Teknolojinin geldiği nokta dijital göçebeliği de başlattı sonunda. 100 euro’ya, 3 dakikada Avrupa’da şirket kurmak artık mümkün. Estonya Cumhuriyeti, Avrupa Birliği çapında iş yapmak isteyen girişimcilere, Türkiye’de çalışırken bir Avrupa Birliği şirketi kurmak için fırsat sunuyor. Estonya’nın dünyada ilk kez uygulamaya geçirdiği e-Residency (e-Oturum) programıyla girişimciler, Türkiye’den çalışırken global bir AB şirketi kurabilmelerini sağlayan resmi dijital kimlik elde etme hakkını kazanıyor.
Program çerçevesinde dijital/sanal olarak Estonya’da oturum hakkı kazanıp, AB hukukuna dahil olan işletmeler kurulabiliyor. E-Oturum programına başvuru internet üzerinden, 100 euro’luk bir başvuru ücreti ödeyerek kolaylıkla yapılabiliyor. Başvurunuz adli kontroller tamamlanıp, onaylandıktan sonra normal Estonya vatandaşlarının kullandığı kimlik kartından farklı olarak fotoğrafsız bir kimlik kartına sahip oluyorsunuz. Bu kimlik kartı Estonya’ya girme veya ikamet hakkı vermiyor ancak tüzel bir kişilik oluşturmanız, bir şirket kurmanız konusunda her türlü hakkı veriyor. 2014 yılında başlayan e-Oturum programına başvurup Estonya’nın ‘bulut vatandaşı’ olan tam bin 100 Türk var. Bu kişiler şimdiye kadar kendilerine sağlanan dijital kimlikleriyle 180 şirket kurdular. Ayrıca bugüne kadar 155 ülkeden 40 binden fazla kişiye e-Oturum izni verildi; bu süre içerisinde program aracılığıyla Estonya’da kayıtlı 6 bin şirket kuruldu.
Formalite yok, teknoloji var
E-Oturum, sahiplerine vatandaşlık, vergi mükellefiyeti, oturma izni, Estonya’ya veya Avrupa Birliği’ne giriş izni vermiyor. E-Oturumcuya verilen akıllı kimlik kartı, fiziksel bir kimlik belgesi niteliği taşımıyor. E-Oturum bir vize türü olmadığı için vizesiz seyahat hakkı da tanımıyor. Ancak e-Oturum alan kişi Estonya’da bir AB şirketi kurmuş oluyor. Belgeleri ve sözleşmeleri dijital olarak imzalayabiliyor. Şirketlerini dünyanın herhangi bir yerinden yönetebiliyor. Elektronik bankacılık ve uzaktan para transferi yapabiliyor. Çevrimiçi ödeme hizmeti sağlayıcılarına ulaşabiliyor. Ticari hizmet sağlayıcıları, global girişimciler gibi unsurlardan oluşan bir iletişim ağının içinde yer alarak şirketlerini büyütmek için gereken kaynaklara erişebiliyor. E-Oturum, Estonya’da çalışma ve oturma izni konusunda da bir kapı aralıyor. Estonya İçişleri Bakanlığı ve Startup Şirket Topluluğu tarafından yürütülen Startup Vizesi Programı, AB vatandaşı olmayan kişilerin Estonya’daki Startup şirketlerde çalışmasını, mevcut şirketlerini Estonya’ya taşımasını veya Estonya’da avantajlı koşullarda yeni şirketler kurmasını destekliyor. Özellikle dijital dünyada iş yapan, global atılım yapmak isteyen Startup’lar işlerini formalitesiz ve teknoloji odaklı bir ortamda kurma şansı elde ediyor.
Toplantı da dijital, imza da...
e-Residency programı kapsamında kurulan şirketler, ‘adresten bağımsız güvenilir AB şirketi’ statüsüne sahip olduğu için, dünyanın herhangi bir yerinden düşük maliyetle ve fazla formalite gerektirmeden yönetilebiliyor. Şirketlerin yönetim kurulları yine dijital ortamda toplantı yapıp, dijital imzalarıyla kararlar alabiliyorlar. Bu programın yanı sıra Estonya İçişleri Bakanlığı ve Startup Şirket Topluluğu tarafından yürütülmekte olan Estonya’da Startup şirketi kurulmasını teşvik eden Startup Estonia programı da başlatılmış. Bu programa kabul edilen şirketlerin AB vatandaşı olmayan çalışanları özel ‘Startup Vizesi’ ile Estonya’daki Startup şirketlerde çalışma imkanı buluyor.
Adı E-Stonya olsun!
1.3 milyon nüfusa sahip olan Estonya, İsrail, Yeni Zelanda, Güney Kore, İngiltere, Kanada ve Uruguay ile birlikte Digital 7 (D-7) üyesi olarak dijital dünyada önemli bir yer kapmayı hedefliyor. Ülkedeki kamu hizmetlerinin yüzde 99’u internet ortamında yapılıyor. Tüm ülke vatandaşları bu işlemlerini çipli fiziksel kimlik kartları üzerinden yürütebiliyorlar. Dijital ortamdaki hizmetler, analog hizmetlere oranla yüzde 20 daha ucuz.
Estonya’da Startup kurulması durumunda, kurumlar vergisi kâr dağıtılmadığı durumda alınmıyor. Kârı dağıtmadan şirketin içinde kalması ve bunun da şirketlerin sermaye yapılarının daha da güçlendirilmesi hedefleniyor. Düzenli temettü ödenmesi durumunda yüzde 14, düzensiz temettü ödenmesi durumunda da yüzde 20 kurumlar vergisi uygulanıyor. Bu vergi koşulları şirketin Estonya’daki şirket üzerinden gelir elde etmesi durumunda geçerli. Eğer yatırımcılar gelirlerini Estonya dışından elde ediyorlarsa, kendi ülkelerindeki vergilendirmeye tabiler.
Skype’ın çıktığı ülke olarak tanınan Estonya, dört Unicorn’a (1 milyar dolar değerini aşan Startup şirketlere verilen ad) daha sahip. Skype’ın yanı sıra Playtech, Transferwise ve Uber’in Avrupa versiyonu olan Taxify Estonyalı genç girişimciler tarafından kurulmuş.
