Hızlı büyüme için kritik ipuçları

MİTHAT YURDAKUL- Hızlı büyüme işletmelere yurtiçi ve yurtdışı pazarlarda genişleme fırsatı sunarken çalışan sayısını artırarak üretim kapasitesi ve verimliliğini yükseltiyor. Türkiye'de birçok şirket, teknoloji tabanlı çözümleri ve ihracat odaklı stratejileri benimseyerek hızlı büyüme gösteriyor. E-ticaret girişimleri de dijitalleşme trendini sonuna kadar kullanarak geniş müşteri kitlelerine ulaşıyor.

Türkiye ekonomisinin bel kemiği olan KOBİ'ler (küçük ve orta büyüklükte işletmeler) doğru hamlelerle çok hızlı büyüme potansiyeline sahip. Ancak hızlı büyümeyle birlikte gelen maliyet artışı nakit akışı yönetimini zorlaştırabiliyor. Artan talebe yetişmek için altyapı, teknoloji ve lojistikte de yetersizlikler yaşanabiliyor. Tüm bu nedenlerle hızlı büyüme sırasında alınan yanlış kararlar işletmeyi ciddi risklerle karşı karşıya bırakabiliyor.

Dijital dönüşüm ve nitelikli personel istihdamı ile birlikte krediler, yatırımlar ve devlet teşviklerinin etkili kullanımı sürdürülebilir hızlı büyüme hayati önemde...

Özellikle Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı'nın (KOSGEB) sağladığı destekler, KOBİ'ler için büyük önem taşıyor. Desteklerden yararlanmak isteyen küçük ve orta ölçekli işletmeler, başvuru yapmadan önce vergi borcundan telif hakkına kadar birçok konudaki sorularına yanıt bulmaya çalışıyor. İşte devlet desteklerine başvuran şirketlerin en çok sorduğu sorular ve yanıtları...

Girişimci Destek Programı'ndan kimler yararlanabilir?

Yeni işletmeler ile KOBİ'lerin en önemli devlet desteği olan Girişimci Destek Programı iki ana başlıktan oluşurken, iş kurma desteğine KOSGEB tarafından desteklenen sektörlerde faaliyet gösteren tüm işletmeler, iş geliştirme desteğine imalat, telekomünikasyon, bilgisayar programlama, danışmanlık ve ilgili faaliyetler, bilgi hizmet faaliyetleri ve bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetleri sektörlerinden başvuru yapılabiliyor.

KOSGEB'in 1.5 milyon liraya kadar destek sağladığı programdan yararlanılabilmesi için işletmenin Türk Ticaret Kanunu'nda tanımlı gerçek veya tüzel kişi statüsünde olması ve sistemde kayıtlı, işletme beyanının güncel ve aktif durumda olması gerekiyor. Program kapsamındaki iş geliştirme desteğine başvuru yapmadan önce "ileri girişimci eğitimi"nin tamamlanması istenirken, girişimcinin destek programı başvurusunda bulunduğu işletmedeki kurucu ortak payı en az yüzde 50 olması, destek programı süresince yüzde 50'nin altına düşmemesi gerekiyor. İşletme; iş geliştirme desteğine kuruluş tarihinden itibaren üç yıl içerisinde başvuru yapabiliyor. İş kurma desteğine başvuru yapılabilmesi için de girişimcinin, işletmesinin kuruluş tarihinden üç yıl öncesinden destek programına başvurduğu tarihe kadar, başvuruda bulunduğu işletme dışında gerçek kişi statüsünde bir firmasının olmaması, tüzel kişi statüsünde kurulmuş herhangi bir firmada yüzde 25 ve üzeri ortaklığı ya da sahipliğinin bulunmaması gerekiyor.

SGK veya vergi borcu destek almaya engel mi?

Hayır. İşletmenin mevzuatta belirtilen limitlerin üzerinde vergi veya SGK borcu olması durumunda; öncelikle borç tutarı destek tutarından mahsup edilerek ilgili kuruluşun banka hesabına, varsa kalan tutar, işletmenin banka hesabına destek ödemesi olarak aktarılıyor. Hizmet sağlayıcıya ya da tedarikçiye ödeme yapılabilmesi için işletmenin mevzuatta belirtilen limitler üzerinde SGK veya vergi borcu olmaması gerekiyor.

Yurtiçi fuarlara için hangi giderlere ne kadar destek alabilirim?

