Dijital yolculuk hızlı,5G elzem

AYLİN RANA AYDİN-Dijital dünyaya olan ilgi adeta ışık hızıyla artıyor. Pandeminin de etkisiyle dijitalleşme hemen her alanda kaçınılmaz olurken, bu da yatırım ihtiyacını beraberinde getiriyor. Vodafone Türkiye CEO’su Engin Aksoy ile dijitalleşme, 5G yolculuğu ve yeni yatırımları konuştuk.

2022 yılını sektör olarak nasıl değerlendirirsiniz?

 Sektörümüzde güzel bir taraf var; ürünümüze olan talep çok ve daha da artıyor. Bu açıdan olumlu olduğunu düşünebiliriz. Dijitalleşmeye ihtiyaç artıyor, dijitalleşmenin kurumları ve bireyleri ne kadar dönüştürdüğü, hayatları ne kadar kolaylaştırdığı daha da çok görünür oldu. Bununla beraber bu talebin artması da tabii ki yatırım yükümlülüğü ve ihtiyacı getiriyor. Biz de aslında bir nevi telekomünikasyon sektörü olarak yalnızca Türkiye’de değil, dünyada özel sermayeyle kamu hizmeti veren bir şirket gibiyiz. Müşterilerin her türlü ihtiyacını her yerde karşılamaya çalışıyoruz. Bu da çok kritik ve ciddi yatırım gerektiren bir sektör... Yatırım yoğun bir sektör... Bu bağlamda dataya ihtiyaç arttıkça yatırıma ihtiyaç artıyor. Yatırım da ancak gelirlerin büyümesiyle karşılanabilir. Bu bağlamda da baktığınızda gelirlerimiz de büyüyor.

Sağlıklı büyüme

 Gelirlerin büyümesiyle yatırım maliyetlerinin artışı aynı oranda olamadı son 1 - 1.5 yıla bakıldığında. Sektör açısından en önemli sıkıntı bu. Çünkü bir yandan yatırım yapmaya devam ediyoruz. Yatırımların büyük bir kısmı döviz bazlı, geri kalan kısmı da enflasyon bazlı. Haberleşme sektörü enflasyon sepeti içerisinde en düşük paya sahip olan sektör. Müşterilerimiz kontratlı, verdikleri kontratlar karşılığında sabit bir fatura garantisi veriyoruz. 12 veya 24 ay... Dolayısıyla müşterilere bu kontrat süresi içerisinde ilave bir ürün almadıkça aynı fiyattan hizmet vermeye devam ediyoruz. Daha düşük oranlarda enflasyon olmasına rağmen Avrupa ülkelerinde enflasyon oranında düzenlemeler yapılmasına izin verildi. Türkiye’de böyle bir durum yok. Gelirlerimizin sağlıklı bir şekilde büyümesi lazım ki sağlıklı bir şekilde de yatırımlarımızı büyütelim. Bu anlamda baktığımızda zorlukları da var. 2022 - 2023 mali yılına ait ilk yarıyıl (Nisan - Eylül 2022) sonuçlarımızı da açıkladık. Buna göre, servis gelirlerimiz 11.5 milyar TL olarak gerçekleşti. FAVÖK ise 4.2 milyar TL’ye yükseldi. Mobil abone sayımız 25.3 milyona, sabit genişbant abone sayımız 1.4 milyona ulaştı. Dijital kanallarımız çok iyi büyüyor. Vodafone Yanımda, online servisler gibi kanallardaki aylık aktif müşterimiz 17.7 milyona geldi. Bu müşterilerin aylık toplam etkileşimi ise 470 milyona ulaştı.

‘Data trafiği artar’

2023 yılı için neler bekliyorsunuz? 2023 yılına bakıldığında dijital kanallara yaptığımız yatırımları sürdüreceğiz. Buradaki deneyimi mükemmel hale getirmek istiyoruz. İkinci yatırım alanımız tabii ki mobil altyapımız. Orayı da geliştirmeye devam ediyoruz. Türkiye’nin her yerindeki bugün 99.5’e geldik, şebekemizin neredeyse tamamı 4G hizmeti veriyor. Bu da oldukça iyi bir rakam. 25 bini aşkın baz istasyonumuz var. Data kullanımı belli bir doygunluğa geldi mi, yavaşlar mı? Her yıl kendi içimizde konuştuğumuz bir konu ama ben şunu diyorum: “Yok gelmedi ve gelmez de.” Ben kısa dönemde geleceğini de düşünmüyorum. Çünkü içerik artıyor, insanların mobilitesi artıyor, alışkanlıklar iyice yerleşiyor. Bunların hepsini beraber düşündüğümüzde yine önümüzdeki yıl da data trafiğinin artacağını düşünüyoruz.

