Son yıllarda yalnız Türkiye’de değil, tüm dünyada gerçek habere ulaşmak zorlaştı. Özellikle ABD Başkanı Trump’ın her fırsatta medyaya saldırması ve medyayı yalan haber yaptıkları gerekçesi ile suçlaması; diğer dünya liderlerinin de Trump’ı örnek göstererek, kendi medyalarını yalan haber yaptıkları nedeni ile suçlamasına neden oluyor.
Geleneksel olarak insan haklarını desteklediği bilinen ABD’de özgür basının bizzat kendi Başkanları tarafından dize getirilmeye çalışılması, tüm dünya liderlerine, özellikle de totaliter liderlere, özgür basını susturmak adına örnek oluşturuyor. Medya hemen her ülkede, iktidar taraftarı ve iktidar karşıtı olarak ikiye ayrıldığı için, ülke halkları gerçeği bilmekten çok, kendi tarafındaki medyanın dediğine inanmak durumunda oluyor. Örneğin, Kuzey Kore’de sadece hükümet yanlısı medya olmasına rağmen, halkın denilene tam anlamıyla inandığını görüyoruz.
Sosyal medya
Son yıllarda çok büyüyen sosyal medya, asparagas ve yalan haberlerin kaynağı haline geldi. ABD’de bile, 2016 Başkanlık seçimleri sırasında, Rusya’nın Hillary Clinton alehinde yalan haberler yaydığı, istihbarat servisleri tarafından doğrulandı.
Sosyal medyadaki yalan haberleri durdurma adına, bazı ülkelerde tüm sosyal medya kanalları kapatılıyor veya sınırlandırılıyor. Bizde Wikipedia’nın kapatılması, Çin’de halkın Facebook kullanmasının yasaklanması, Kuzey Kore’de sadece devlet internetinin kullanılmasına izin verilmesi, bu sınırlamalar arasında sayılabilir.
Politikacıların yalan söyledikleri anlaşıldıkça, halkın söylenenlerin yalan olabileceğine inanma eğilimlerinin arttığı anlaşılıyor. Örneğin, ABD Başkanı Trump her analizinde, yeni vergi yasasını savunurken, yasanın zenginleri (kendisini bile) daha çok vergilendireceğini söylüyordu.
Oysa, şimdi neredeyse tüm analistler yeni vergi yasasının zenginlerin lehine olduğu fikrinde birleştiler. Bizdeki politikacıları ise, anlatmaya gerek yok.
Örnek olaylar
- Amnesty International’ın raporuna göre, Suriye’deki hapishanelerde kasti ölüm olayları yaşanıyordu. Esed, haberlerin yalan olduğunu savundu.
- Demokrasiyi rafa kaldırdığı bilinen Venezuela Başkanı Maduro, bu konudaki haberlerin tümünü yalan olarak nitelendiriyor.
- Myanmar’daki etnik grup Rohingya’yı ortadan kaldırma girişimleri konusundaki haberler, iktidar tarafından yalan olarak nitelendirildi.
- New York Times’ın haberine gore, Rusya, Çin, Türkiye, Libya, Polonya, Macaristan, Tayland ve Somali gibi ülkelerde, yalan haber adı altında basın özgürlüğü sınırlandırılıyor.
- Çin Komünist Partisi’nin resmi basın organı, ABD Başkanı’nın bile kendi ülkesindeki medyayı yalan haber üretmekle suçladığını; dolayısıyla, Çin hakkında ABD medyasında çıkan haberlerin yalan olduğunu savunuyor.
Yapılması gereken, tüm dünyadaki medyanın yalan ve üretilmiş haberden arındırılması. Bu konuda, tüm dünyada Basın Konseylerine büyük görev düşüyor.