KOSGEB tarafından destek kapsamına alınan ve katılım sağlanacak fuarlarda, fuar organizatör kuruluşundan temin edilen boş alan (yer) kirası ile standart stant konstrüksiyonu ve dekorasyonu giderleri destekleniyor. Yurt içi uluslararası ihtisas fuarlarında 250 TL/m2, yurtiçi ihtisas fuarları ve izmir enternasyonal fuarında 150 TL/m2, IDEF uluslararası savunma sanayi fuarı'nda bin TL /m2, IDEF uluslararası savunma sanayi fuarı hariç konusu savunma, havacılık veya uzay olan fuarlar için 500 TL/m2 destek ödemesi yapılıyor.

Destek süreci devam ederken işletmesini devretmek ya da kapatmak zorunda kalanlar için durum ne? 

Destek süresinde işletmenin devri veya başka bir işletme ile birleşmesi; bir kurul tarafından değerlendirilerek desteğin devamına veya sonlandırılmasına karar veriliyor. Destek süresinde işletmenin tasfiyesinin başlaması veya işletmenin kapanması halinde destek sonlandırılıyor. İş geliştirme desteğinin sonlandırılması durumunda; işletmenin durumu kurul tarafından değerlendiriliyor. Kurula sunulan bilgi ve belgeler doğrultusunda yapılan değerlendirme neticesinde, sonlandırmanın; işletmenin kastı veya ağır kusuru bulunmaksızın faaliyetlerini engelleyecek nitelikte ölüm, ağır kaza, ağır hastalık, tutukluluk, yangın, deprem, su basması, hırsızlık, finansal yetersizlik veya kurul tarafından uygun bulunan buna benzer gerekçeler nedeniyle oluştuğuna karar verilmesi halinde, yapılan geri ödemeli destekler sürecine uygun olarak tahsil ediliyor. Aksi takdirde geri ödemeli destekler yasal faizi ile birlikte geri alınıyor.

KOSGEB desteğiyle alınan bir iş makinesi başkasına satılabilir mi?

Hayır. Destek sağlanan makine, teçhizat, kalıp ve yazılımın mülkiyeti işletmenin tüzel kişiliğine ait olup, destek süresi olan 3 yıl boyunca başka şahıs ve kuruluşlara hiçbir şekilde satılamıyor, kiralanamıyor, devir ve rehin işlemi yapılamıyor. İhtiyati tedbir, ihtiyati haciz, tedbiri haciz konulması halinde durum 7 gün içinde tüm belgeleriyle birlikte KOSGEB'e yazılı olarak bildiriliyor. Aksi halde destek miktarı yasal faizi ile birlikte tahsil ediliyor. Tedbir hacizi kapsamındaki taşınırların mülkiyet durumu ise kurul tarafından değerlendiriliyor.

KOBİ'ler kredi için nasıl faiz desteği alır?

KOSGEB'in kredi faizi destekleri, işletmelere bankalarca kullandırılacak makine teçhizat ve işletme kredilerinin faiz giderlerinin bir kısmının KOSGEB tarafından karşılanması amacıyla veriliyor. Kredi faiz destekleri, bütçe imkanlarıyla sınırlı olarak, KOSGEB İcra Komitesi kararları doğrultusunda sağlanıyor. 

KOSGEB'den onay çıktı, bankalar neden kredi vermiyor?

Kredi faiz desteği programları kapsamında krediler bankalar tarafından verilirken, kredi tahsisi bankacılık mevzuatı ve bankanın kendi değerlendirmesiyle gerçekleşiyor. KOSGEB kredi faiz desteği programlarında anapara riski bankaya ait olduğu için kararı da bankalar veriyor. KOSGEB, işletmelere bankalarca kullandırılan kredilerin faizini karşılarken, kendisi doğrudan kredi vermiyor. 

KOSGEB veritabanına kayıtlıyım, neden kredi çıkmadı?

KOSGEB'e kayıt yaptırmak veya KOSGEB kaydının bulunması kredi faiz desteği programına başvuru yapıldığı anlamına gelmiyor. Programa, geçerli başvuru tarihlerinde internet üzerinden başvuru yapılmış olması gerekiyor. 

Stratejik Ürün Destek Programı'na kimler başvurabilir?

Bu programa Türkiye'de yerleşik işletmelerden, "Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı" çağrı planında yer alan ürünleri üretmek üzere ön başvuruda bulunup kesin başvuru yapmaya davet edilerek Portal üzerinden KOSGEB'e yönlendirilen aktif durumda ve KOBİ bilgi beyannamesi güncel olan işletmeler başvurabiliyor. Program kapsamında KOBİ'lere; makine-teçhizat desteği, yazılım giderleri desteği, personel gideri desteği, referans numune gideri desteği, hizmet alımı desteği (eğitim ve danışmanlık giderleri, tasarım giderleri, test-analiz ve kalibrasyon giderleri, bilgi transferi giderleri) sağlanıyor. Program kapsamında verilen desteklerin üst limiti, geri ödemesiz 1 milyon 800 bin TL ve geri ödemeli 4 milyon 200 bin TL olmak üzere 6 milyon TL.

