Tarım şehrinden sanayiye davet var

Diyarbakır, 1 milyon 756 bine ulaşan nüfusu ile Türkiye’nin 12. büyük şehri... 23 olan yaş ortalamasıyla genç nüfusa sahip 11’inci il. Nüfusun yüzde 62’si 30 yaşın altında... Çalışma yaşında 1 milyon 46 bin nüfus var. 20-30 yaş arasındaki işgücü varlığı 306 bin kişi. 18.251 liralık kişi başı GSYH ortalamasıyla iller arasında 21’inci sırada. 589 bin hektarlık tarım arazisi bakımından Türkiye’nin 7. büyük tarım kentti.

Diyarbakır, kırmızı mercimek üretiminde birinci, buğdayda üçüncü, kütlü pamukta dördüncü, ipek böcekçiliğinde birinci. GAP tamamlanınca şehir tarıma dayalı sanayide Türkiye’nin ihracat merkezi olacak. Silvan Barajı bitince aracilerin yüzde 60’ı sulamaya açılacak.

Atılım yapma zamanı

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) Mehmet Kaya, ticaretin merkezi olan şehrin sanayileşme konusunda ise henüz emekleme döneminde olduğunu söylüyor. Kaya, GAP’la artması beklenen tarıma dayalı sanayileşme hamlelerinin yetersiz kaldığını belirterek, “Bölgedeki barajlardan enerji üretimi yapılırken, sulama yatırımları çok düşük seviyelerde kaldı. Tekstil sektöründe son yıllarda ilimizde yatırım yapılmaya başlandı, Tekstil İhtisas Organize Sanayi Bölgesi bu anlamda yoğun talep görmektedir” diyor.

Maden potansiyeli

Diyarbakır yer altı ve yer üstü maden kaynakları açısından çok zengin. Kaya, “Ancak bu kaynaklar yeterince işlenmemekte, başta mermer olmak üzere, bakır, krom ve demir gibi madenler yeterli tesis olmadığından il dışında işlenmekte. Türkiye’de üretilen petrolün tamamına yakını bölgemizde üretilmekte, rafine işlemleri ise bölge dışında yapılmakta. İlk dokuz ayda yaptığımız 109 milyon dolar ihracatla ülke sıralamasında 46. il olduk. İhracatın yüzde 40’ını madencilik sektörü karşıladı, bunu gıda ve diğer ürünler takip etti” bilgisini veriyor.

10 bin kişilik istihdam müjdesi

DTSO Başkanı Kaya, nitelikli işgücüne olan talebi karşılayacak altyapıları oluşturmaya başladıklarını ve bu kapsamda Sanayi Mektebi Girişimcilik Merkezi’ni hizmete açtıklarını söylüyor. Diyarbakır Tekstil İhtisas OSB’de de 5 bin ile 20 bin metrekare arasında değişen büyüklüklerde 105 adet sanayi parseli bulunduğunu belirten Kaya, şu müjdeyi veriyor:

“23’ü il dışından olmak üzere, 74 başvuru alındı. Firmaların bir kısmı üretime başladı. Bütün işletmelerin faaliyete geçmesi durumunda 10 bin kişiye istihdam sağlanacak. Tekstil sektörünün gelişmesi yan sanayiyi de tetikleyecek, bu da sanayileşmenin önünü açacak. Lojistik köy için ön talepler alındı, tahsis çalışmaları tamamlanmak üzere. Lojistik köy açılınca komşu ülkelerle ticaret atacak.”

Bedelsiz arsa tahsisi

Kaya, “Sanayileşmenin önündeki engellerden biri de alt ve  tamamlanmış sanayi siteleri ve sanayi bölgelerinin yetersizliğidir. Bölgede yapılacak küçük sanayi sitesi ve organize sanayi bölgelerinde yatırımcılara tamamen bedelsiz arsa tahsisinin yapılması, yüzde 50 oranında enerji desteği ve SGK primlerinin beş yıl süreyle devlet tarafından ödenmesi gibi teşviklerle bölgesel kalkınmayı sağlamak mümkün olabilir. Eğitim ve inovasyon merkezlerini oluşturarak özellikle bölgemizin genç nüfusuna alternatif iş alanları yaratmak gerekiyor” diyor.

