Ergen CEO’lar ne yapmalı?

SERVET YILDIRIM- Ergenlerde riskli davranış gösterme veya sonucunu değerlendirmeden karar verme eğilimi daha yüksektir. Bu durum olgunlaşmamış prefrontal korteks ile olgunlaşmış limbik sistem arasındaki gelişim uyumsuzluğundan kaynaklanır. Prefrontal korteks karar verme, dürtü kontrolü, uzun vadeli planlama gibi işlevlerden sorumludur ve gelişimini 20’li yaşların ortasına kadar sürdürür. Oysa ödüllere, hazlara, sosyal etkilere duyarlı olan limbik sistem ise ön frontal korteksten önce olgunlaşır. Dolayısıyla fazla tepkisel, aktif hale gelmiş limbik sistem ile halen gelişimini sürdüren ön frontal korteks arasındaki uyumsuzluk ergenlerin riskli davranışlara eğilim göstermesine neden olur. Böylece ergenler, riskli davranışların ödüllendirici yönlerine karşı daha hassas hale gelir, bu nedenle hazları ve aynı şekilde duygularını da daha yoğun yaşarlar. Gözleri daha karadır; risk almaya yatkındırlar. Risk üstlenirken “doğruyu ve yanlışı” ayırt etmekte zorlanabilirler; yeterli analiz yapamayabilirler. Çünkü olgunlaşmamış prefrontal korteksleri nedeniyle davranışlarının olumsuz sonuçlarından ders almak yerine tekrarlanan risk alma davranışları gösterebilirler. Bu durum bir kusur değildir; doğal sürecin gerekli bir parçasıdır.

CEO’lar ve icra kurulları

Aynı durum yöneticilerde de vardır. Yöneticiliğinin ergenlik aşamasında olan CEO’lar risk almaya daha yatkındırlar. Riskli davranışın ödüllendirici yönlerine karşı daha duyarlıdırlar. Duygusal tepkileri daha yoğun yaşarlar. Başarılı da olurlar. Ama bu davranışları gösteren CEO’ların önemli ve zorlu işleri başarmak olasılığı kadar hatalı kararlar alıp, organizasyonu zor durumlara sürükleme riskleri de vardır. Şirket için neyin doğru, neyin yanlış olduğunu ayırt etmekte güçlük yaşayabilirler. Bundan dolayıdır ki, şirketlerin icra kurullarında çeşitlilik ve birbirini tamamlayıcılık önemlidir. Ergen CEO’yu hatalı karar almaktan caydıracak olan, bazı riskleri fark etmesini sağlayacak olan yönetsel anlamda frontal korteksi gelişmiş yardımcılara, icra kurulu üyelerine ihtiyaç vardır. Bu tipte insanların varlığı bir tür sigorta görevi görür.

Otomatik pilottan çıkarın

İcra kurulu başkanı, yani CEO şirketin tüm faaliyetlerinden sorumludur, organizasyonu belirlenen amaçlara ulaştıracak her türlü kararı almak ve temsil etmek yetkisine sahip yöneticidir. İcra kurulu üyeleri ise tanım olarak CEO’nun aldığı kararları uygulamak ve ayrıntılı operasyonları yönetmekle sorumludur. Ama bunun da ötesinde icra kurulu, CEO için bir düşünce havuzudur, bir ‘think-tank’tir. Önemli olan konular hakkında konuşma ve tartışma forumudur. Sorunları zekâ, gizlilik ve destekle çözebilecek düşünceli insanlar topluluğudur. CEO’ların zihinlerinden, deneyimlerinden, kabiliyetlerinden faydalanabileceği insanlardır. Bundan dolayı CEO’lar icra kurullarını etkin hale getirmeli. İcra kurulları “otomatik pilot” modunda çalışan bir grup insan haline gelmemeli. Ne yazık ki, pek çok şirkette durum bu. Buna yol açan önemli ölçüde CEO’nun davranış ve tutumları. Bunun önüne geçmek de büyük ölçüde CEO’nun elinde. CEO’lar icra kurulu üyelerine fikir, endişe ve önerilerini dile getirme fırsatı sunmalı; buna uygun gündem ve ortamları yaratmalı. Böylece ergenlik hatalarına düşmekten kurtulabilirler. Ergenler risk üstlenirken “doğruyu ve yanlışı” ayırt etmekte zorlanabilir. Yöneticiliğin ergenlik aşamasındaki CEO’lar da risk almaya daha yatkındır. Ergen CEO’yu hatalı karar almaktan caydıracak yardımcılara ihtiyaç vardır...