bu tarz gelenekler oluşur mu? Siz ton balığını nereden tedarik ediyorsunuz?

Japonya’da açık artırmalarda gördüğümüz ton balığı türü mavi yüzgeçli (bluefin) tuna olarak geçiyor. Bu cins 500-600 kg’lara ulaşıyor ve yağ oranı oldukça yüksek. Japonya’nın meşhur balık pazarlarında balığın kilosuna, yağ oranına bakılarak açık artırma usulü en çok bedeli veren kişiler tarafından satın alınıp sushi, sashimi veya ızgara olarak tüketilebiliyor. Yılın ilk açık artırmasında en yüksek bedelle ihaleyi almak bir şeref sayılıyor ve yalnızca sembolik bir satış yapılıyor. Bu satış rakamları balığın gerçek değerini yansıtmıyor. Bu süreç hem Japon kültürünün önemli bir parçası hem de önemli bir pazarlama tekniği olmuş durumda. Ülkemizde de her yıl mayıs ayında Akdeniz açıklarında Uluslararası Atlantik Orkinoslarını Koruma Komisyonu (ICCAT) tarafından belirlenen ülke kotası kadar orkinos avlanıyor. İhracat öncesi Ege Denizi’ndeki çiftliklerde büyütülen orkinoslar ağırlıklı olarak Japonya’dan talep görüyor. Biz Dardanel olarak Türkiye’de ilk kez bu işi yapan firma olmamıza rağmen stratejik planlarımız neticesinde bu iş kolundan çıkarak sanayi kolunda konserve ton üretimine ağırlık vermeyi tercih ettik.