Pandemi olmasaydı elbette bu kadar hızlı yerleşmeyecekti dijitalleşme hayatımıza. Sizin bununla ilgili öngörüleriniz nedir?

 Pandemiyle birlikte dijitalleşme hızlandı, bu bir gerçek. Araştırmalar 6-7 yıl hızlandırdığını söylüyor. Öte yandan kanallar da iç içe girmeye başladı, onu görüyoruz. İnsanlar dijitalden bakıyor, mağazada görmek istiyor, mağazada bakıp beğeniyor ‘mağazadan alıp elimde taşımayayım telefonu ne gerek var’ diyerek eve gidip evden sipariş veriyor. Kanallar birleşti, bir kanalın diğerinin yerini aldığını çok fazla söylemek mümkün değil. Her kanala olan ihtiyaç artıyor ve müşteriler her kanaldan aynı şeyleri görebilmek istiyorlar. Omni channel dediğimiz kanalları tek kanal haline getirmek ve müşterilerimize her kanaldan aynı servisi verebilmek... Pandemi öncesi tüm yatırımımız bu alanaydı, iyi ki de öyle olmuş. Bir yandan ciddi olarak da hazırlanmış olduk. Bugünün dünyasında o yatırımları yapmasaydık zorlanırdık.

Pandemide de bu kadar yatırımın yapılmış olmasıyla hazırlıksız da yakalanmamış olundu...

Türkiye’de mobil tarafta operatörlerin verdiği hizmetler genelde iyi. Vodafone operasyonları içerisinde iyi bir yerdeyiz. Akıllı asistanımız TOBi’yi kullanan müşteri sayısı aylık 6 milyona çıktı. Çağrı merkezini kullanmadan işlemlerinizin en az yüzde 90’ını halledebilirsiniz. BTK verilerine de bakarsanız müşteri kaybı en düşük olan operatörüz. Bunun da ana sebebinin verdiğimiz bu hizmetler olduğunu düşünüyoruz. Bizim bir sadakat platformumuz var: Vodafone Fırsatlar Dünyası. Vodafone Portekiz’in sadakat programını Türkiye’deki ekibimiz yaptı. İspanya, Almanya, Romanya için de yapıyoruz. İndirimler, kampanyalar, D müşterilere özel fırsatlar sunuyor. Orada önemli bir know-how edindik onu da ihraç ediyoruz.

12 ülkede 5G lansmanı

5G 2023 yılında olacak gibi bir tablo görünüyor. Bu yönde tahminleriniz neler, siz Vodafone olarak nerede duruyorsunuz?

 Daha önce 2023 yılında olacağına dair açıklamalar yapılmıştı kamu tarafından. Şu anda o açıklamaların biraz askıya alındığını görüyoruz. Yani 2023 yılında lansman ihtimalinin biraz azaldığını görüyoruz. Vodafone Grubu 12 ülkede lansman yaptı 5G alanında. İtalya, İspanya, Almanya gibi ülkeler de dahil. 5G’nin kurumların hayatını nasıl dönüştürdüğünü görüyoruz. Türkiye’de de biz iki yerde 5G altyapısını deniyoruz. MESS’in MEXT merkezinde ve Tofaş’ta. Burada verimliliği nasıl artırdığını görüyoruz. Dolayısıyla biz Türkiye’deki kurumlar için elzem olarak görüyoruz. 5G’nin esas fonksiyonu bu data aktarımını çok düşüğe indirgemek. 4G’den 10 kat daha iyi bir hizmet imkânı sağlıyor. 5G’ye geçiş sürecinde de bir an önce geçilmesini diliyoruz ama olmayacaksa da ilave frekansların operatörlere tahsis edilmesi gerektiğini düşünüyoruz.

Olursa ne kadarlık bir yatırımdan bahsediyoruz?

Orada bir lisans bedeli bir de yatırım bedeli var. Bu ne kadar alanı kapsamak istediğinize göre çok değişen bir şey. Bizim baktığımızda Türkiye’ye yaptığımız reel yatırım bugün 65 milyar TL’ye ulaşmış. Ama çok yüklü bir yatırım görünüyor önümüzdeki dönemle de ilgili. Bunun artık bir ihtiyaç olduğunu düşünüyoruz.

Gelirleriniz TL, çoğu giderleriniz döviz. Bir de enflasyon var tabii ki. Yeni teknolojiler derken, teknoloji yatırımları da yapıyorsunuz..

