Uygarlığın ‘Doğuş’u

Dünyanın bilinen en eski ritüel alanı Göbeklitepe’ye sponsor olan Doğuş Grubu, ziyaretçi ve canlandırma merkezini tamamladı. ‘UNESCO Dünya Mirası’ listesine girmesi gündemde olan Göbeklitepe’nin yılda 3 milyon turist çekmesi bekleniyor.

Urfa merkezden Göbeklitepe’ye doğru yola çıkıyoruz. Doğuş Grubu’nun Göbeklitepe ile yaptığı 20 yıllık sponsorluk anlaşmasının en önemli bölümünü oluşturan ziyaretçi merkezi ve çok yüksek bir teknoloji ile inşa edilen canlandırma binasına geldiğimizde karşılaştığımız manzara, insanlık tarihini yeniden yazan Göbeklitepe’nin kendisi kadar etkileyici. Avrupalı turistler heyecan içinde kazı alanına gitmek için shuttle sırası bekliyor. Doğuş Grubu’nun davetlisi olarak Londra’dan, Portekiz’den gelen yabancı gazetecilerle birlikte yola koyuluyoruz.

Tarihin akışını değiştiren insanın inşa ettiği en eski ritüel alanına global bir kafile ile gitmek tam da Göbeklitepe’nin ruhuna en uygun ziyaret şekliydi.

Tarihi günümüzden 12 bin yıl önceye çeken ve insanın tarıma geçişinin öncesinde belli bir inanç sistemi geliştirdiğini gösteren tapınak, belli ki bölgede turizme yeni bir soluk getirecek.

Hele önümüzdeki ay UNESCO’nun ‘Dünya Mirası’ listesine alınması için karar vermesi durumunda, turizm açısından tam bir kırılma noktası olacaktır.

3 yılda 15 milyon $

Doğuş Grubu Başkanı Ferit Şahenk, 2015 yılında Davos’ta tanıtımını yaptığı Göbeklitepe’nin dünya mirası listesine alınması için kazı çalışmalarına destek olmanın yanı sıra ziyaretçi alanı, canlandırma merkezi, alana ulaşan bir kilometrelik yol, otopark, güvenlik, altyapı ve lojistik çalışmalarını kapsayan kriterleri
tek tek yerine getiriyor.

Üç yıl önce başlayan sponsorluk anlaşması kapsamında şu ana kadar 15 milyon dolar harcanmış. Ziyaretçilere bütünsel bir deneyim yaşatan canlandırma merkezi için harcanan 9.5 milyon doların, 6.4 milyon doları Urfa yöresinden sağlanan malzemeler için kullanılmış. Ziyaretçi merkezi dahil olmak üzere yapılan her şey de monte mantığı ile inşa edilmiş. Bölgenin toprağından yapılan toprak duvarlar gibi. İleride sismik çalışmalarda yeni kazı alanları keşfedilirse, orijinal yolun üzerine döşenen bir kilometrelik yol dahil olmak üzere yapılan tüm donatılar zemine zarar vermeden sökülebilecek durumda.

Kriterler tamam

20 yıllık sponsorluk kapsamında, insanlığın ilk gelişimine dair bugüne kadar bilinenleri kökünden değiştiren erken Neolitik Dönem’e ait bu önemli alanda kazı, koruma ve bölgenin dünyada tanınmasını sağlayacak iletişim çalışmaları için 5 milyon dolar daha harcanacak. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Göbeklitepe’nin doğa koşullarına ve dış tehlikelere karşı korunmasını sağlayan çatıyı yapmasının ardından, bölge artık UNESCO’nun kriterlerini tamamlamış durumda. Ziyarete açılan Göbeklitepe’yi, Doğuş Grubu Kurumsal İletişim Bölüm Başkanı Bahar Erbengi’nin refakatinde gezdik.

Gezi boyunca bize bilgileri aktaran Urfa Kent Müzesi Müdürü Celal Ulubey, kente yönelen bir milyonluk turist sayısının Göbeklitepe’nin ziyarete açılması ile birlikte 3 milyona çıkmasının beklendiğini söyledi.

Nasıl inşa edildiği çözülemedi

Başından beri kazı çalışmalarında bulunan Alman arkeolog Dr. Moritz Kinzel, tapınağı gezdirirken ritüel alanının önemini şu sözlerle anlattı:

- Göbeklitepe, insanoğlunun avcı-toplayıcı olduğunun düşünüldüğü erken Neolitik dönemde inşa edildi.

- Göbeklitepe, avcı ve toplayıcı yaşam biçiminden, dini mekânların biçimlenmesi; tapınak mimarisinin ve sanatın doğuşundan, tarım ve hayvancılığa geçiş sürecine kadar birçok konuda önemli ipuçları veren benzersiz bir tarih öncesi yerleşim olarak tüm dünyanın dikkatini üzerinde topluyor.

- Mevcut bilgilere göre, yerleşik yaşamın ve teknolojinin olmadığı düşünülen bir devirde, bu büyüklükte sanatsal olarak işlenmiş yapıların nasıl inşa edildiği merak konusu olmaya devam ediyor.

Dünyaya tanıtacak

Doğuş Grubu’nun son 15 yılda çocuk, kadın, sanat, spor, müzik, eğitim ve tarihe destek projelerini kapsayan sosyal sorumluluk projelerine 400 milyon dolar yatırım yaptığını anlatan Bahar Erbengi, konuyla ilgili bilgileri şöyle paylaştı: “Kültür ve Turizm Bakanlığı ile çok özel bir destek anlaşması imzaladık. UNESCO Dünya Mirası geçici listesindeki Göbeklitepe için yaptığımız bu anlaşma, dünyadaki benzer projeler için de örnek teşkil ediyor. UNESCO bu modeli örnek sponsorluk modeli olarak anlatıyor.

20 yıl için 20 milyon dolarlık bir destek verilecek. Göbeklitepe’yi gezmeye gelen ziyaretçiler için bir ziyaretçi merkezi inşa edildi. İki bölümden oluşan merkez, teknolojinin de yardımı ile tarihin sıfır noktasını anlamak için gelenlere olağanüstü bir deneyim sunuyor.

Ziyaretçi merkezinin yapımı sırasında hem işçilik hem de malzeme olarak yörenin imkanlarının kullanılmasına özen gösterildi.

Merkezin yapımında kullanılan taşlar, eski dönemlerde olduğu gibi bölgedeki toprağın sıkıştırılarak tuğla haline getirilmesiyle yapıldı. Sadece dört ay taşların üretimi için çalıştık.

800 metreküp toprak taş imalatı gerçekleştirdik. Bu sayede bölgeye yaklaşık 6.5 milyon dolarlık bir katma değer sağlanmış oldu. Ören yerinin uluslararası arenada duyulması için iletişim desteği de vereceğiz. UNESCO, geçici listede olan Göbeklitepe’nin asıl listeye alınıp alınmadığını haziran veya temmuz ayında açıklayacak. Beklentimiz alınacağı yönünde. Amacımız, Türk kültürünü dünyaya tanıtmak üzere; Göbeklitepe’yi holistic marka yaklaşımıyla dünyaca tanınan, global bir ikon haline getirmek.”