Suriye’de 2011’de başlayan çatışmaların iç savaşa dönüşmesinin ardından milyonlarca Suriyeli yaşam alanlarını terk ederek ülkeden kaçmak zorunda kaldı.
Gerek Şam rejiminden, gerekse çatışma ortamıyla doğan yönetim boşluğundan türeyen terör örgütlerinden kaçan Suriyelilerin hayatlarını kurtarmak için kaçtıkları ülkelerin başında Türkiye geldi.
Savaştan kaçan Suriyelilerin “ikinci vatan” olarak kabul ettikleri Türkiye’deki yaşam şartları malum.
Resmi rakamlara göre, Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların sayısı 3 milyona dayandı. Yaklaşık 3 milyon Suriyeli sığınmacıdan ancak yüzde 10’u AFAD’a bağlı 26 ayrı kampta barınıyor. Kalanlarsa, 81 kente dağılmış durumda.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen yıl Temmuz’da, Kilis’te katıldığı iftar programında Suriyeli sığınmacılara “Türk vatandaşlığı verileceğini” açıklamıştı.
Beraberinde çeşitli siyasi tartışmaları getiren bu açıklamanın ardından İçişleri Bakanlığı, Suriyelilere vatandaşlık hakkı verilmesiyle ilgili ilk çalışmaları başlatmıştı.
Türkiye’de yaşayan kayıtlı Suriyelilerle ilgili oluşturulan veri tabanı üzerinde yoğunlaşan çalışmalarda, 81 il valiliğine görev verildi.
İsim listeleri Ankara’da
Suriyelilerin Türk vatandaşlığına geçiş süreci Göç İdaresi Genel Müdürlüğü ile Nüfus Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü koordinesinde yürütülüyor.
İçişleri Bakanlığı’nın gönderdiği talimat yazısı sonrasında harekete geçen valilikler, “Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen” sığınmacıları öncelikli olarak değerlendirmeye aldı.
Talimat gereğince illerde valilik bünyesindeki ilgili birimler ile MİT ve Emniyet’ten katılımlarla oluşturulan yerel komisyonlar, “kamu güvenliğini tehdit etmeyen” kriterlere uygun kişileri belirleyerek Ankara’ya bildirdi.
İlk etapta, Ankara’ya gönderilen listelerde 700’e yakın ailenin ismi vardı. Bu isim listeleri, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’ndeki veri tabanıyla karşılaştırıldı.
Bu veri tabanında, kayıtlı sığınmacılardan yaklaşık 50 biniyle ilgili “yüksek öğrenim mezunu” bilgisi yer alıyor.
Buraya kadar olan işlemler uzunca bir süre aldı.
Araya 15 Temmuz süreci girdi, bürokraside FETÖ operasyonları başlatıldı.
Bürokrasi sisteminin yavaş yavaş oturmasıyla birlikte bugünlerde yeni aşamaya geçildi.
Şimdi, Göç İdaresi’ndeki veri tabanında karşılaştırıldıktan sonra belirlenen “vatandaşlığa alınması planlanan aday isimler” yeniden valiliklere gönderildi.
Bu isimlerin belirlenmesindeki en önemli kriterlerden birisi de vatandaşlık talepleri incelenen sığınmacıların üniversite mezunu ve ülkemize katkı yapacak potansiyelde olmaları. Bu konuya fazlasıyla dikkat edildi.
Valiliklerde oluşturulan birimlerde Türk vatandaşlığı verilmesi için belirlenen adaylarla ilgili yerel incelemelere başlandı.
Aile bütünlüğü, nesib ve soybağı araştırmaları devam ediyor.
İlk aşamada 10 bin kişi
Yerel incelemeleri olumlu olan Suriyeliler için bu kez Ankara’da MİT ve Emniyet İstihbarat Dairesi’nce “ulusal güvenlik” incelemesi başlatılacak.
İlk aşamada, Türk vatandaşlığı verilecek Suriyeli sayısı yaklaşık 10 bin olarak planlandı.
Ulusal güvenlik aşamasını geçen Türk vatandaşlığına aday Suriyelilerin dosyalarını içeren kararnameler, önümüzdeki ay içinde son onay makamı olan Bakanlar Kurulu’na gönderilecek.
Bakanlar Kurulu’nun onayından geçecek isimler, Türk vatandaşlığı hakkını kazanmış olacaklar.
Adayların vatandaşlık işlemleri, İçişleri Bakanlığı bünyesindeki Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nce yürütülecek.
Vatandaşlık verilmesinde Vatandaşlık Yasası’nın 12. maddesinde yeralan “istisnai vatandaşlık” hali uygulanacak.
Yasanın bu hükmüne göre, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen başvuru sahipleri Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olabilecek. Bu hükümde, “ilgili bakanlıkların uygun görüş verme” zorunluluğu var.
Bu yasa maddesinin diğer hükmüne göre ise başvuru sahipleri, “Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler” kapsamında değerlendirilecek. Burada kararı doğrudan İçişleri Bakanı verecek.
Türk vatandaşlığı hakkını kazanan Suriyeliler, yeni kimlik belgelerini de alarak vatandaş olacak.
Bu süreç, seçmen kütüklerinin oluşturulmasına yetişirse, yeni vatandaşlar da Nisan ayında referandum için sandığa gidebilecek.