“Trump ve Netanyahu bu sefer büyük bir hesap hatası yaptılar. Çünkü Kudüs, her Müslüman için Kudüs’tür” diye yazmış İsrailli bir akademisyen. Doğru söylemiş. Arap dünyası her ne kadar birbirini yese de ve Şii İran her ne kadar Sünni Müslümanlarca hor görülse de... Hiç fark etmez. Günün sonunda mevzu Kudüs ise, Müslümanlar için gerisi teferruattır. Dolayısıyla, Trump’ın yanlış hesabı, bu defa Kudüs’ten dönecek gibi.
İran’a hediye
Bir kere Trump’ın asıl derdi, İran’ı zayıflatmak. Kudüs kararının arkasında bile bu var. Çünkü İran İsrail’in baş düşmanı. Şimdi ABD Başkanı büyükelçiliği Kudüs’e taşıyarak İsrail’in elini güçlendirdiğine, böylelikle İran’a karşı önemli bir hamle yaptığına inanıyor. Oysaki, aksine, Tahran’ın elini güçlendiriyor. İki sebeple.
1.si; İran’ın liderlik ettiği Şii ekseni; Suriye’yi, Lübnan Hizbullah’ını, Irak’taki Şii milisleri, Yemen’deki Husileri ve Filistin’de Gazze’yi kontrol eden Hamas’ı kapsıyor. Bu aktörlerin hepsi de İsrail karşıtı. Kudüs hamlesi sonrası İsrail ile bu aktörler (özellikle Hamas) arasındaki ateşin iyice alevlenmesi İran’ın ekmeğine sadece yağ sürer. Bölgedeki nüfuzunu daha da artırır.
2.si; bu hamle İran’ı Sünni eksenine karşı daha da güçlendirir. Şöyle ki: Şii İran’la Sünni eksene liderlik eden Körfez ülkelerinin (Suudlar başta olmak üzere) arası zaten uzun süredir had safhada gergin. Aynı Arap dünyası bugün İsrail ve ABD yanında hizalanmış durumda. İşte Trump Filistin meselesini kaşıdıkça da, Arapların İsrail’in yanında konumlandıkları gün gibi açığa çıkıyor. Çünkü Filistin için kıllarını kıpırdatmıyorlar. Bu da onları Müslümanların gözünde iyice gözden düşürüyor.
***
Dahası, bu durum İran’ı Filistin davasının Türkiye dışında- tek savunucusu gibi gösteriyor. Zaten Körfez ülkeleri dışındaki diğer ana destekçiler Irak, Suriye, Libya ve Yemen bugün kendi dertlerindeler. Ürdün deseniz, ABD’nin kontrolü altında, tepkisiz. Mısır da Körfez ülkeleriyle aynı cephede.
Kısacası, Kudüs adımı İran’ı yalnızlaştırmadığı gibi, aksine, Tahran’a altın tepside sunulmuş bir hediye. Buna mukabil, Trump’ın kendine bölgede baş müttefik olarak seçtiği Körfez ülkelerini ise zayıflatıyor.
Yahudi lobisi karıştı
Bununla birlikte, bu hamle Trump’ı kendi ülkesinde de zora sokuyor. ABD Başkanı her şeyden önce kasımda yapılacak ara seçimleri kazanma derdinde. Bunun için de Kudüs hamlesiyle Yahudi lobisine ve Kudüs’e özel önem atfeden Evangelistlere oynuyor. Ama bu da ters tepmeye başladı bile.
Zira Yahudi lobisi, Evangelistlerin tutumundan rahatsız. Çünkü ABD’deki en tutucu Hıristiyanlar olan Evangelistlere göre, Hz. İsa yeniden dünyaya gelecek ve o zaman Yahudiler de Hıristiyan olacaklar. Ancak aynı inanca göre bunun olabilmesi için, Yahudilerin önce Filistin’e dönüp Kudüs’ü başkent yapmaları gerekiyor. Dolayısıyla, çok sayıda Yahudi, Evangelistlerin asıl Yahudileri eritmek için İsrail’e destek verdikleri görüşünde.
Kaldı ki çoğu liberal olan ABD’deki Yahudi lobisi zaten en başından beri Kudüs hamlesine karşı. Tüm bunlar da Trump’ın ara seçim öncesinde tabanında erime yaratacak gibi.
***
Son olarak: Almanya Şansölyesi Merkel’in de açıkça dediği gibi, Kudüs kararı ABD’nin Avrupa ile arasını iyice açtı. Baş müttefiki İngiltere bile Kudüs adımına karşı çıkan Avrupa ülkeleri arasında.
Kısacası, Trump’ı tahmininden çok daha zorlu günler bekliyor.
