Yeni dönemde, Merkez Bankası Kanun Hükmünde Kararnamelerle (KHK) yönetilecek. Zaten o kadar çok kanun hükmünde kararname çıkarıldı ki, Meclis’in bu değişiklikleri kanunla düzeltebilmesi imkânsız hale geliyor.
Yeni Meclis geceli gündüzlü çalışsa bile, Kanun Hükmünde Kararnamelerin yapılış süratine yetişemeyeceği için, Meclis’in “kanun yapma gücü” pratikte ortadan kalmış oluyor. 9 Temmuz 2018 günlü üçüncü mükerrer Resmi Gazete’de yayınlanan KHK ile, Merkez Bankası Kanunu da, KHK’larla bir anda değiştirilen yasalardan biri oldu.
4 önemli değişiklik
Değiştirilen yasada, “Merkez Bankası’nın Hükümet’le ilişkisi, Başbakan aracılığı ile sağlanır” ibaresi yerine; “Banka’nın Hükümet’le ilişkisi, Cumhurbaşkanı veya görevlendireceği bir Bakan aracılığıyla sağlanır” cümlesi geldi.
Böylece, Merkez Bankası, ilk kez en yüksek ita amiri yerine; Hazine ve Maliye Bakanı ile bile değil, “görevlendirecek herhangi bir Bakanla” iletişim kurmak zorunda kalacak.
Öte yandan, Para Politikası Kurulu’na oy kullanmaksızın katılacak olan Hazine Temsilcisi, en az Hazine Müsteşar Yardımcısı seviyesinde iken; Hazine ve Maliye Bakanı’nın değil, Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı’nın belirleyeceği bir Birim Amiri, toplantılara katılabilecek.
Merkez Bankası Başkanı artık beş değil, dört yıl için atanıyor. Mevcut Başkanın beş yıllık süresi “bir kazanılmış hak” olarak kabul edilebilir. Ancak, Merkez Bankası Başkanı’nın görev süresinin Cumhurbaşkanı’nın görev süresinden daha uzun veya eşit olma mecburiyeti, “Merkez Bankası Bağımsızlığı” prensibinin en önemli göstergesidir. “Merkez Bankası Bağımsızdır” söylemi devam ettirilecekse, Başkan’ın görev süresiyle oynanmaması gerekirdi.
Başkan yardımcıları
“Başkan Yardımcılarının görevi, özel bir kanuna veya KHK’ye dayanmadıkça, banka dışında teşrii, resmi veya özel herhangi bir görev ile birleşemez. Başkan Yardımcıları, ticaretle uğraşamayacağı gibi bankalar ve şirketlerde de hissedar olamaz” hükmü de kaldırıldı. Böylece, Banka’ya ticari bankalarda hissedar veya Yönetim Kurulu Üyesi olan, başka işlerde de çalışan ve isterse ayrıca, ticaret ile uğraşabilen kişiler de atabilecek.
Zaten, daha önce, Başkan Yardımcısı sayısının üçten dörde çıkarılmasıyla, Merkez Bankası Başkanı’nın gücü iyice zayıflatılmıştı. Şimdi, bankacılık veya benzer sektörde asgari on yıl çalışma hükmü de kaldırıldığı için, Başkan Yardımcılığına yüksek tahsilli herhangi biri atanabilecek.
Öte yandan, KHK ile, Başkanın ve Başkan Yardımcılarının ne şekilde görevden alınacağı hükmü de kaldırıldı.
Görevden alma
Merkez Bankası Kanunu’nu, “istenildiği anda Merkez Bankası Başkanını görevden alabilmeye yönelik” olarak değiştirmeye gerek yoktu. Merkez Bankası Başkanları, Cumhurbaşkanının sözlü isteği halinde, zaten kendileri görevi bırakırlar. Guvernörü görevden almak için, Guvernör Yardımcılarının değiştirilmesi ise en son başvurulacak yoldu.