Ortadoğu ülkelerindeki istikrarsızlıkların ihracatın gelişmesini engellediğini belirten Kaya, finansmana erişimde yaşanan engeller ve kredilendirme koşullarının da yatırımcıları başka bölgelerde yatırıma zorladığını söylüyor. Kaya, “Gerekli desteklerin sağlanması durumunda hem yerel hem de ulusal ölçekte çok büyük yatırımların yaşama geçmesi mümkün” görüşünü aktarıyor.

Sanayileşmede büyük sıçrama

DTSO Başkanı Mehmet Kaya, “Gerek bölgemizde, gerekse de Ortadoğu coğrafyasında barış ve güven ortamının sağlanması durumunda Diyarbakır ülkemizin ve coğrafyanın en önemli ticaret merkezlerinden biri olacak. Bu aynı zamanda sanayileşmemizin önünü açacak, bölgesel kalkınma çok daha hızlı ilerleyecek. GAP’ta sulamaya açılacak yüzbinlerce hektar tarım arazilerinde yetiştirilecek olan endüstri bitkileri tarıma dayalı sanayimizi çok daha ileri bir seviyeye taşıyacak” ifadelerini kullanıyor.

Kaya, “İlimiz ve bölgemizin kaynaklarını ekonomik kalkınma lehine iyi değerlendirmemiz durumunda sanayileşme sürecinde çok büyük bir sıçrama yakalamamız mümkün. Bununla birlikte dinamik genç nüfusun iyi yetişmesi durumunda geleceğin silikon vadisi benzeri bir gelişmeyi Diyarbakır’da görmek mümkün olabilir” diyor.

Mermer fabrikası heyecan yarattı

Lice Mermer Fabrikası’nın yeniden üretime başlamasının kentte heyecan yarattığını vurgulayan Kaya, “Odamız ve 4 mermer fabrikamızın ortaklığında devir işlemleri tamamlandı ve tesis yeniden üretime başladı. Yerel ortaklık ve güç birliğinin yaratmış olduğu olumlu hava bölge sanayicilerimizi heyecanlandırdı ve geleceğe daha güvenle bakmalarını sağladı” diyor.

Ortadoğu’ya açılan kapı

Diyarbakır’ın genç, dinamik ve nitelikli iş gücü potansiyeli taşıdığını vurgulayan Kaya, şu bilgileri veriyor:

“Diyarbakır bölgenin en önemli ticaret merkezi olmaya devam ediyor. Ortadoğu’ya açılan pazar kapısı Diyarbakır’dan geçiyor. Özellikle Irak pazarı hem Türkiye, hem de bölgemiz için çok önemli. Diyarbakır yarınlarda da coğrafyanın en önemli ticaret merkezi olacak.Sanayileşme artarken lojistik ve insan kaynaklarına olan ihtiyaç da artacak.”

Bölgesel ve sektörel teşvikler sağlanmalı

Yeni teşviklerle birlikte Diyarbakır’ın bölgenin cazibe merkezi olacağını kaydeden Kaya, şu bilgileri veriyor:

“Yatırımcıların beklentileri oldukça yüksek. Diyarbakır kalkınmada öncelikli bölgede bulunmasına rağmen henüz yeterli kalkınma desteği alamadı. Yatırımların önünü açmak için bölgesel ve sektörel teşvik modelleri geliştirmek gerekiyor. Yeraltı ve yerüstü kaynaklarının üretime dönüşmesini sağlayacak teşvikler, yatırımı daha cazip hale getirecektir. GAP ile birlikte tarımsal ürünlerin katma değerini artıracak sanayi yatırımlarını destekleyen teşviklerin uygulanması çok önemli başarı sağlayacaktır.”