Yeni teknolojileri daha etkin kullanıyoruz; örneğin yapay zeka. Bugün artık verimliliği artırmak, müşterilerimize daha iyi hizmet vermek. Örneğin bir baz istasyonunda trafik yoksa o baz istasyonundaki trafiği o saatlerde yanındaki baz istasyonuna aktarmak gibi yapay zekayla yapabildiğimiz çözümler var. Bunları da ilk Türkiye’de deneyimledik. Bunun dışında yapay zekayı kullanarak baz istasyonlarında meydana gelebilecek arızayı önceden tespit ediyoruz ve ona göre önlem alıyoruz. Bunların hepsi verimlilik sağlıyor. İkincisi de yeni iş alanlarına giriyoruz. Vodafone Holding çatısı kurduk iki yıl önce. Bu holding çatısı altında 13 tane şirket var. E-ticaret, elektronik ödeme, finansman, sigorta gibi şirketlerimiz var. Buralardan da büyüyoruz.

Cihaza erişim...

Tüketici açısından en büyük şikâyet noktalarından birisi cihazların pahalılığı. Orada bir planlama var mı?

Öncelikle hem mağaza hem online’da ürün çeşitliliğimizi çok artırdık. Yalnızca cep telefonu değil akıllı cihazların pek çoğunu satıyoruz. Teknoloji ilerledikçe müşteriler de daha iyi cihazlar kullanmak istiyor. Burada en önemli bariyer bir taksit sınırlaması var. Orada 5 bin lira limiti var. Bunun üzerinde bir cihaz alacaklarsa en fazla 3 taksit yapabiliyoruz ve 5 bin liranın altında cihaz neredeyse kalmadı gibi. Müşterilerin kaliteli cihaza erişimleri de zorlaşıyor. İleride 5G’ye de geçeceksek müşterilerin de bugünden bunu kullanacak cihazları olması lazım ki hem operatörlerin de iki yıl sonra yaptığı yatırım anlamlı olsun. Hem bu dönüşüm hikayesi herkes için gerçekleşebilsin. Dolayısıyla ciddi bir güncellemeye ihtiyaç var. Minimum 15 bin lira seviyelerine gelmeli.

Sosyal yatırımlar

Vodafone sosyal sorumluluk alanında da yatırım yapıyor. En ağırlık vereceğiniz noktalar neler olacak?

 Sosyal alandaki tüm yatırımlarımızı üç ana başlıkta topluyoruz. Toplumun dijital dönüşümü (1), cinsiyet eşitliği (2), çevre (3) olmak üzere... Bu üç alanda yatırımlarımıza devam edeceğiz. Yarını Kodlayanlar projemiz var. 14 yaş altı çocuklara kodlama eğitimi veriyoruz. 2022 yılında 360 köye çıkarttık. Bugüne kadar 290 bin çocuğa kodlama eğitimi verdik. 360 köyde çocuklara kodlama eğitimi veriyoruz. 2023 yılında köy sayısını artırmak istiyoruz. Dijital Benim diye bir projemiz de var. Bunu da MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ile yapıyoruz. Orada da kadınlara dijital okuryazarlık eğitimi veriyoruz. Burada da 11 bini aşkın kadına ulaştık. E-atık projemiz de var. Burada da e-atıklar toplam dünyadaki atıkların yüzde 1’ini oluşturuyor ama çevre kirliliğinin yüzde 70’i elektronik atıklardan geliyor. Bunları geri toplayarak Yarını Kodlayanlar sınıfları açıyoruz. Şimdi 100 mağazamızda atık toplama alanı var bunu tüm mağazalarımıza yaymak istiyoruz. Hem çevre için çok anlamlı hem de buradan elde edilen gelirle de başka bir alana yatırım yaparak daha fazla gence kodlama eğitimi vermeyi hedefliyoruz.

‘Bizde gün bitmiyor’

Bir gününüz nasıl geçiyor?

 Bizde gün bitmesi gibi bir şey olmuyor. Servisimiz 7/24. Örneğin bir yerde bir afet olabiliyor hemen mobil baz istasyonlarının gönderilmesi gerekiyor... LinkedIn mesajlarına da günün 15 - 20 dakikasını ayırıyorum. Kendim cevap veremesem bile ilgili arkadaşlara yönlendiriyorum. Müşteri talebi, sponsorluk talebi, iş talebi oluyor ya da fikri olan oluyor teknoloji geliştirmeye yönelik. Dolayısıyla bizim işimiz biraz 7/24. Ama iş bitti, özel hayat başlasın diye bir şey yok, hepsi beraber.