Barınma değil yaşam alanı

Kötü mimari, tek tip bloklar, inşaat yoğunluğu ve pahalı konutlarıyla eleştirilen TOKİ, yeni bir kimliğe bürünüyor. TOKİ Başkanı Turan, ‘barınma merkezi’ olmaktan çıkıp ‘yaşam alanları’ üretmeye başladıklarını, şehir parklarıyla da imajlarını değiştireceklerini söylüyor.

Türkiye’nin her ilinde sıra sıra dizilmiş tek tip bloklarla karşılaştığınızda aklınıza ilk gelen Toplu Konut İdaresi yani TOKİ olurdu. Yüksek binaları, şehrin dokusuyla uyumsuzluğu, ucuz malzeme kullanımı ve arazilerinde geliştirilen lüks konutlar nedeniyle asıl görevi dar gelirliye konut edindirmeden uzaklaşmasıyla eleştirilerin hedefinde olan TOKİ, yenilenme sürecine girdi. TOKİ’nin yeni hedefinde konutlarını ‘barınma merkezi’ olmaktan çıkarıp, ‘yaşam alanları’ oluşturmak var.

Mimarisine, blok tiplerine, bina yüksekliklerine, dar gelirliye ulaşma stratejisine yenilik getiren TOKİ, bundan böyle kentlere yeşil alan kazandırmak gibi bir misyon da edindi. TOKİ artık dar gelirliye ev üretmekle kalmayıp, şehirlere büyük ölçekli kent parklarının da kazandırılması için uğraşıyor.

250 farklı konut tipi

Yaklaşık 1.5 yıldır TOKİ Başkanı olan Ergün Turan, idarenin yeni vizyonunu anlattı. TOKİ’de artık hafızanın değiştiğini vurgulayan Ergün Turan, yeni projelerinde hem mimari hem kat planları hem de yerleşim anlamında değişikliğe gittiklerini söyledi. TOKİ’nin bütün mimari konseptinin değiştiğini söyleyen Turan, eskiden 5-6 konut tipi olduğunu ve bunların arazilere mantar gibi yerleştirildiğini, şimdi ise 250 farklı konut tipi oluşturduklarını söyledi. Turan, “Bu yıl, iştirak şirketlerimiz hariç 45 bin konut ihale ettik. Hepsi birbirinden farklı projeler oldu. Artık önümüze bir proje geldiğinde, yöresel özelliklerine dikkat ediyoruz. ‘Hiçbir şehirde en yüksek bina TOKİ binası olmayacak’ ilkesini belirledik” diye konuştu.

TOKİ’nin yeni yaklaşımının iki ana başlıkta toplandığını ifade eden Turan, bunlardan birincisinin ‘hiç konut sahibi olamamış insanlara konut edindirmek’ olduğunu söyledi. İkincisinin ise, barınma merkezleri yapmaktan ziyade yeni yerleşim alanları oluşturmak olduğunu ifade etti.

"Asgari fiyata kaliteli iş"

TOKİ’nin dar gelirliye konut üretebilmek için maliyetlerini en aşağıda tutması gerekiyor. Ortalama metrekare maliyeti 720 lirayken, satılamayan alanlar da eklendiğinde maliyet 1.000-1.200 lira arasına çıkıyor. “Estetik binayı, parasını harcayarak yapabilirsiniz ama biz sosyal konut yapıyoruz’ diyen Turan, “Örneğin dolaplara 5 lira maliyeti olan bir stop koyacağız, bir daireye 10 tane koysak, 50 lira maliyeti var. Bu TOKİ için çok önemli bir maliyettir. Kaliteli işi asgari fiyatla yapmak zorundayız. Bir ürün değişecekse kararı günlerce süren tartışmayla veriliyor. Bu ürün daha iyi, kullanalım deyip geçemiyoruz. Piyasada monopol üretilen ürünleri de kullanamıyoruz” diye konuştu.

TOKİ, zaman zaman bazı ülkelerden aldığı ‘Burada konut yapın’ teklifleriyle gündeme geliyor. Her ay en az 5 gelişmekte olan ülkeden ziyaretçi aldıklarını anlatan Ergün Turan, yurt dışında yatırım için özel sektörün de içinde olduğu bir proje planlıyor. Turan, projeyi şöyle anlatıyor: “TOKİ’yi çatı kuruluş haline getirip sektörün diğer aktörlerini de yurt dışına çekecek bir projemiz var. Yurt dışına devlet güvencesi ile gideceğiz. TOKİ olarak biz iş yapmayacağız. Türkiye’deki müteahhitlerin yurt dışındaki en büyük sorunu teminat, parayı alır mıyız riski var. Yurt dışına teminatı ben vereceğim, yurt içinde alacağım. İnşaatta özel sektör çok güçlü ama tek başına o açılımı yapamaz.”

