Amerikalı (ABD) Yahudi-lerin önemli bir çoğunluğu muhafazakâr ve reformist Yahudilerden oluşurken, İsrail, Ortodoks ve aşırı Ortodoks Yahudilerin güçlerini gösterdiği bir hükümetle yönetiliyor. Yurt dışında yaşayan Yahudilerin önemli bir çoğunluğu, Amerikalı Yahudilerden oluşuyor ve bunların aralarında para toplayarak İsrail’e yaptıkları maddi yardım, İsrail’in savunma bütçesinin tamamını karşılıyor.
Pittsburgh’taki sinagoga yapılan hain terörist saldırıyı İsrail hükümeti ciddi biçimde lanetledi. Ancak, saldırıda hayatlarını kaybeden 11 kurbanın hepsi de inançlı ama muhafazakâr Yahudilere mensuptu.
Muhafazakâr ve reformist Yahudilerin evlilikleri ve Yahudiliğe geçişlere izin vermeleri İsrail’in Başhahamlığı tarafından kabul edilmiyor. Hatta İsrail Başhahamlığı, terörist saldırının yapıldığı sinagogu bile hakiki bir sinagog olarak kabul etmiyordu. İsrail Başhahamlığı’nın muhafazakâr ve reformist Yahudi akımları dışlamış olması, İsrail dışında yaşayan ve çoğu Amerikalı olan Yahudi topluluklarının çoğu tarafından anlaşılamıyor.
Sorun demokrasi mi?
İsrail’de yaşayan Yahudilerin sadece yüzde 20’si Ortodoks ve aşırı Ortodoks olmasına rağmen, bu grup, İsrail parlamentosunda büyük bir siyasi güce sahip. Koalisyonların oluşturulması ve istikrarın sağlanması, ancak onların oylarıyla mümkün olabildiği için, büyük ölçüde yönetimi onlar elinde tutuyorlar denilebilir.
Öte yandan, kimin Yahudi olduğu konusunda da Yahudi toplumları arasında kesin bir anlaşma sağlanamamış vaziyette. Aşırı Yahudiler, Yahudi anneden doğmayan Yahudileri Yahudi kabul etmez iken, liberal görüşlü Yahudiler, Yahudi babadan olan çocukları ve Yahudiliği seçen diğer dinden kişileri de Yahudi kabul edebiliyorlar. Yine, birçok Amerikalı Yahudi, İran ile Obama’nın yaptığı nükleer anlaşmaya taraftar ve Amerikan Büyükelçiliği’nin Kudüs’e taşınmasına karşı oldular. Bunlar İsrail’in komşularıyla sorun olmadan ve barış içinde gelişmesini istiyorlar.
İsrail’in tutumu
İsrail hükümetinin katı tutumu birçok Musevi’nin İsrail’e göçünü zorlaştırdığı gibi, dünya Yahudileri arasında da gereksiz bir tartışma yaratıyor. Oysa nerede yaşarlarsa yaşasınlar ve hangi görüşe sahip olursa olsunlar, Yahudilerin tümü atalarından kalan toprakları tanıyor ve orada yaşama hayalini kuruyorlar. Farklı görüşteki Yahudiler, kültürel, tarihi ve dini geleneklerini sürdürmek istiyorlar.
Pittsburgh’ta 11 Yahudi’nin katledilmesi, İsrail hükümetinin başsağlığı mesajlarıyla geçiştirilmemeliydi. Amerikalı Yahudiler, İsrail hükümetinin sadece sözle değil, özde de onların acılarını paylaşmasını bekliyorlardı. İsrail’in, muhafazakâr ve reformist Yahudileri bağrına basması, hem kendisini daha yüceltecek hem de anti-semitik girişimleri azaltacaktır. Ne de olsa, binlerce yıldır dışlanmaları, soykırımları ve yeniden doğuşları çeşitli görüşteki tüm Yahudiler birlikte yaşadılar.
