Bir marka oluşturmak, korumak ve sürdürmek

Buket Altufan Ulu/ YAK Avukatlık Ortağı- Bir mal veya hizmetin diğer işletmelerin mal ve hizmetlerinden ayrılmasını sağlayan işarettir marka. Bazen bir sözcük, bazen bir şekil bazen de birlikte bir anlam ifade etmek üzere tasarlanır. Bir malın kaynağını, kalitesini, değerini tespit edebilmek her zaman önemli olsa da günümüz koşullarında kitlelerin yüklediği anlamlar, bu konunun önemini daha da artırmakta. Markanın kazandığı önem, taklit ürünlerin yaygın kullanımına ve ticaretinin de artmasına neden oluyor. Sadece ülkemizde değil, uluslararası ticaret bakımından da bu durum ciddi bir tehdit. Şirketlerin gördüğü büyük ekonomik zararların yanı sıra kamunun da önemli miktarda vergi kaybına uğradığını görüyoruz. Bu nedenle taklit ürün mücadele edilmesi gereken konulardan biri olarak ön plana çıkıyor. Markalaşma, bir işletmenin rekabet avantajı elde etmesi, müşteri sadakati oluşturması ve pazarda ayırt edici bir konuma sahip olması için kritik öneme sahiptir. Bu sebeple bir ticari girişimin, malını veya hizmetini henüz kuruluş aşamasında isimlendirmesi en önemli gündemlerden biri olmalıdır. Marka oluşturma süreci, markanın değerini ve itibarını yaratmak için stratejik bir yaklaşım gerektirirken, hukuki süreçler bu aşamada büyük önem taşıyor. Mala veya hizmete dair işaretin oluşturulması aşamasında tescile engel bir durum olup olmadığının sorgulanması, varsa alternatifler oluşturulması ciddi yatırımlar yapıldıktan ve müşteri kitlesi oluştuktan sonra marka için yıllarca süren hukuki ihtilafların ortaya çıkmasına engel olabilecek en basit adımlardan biridir. Henüz başlangıç aşamasındayken ileride markanın “tanınmış marka” olabileceği bilinciyle hareket etmek başlangıçta görünür olmasa da uzun dönemde görünür avantajlar sağlayacaktır. Tanınmış marka olarak hem ulusal hem de WIPO gibi uluslararası mekanizmalardan koruma elde edilebilecektir.

Tescil süreci çok önemli

Ayrıca Türk Patent Enstitüsü nezdinde tescil sürecinin gerçekleştirilmesi son derece önemlidir. Sınai Mülkiyet Kanunu gereğince marka koruması tescil yoluyla elde edilir. Tescil edilmiş bir markanın elde edeceği hukuki koruma elbette ki daha ayrıcalıklı olacak. Bu kapsamda hukuka aykırı kullanımların önlenmesi, zararın giderilmesini sağlayacak hukuki süreçler işletilebileceği gibi örneğin cezai yaptırımların talep edilmesi de mümkün olabilecek. Yasa, başkasına ait marka hakkına tecavüz ederek mal üreten veya hizmet sunan, satan, ithal ya da ihraç eden, ticari amaçla satın alan, bulunduran, nakleden veya depolayan kişinin şikâyet halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılmasını öngörüyor. Dolayısıyla başkasına ait markayı hukuka aykırı olarak kullanmanın hem hukuki hem de cezai boyutu bulunmakta.Yine markayı korumanın önemli aşamalarından biri de benzer markaların tescil girişimlerini takip edebilmek, henüz başlangıç aşamasında iken bu işlemler hakkında gerekli itiraz süreçlerini yürütmektir. Bu sayede benzer marka girişimleri başlangıç aşamasında tespit edilebilecektir. Bu hukuki yolların etkin şekilde işletilmesi, zamanında ve olması gereken adımların atılması; muhtemel marka ihlallerinin büyümeden sona erdirilmesine, zararın azalmasına olumlu yönde etki edecektir. Bu nedenlerle işletmelerin marka oluşturma, koruma ve sürdürme süreçlerinde mevzuatımızın marka hukuku bakımından sağladığı hakları, getirdiği yükümlülükleri bilmesi fayda sağlayacak.