2 bin lira peşinatla daire

TOKİ, Türkiye’nin 81 ilinde konut yaptığı için Anadolu piyasasındaki dinamiklere sahip. TOKİ’nin gözlemlerine göre, Anadolu’da taksit bedeli ya da peşinat bile konutların satışına olan ilgiyi büyük ölçüde etkiliyor. Başkan Turan, Anadolu’da yaşadıkları örneği şöyle anlatıyor: “Hatay’da 4 bin lira peşinat, 400 lira taksitle satışa çıktık, satamadık. Peşinatı 2 bin liraya düşürdük bir haftada bütün daireleri sattık. Bir başka örnek Kütahya Şaphane’de. 4 bin lira peşinat alıp geri kalanını 240 ay vadeyle satmaya çalıştık. Birer ikişer daire satıldı. Peşinatı almayıp vadeye yaydık. 3-4 ayda satamadığımız 100 konutu bir haftada sattık. Anadolu’da 1.000 lira, 2 bin lira alt gelir grubundaki insanlar için çok şey fark ediyor. TOKİ’nin Anadolu’dan görüntüsü başka birşey. TOKİ’de satılamayan konut alarm gibi çalar. Bizde her yerde dairelere müthiş bir talep var. Daire talep görmezse hemen şartı değiştiririz. Vadeyle, peşinatla oynarız ama fiyatı esnetemeyiz.”

5-6 milyar lira yatırım

TOKİ’nin şu anda 81 ilde 720 aktif şantiyesi var.

Yılda 40-50 bin konut üreterek, 5-6 milyar lira yatırım yapıyor.

2016’da 60 bin konut hedefiyle rekora hazırlanıyor.

58 ilde kentsel dönüşüm projeleri yürüyor.

TOKİ şantiyelerinde 51 bin kişi çalışıyor.

İdare bünyesinde 700 personel görev yapıyor.

Yeşil oranı yüzde 70

TOKİ’NİN yeni anlayışında kentlere halkın nefes alabileceği yeşil alanlar kazandırmak da var. Bunun için çalışmalar başlamış durumda. İlk etapta İstanbul Kayabaşı’nda ve yeri henüz açıklanmasa da Anadolu yakasında bir park gündemde. Yakın zamanda iştirak Emlak Konut GYO’nun ihale edeceği Zeytinburnu’ndaki lojmanların arazisine de yaklaşık 70 dönümlük park yapılacak.

TOKİ Başkanı Turan, Emlak Konut GYO’ya satılan 102 dönümlük lojman arazisinden örnek vererek, idarenin ‘kaba beton’ imajını nasıl değiştireceklerini şöyle anlatıyor: “1 milyar lira gelir elde edeceğimiz arazinin yüzde 70’ini bölge parkı yapacağız, yüzde 30’una imar verdik. Geçmiş disiplinde yüzde 30’una park yapıp yüzde 70’ine imar vermemiz gerekirdi.”

İstanbul’daki tüm koruların büyüklüğünü hesaplayan TOKİ, 421 hektarlık bir sonuca ulaşmış. TOKİ’nin Kayabaşı’na yapacağı 5.5 kilometre uzunluğunda, 1.5 milyon metrekare büyüklüğündeki bölge parkı, Yıldız Parkı’nın neredeyse 5 katı olacak. Park, koruluklar, yürüyüş yolları, bisiklet yolları, rekreasyon alanlarının bulunduğu bir vadi olacak. Şu anda çalışmaları yapılan parkın 300 milyon metrekarelik ilk etabı için bahar aylarında ilk adım atılacak.

Parkın maliyeti 100-150 milyon lirayı bulacak. TOKİ, Anadolu yakasında da böyle bir park için görüşmelerini sürdürüyor ancak arazinin yerini henüz açıklamıyor.

İstanbul’da büyükşehir belediyesinin planladığı Çırpıcı Parkı’nı da hatırlatan Turan, “Bölgede bu parkı gerçekleştirebilmek için satılan bir arazinin ihalesi iptal edilmişti. 2016 yılında Tekzen’in sözleşmesi bitiyor. Bir tek bir fabrika arazisi kaldı. Orası da çözülecektir. Orası için çok büyük mücadele verdik. Bittiğinde İstanbul’un gelecekteki en güzel parkı olacak” dedi.