Dijital miras ve metaverse

EROL ULUSOY

İnternet artık hayatımızı devam ettirmemiz için neredeyse olmazsa olmaz bir unsur. Sosyal, ekonomik ve bireysel ilişkilerimizin büyük bölümü internet üzerinden yürüyor. Fiziki dünyadaki sınırlar, gümrük duvarları internette yok. Bir “tık” ile pasaportsuz, vizesiz kendinizi binlerce kilometre uzakta bulabilir, oradaki insanlarla iş bağlantısı veya özel ilişkiler kurabilirsiniz. Kişilerin taşınır ve taşınmaz eşya niteliğinde para ile ölçülebilen mal varlıklarının yanında, gibi, parasal değeri olan ve sadece dijital ortamda bulunan mal varlıkları da olabilir. Taşınır ve taşınmaz eşyaların miras yoluyla yasal veya atanmış mirasçılara geçişi gibi, dijital malvarlığı da mirasçılara geçebilir. Aslında özel olarak dijital malvarlığının nasıl miras bırakılabileceği ve mirasçılara geçişiyle ilgili bir düzenleme yok. Yürürlükteki Türk Medeni Kanunu miras hükümlerine göre yeter ki dijital malvarlığının tespiti ve terekeye dahil edilebilmesi mümkün olsun. İstisnai olarak bu tür bazı düzenlemeler başka Kanunlarda yer almaktadır; örneğin bu nitelikteki devredilebilir elektronik ortamlar, alanlar, adlar ve işaretler gibi değerlerin şirketlere sermaye olarak konulabileceğine ilişkin Türk Ticaret Kanunu md 127/h bendi gibi bir düzenlemeden yola çıkarak rahatlıkla söyleyebiliriz ki, bir şirkete sermaye olarak konulabilen her türlü dijital değer, miras yoluyla da mirasçılara geçebilecektir.

Kripto paralar ne olacak?

Bitcoin olarak tanınmış ve aslında sadece rakamlar dizisinden oluşan kripto paraların parasal bir değeri vardır ve kripto para platformlarında alınıp satılmaktadırlar. Kripto paraların mülkiyetinin kime ait olduğu tespit edilebildiği sürece, vefat edenin terekesine dahil olur ve miras bırakılabilir. Kripto paranın mülkiyetinin kime ait olduğunun tespiti ise, sıcak cüzdan da mı, soğuk cüzdanda mı saklandığına göre değişir. Soğuk cüzdanda saklanıyorsa, kripto paranın şifresine sahip olan mülkiyetine de sahip demektir. O halde vefat edenin soğuk cüzdanında sakladığı kripto paranın şifresi bilinmiyorsa, her ne kadar terekeye dahil olsa da, vefat edenin kripto parası mirasçılarca paylaşılamayacaktır. Kripto para sıcak cüzdanda saklanıyorsa, sıcak cüzdanın bulunduğu kripto para borsası veya platformuna mirasçılık belgesi sunularak vefat edenin kripto paralarının mirasçılık belgesine göre paylaşılması hukuken mümkündür. Mirasçılık belgesine rağmen kripto para borsası veya platformunun vefat edenin kripto parasını mirasçılara devretmemesi hukuki sorumluluğunu doğurur. Kripto para vasiyetnameye dahi konu olabilir. Vefat eden tarafından yasal mirasçılardan mal kaçırmak amacıyla da kullanılabilir. Böyle bir durumda yasal mirasçılar duruma göre kripto parayı devralan kişiye karşı miras muvazaası, koşulları varsa vasiyetnamenin iptali davası dahi açabilirler.

YouTube kanalı gibi sürekli gelir varsa...

Birçok sosyal paylaşım platformu var, YouTube, TikTok, Instagram, Facebook, Twitter bunların en yaygın olanları. Bu sosyal paylaşım sitelerindeki hesaplar kişisel olup, takipçileri hesap sahibinin şahsına duydukları ilgi sebebiyle takiptedirler. Dolayısıyla teorik olarak bir kimsenin kendi şahsi sosyal paylaşım hesabını başkasına devretmesi mümkün gibi görünse de, aslında devredilen husus, takipçilerdir. Bunu şuna benzetebiliriz, nasıl bir kimse sahibi olduğu bir restoranı devrettiğinde aslında restoranla birlikte müşteri çevresini de devretmiş olmakta, bir sosyal paylaşım hesabı başkasına devredilirse, gerçekte takipçiler devredilmiş olmaktadır. Bu gerçek, sosyal paylaşım hesaplarının miras yoluyla da devredilebileceğini hukuken mümkün göstermektedir. Özellikle sosyal paylaşım platformu reklamlar ve “tıklama sayısına” göre gelir getiriyorsa, hiç şüphesiz ki, sosyal paylaşım platformu hesabının miras bırakılıp bırakılmayacağı bir tarafa, gelirinin mirasa konu olacağı ve vefat edenin terekesine dahil olacağı tartışmasızdır. Ancak sosyal paylaşım sitelerinin her ne kadar Türkiye’de temsilci bulundurmaları zorunlu olsa da, merkezlerinin yurtdışında olduğu dikkate alındığında, vefat edenin mirasçısı olunduğu ve hesabın miras yoluyla intikal ettiğine dair hukuki işlemlerin yapılmasında da bazı hukuki güçlüklerle karşılaşılacaktır. Sosyal medya hesabı nerededir ve mirasa hangi ülke hukuku uygulanacaktır? Başlangıçta imzalanan ve internet şirketinin bulunduğu ülke hukukunun uygulanacağına dair sözleşme hükmü bir genel işlem şartı olarak geçerli olmayacaktır. Sonuç olarak, dijital dünyadaki hesaplar, parasal bir değerleri bulunduğu ve devredilebilir oldukları sürece mirasa konu olabilecek, vasiyet edilebilecektir. YouTube kanalı sahibinin, kanalını belirli bir kimseye miras bırakabilir. Vefat edenin kişisel değerlerine dahil olan fotoğrafları, video görüntüleri üzerinde de yine yasal mirasçıları hak sahibi olarak tasarruf edebileceklerdir. Yeter ki hesaba erişim sağlanabilsin.