Geleneksel Girişimci Destek Programı kimler için?

İmalat, hizmet ve ticaret olup, tarım, hayvancılık, sağlık, eğitim gibi alanlarda destek alınabiliyor, işletmelerin geçmiş bilgi birikim ve tecrübelerine bakılıyor. Programa başvuru şu basamaklarından ardından yapılabiliyor:

* Girişimcilik eğitiminin tamamlanması: Geleneksel Girişimci Destek Programı'na başvuru yapabilmek için işletmeyi kurmadan önce KOSGEB girişimcilik eğitimini tamamlayarak KOSGEB Girişimcilik Eğitimi Katılım Belgesi almaya hak kazanmış olmak gerekli.

* İşletme Kuruluşu: İşletme kuruluş tarihinin ilgili eğitimin katılım belgesinin alındığı tarihten sonra olması gerekiyor.

* KOSGEB'e Kayıt: İşletmeyi kurduktan sonra KOSGEB web sayfası üzerinden e-Devlet şifresi ile KOSGEB veri tabanına kayıt olunması ve hemen ardından KOBİ beyannamenisi doldurmak gerekiyor.

Yurt Dışı Pazar Desteği'nde şartlar neler?

KOBİ'lere yönelik desteğe, güncel KOBİ bilgi beyannamesine sahip işletmelere başvurabiliyor. Destek için işletmenin; başvuru tarihi itibariyle son mali yılda bilanço esasına göre defter tutmuş ve son mali yıl verilerinin onaylı olması, başvuru tarihi itibarıyla Yurt İçi Marka Tescil Belgesi'ne sahip olması, proje bütçesinin son mali yıl net satış hasılatını aşmaması gerekiyor.

İhracat yapılamazsa destek geri alınır mı?

Desteklenen projenin başarıyla tamamlandığına karar verilmemesi halinde de, proje sonuç raporunun süresi içinde veya varsa verilen ek süre içinde sunulmuş olması şartıyla uygun bulunan faaliyetlere ilişkin destek ödemeleri yapılıyor. Bu durumda herhangi bir geri tahsil süreci başlatılmıyor.

Ar-Ge desteğine başvurursam fikrim çalınır mı?

Destek sürecinde kurul üyesi ve izleyici olarak görevlendirilen bağımsız bir değerlendirici ile görüş alınan öğretim elemanından "Gizlilik ve Tarafsızlık Taahhütnamesi" alınıyor. Program kapsamında yapılan başvuruların değerlendirme ve izleme süreçlerinde görev alan kişilere sunulan bilgi ve belgeler, yararlanıcılara ait ticari gizli bilgi olarak kabul ediliyor ve üçüncü kişilere herhangi bir yolla aktarılmıyor.

İşletme Değerlendirme Raporu nedir?

Desteklere başvurarak işini büyütmek isteyen KOBİ'lerin kendi kapasitelerini öğrenmesi büyük önem taşıyor. İşletme Değerlendirme Raporu, işletmenin mevcut durumunu ortaya koymayı, yorum yapmaksızın işletmeye ayna tutmayı ve tüm işletmelerin bu raporu alarak sektöründeki mevcut durumunu değerlendirmelerini sağlamayı amaçlıyor.  Rapor, işletmenin mevcut durumuna yönelik son 5 yıllık dönemine ilişkin işletme performansını, Türkiye geneli ve sektör ortalamasını, net satışlar, aktif büyüklük ve çalışan sayısı sıralamasını Ar-ge, yenilik ve markalaşma durumunu, ihracat tutarını, ihracat yaptığı ülkeleri, finansman durumu, borç ödeme gücü, varlıkları vb. mali durumunu gösteriyor. Rapor KOSGEB desteklerine başvurmak için ön şart olmasa da işletmenin ihtiyaçları konusunda önemli ipuçları veriyor. İşletme Değerlendirme Raporu'nun temin edebilmesi ve paylaşabilmesi için Findeks platformuna üye olunması gerekiyor.

Findeks üyesi işletmelerin www.findeks.com sitesinden giriş yaparak talep oluşturması isteniyor. Üye olmayan işletmeler ise Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası ile işlem yapıyorsa (şahıs işletmeleri) doğrudan findeks web sitesinden üyelik gerçekleştirebiliyor. Tüzel kişi (şirket) işletmeler ise Findeks platformundan doldurdukları üyelik sözleşmelerini çalıştıkları bankalara vermek suretiyle üyelik işlemelerini tamamlayabiliyor.