Merkez’in 2016 sonundan beri uygulamakta olduğu sıkı duruş ve bu duruştan taviz vermeyen kararlı tutum hafta içinde başkan Çetinkaya’dan gelen şahin mesajlarla bir kez daha teyit edildi.
Enflasyonun iki haneyi aştığı bir dönemde Merkez’in bu tutumu oldukça isabetli. Çünkü enflasyonla mücadele kısa vadeli faizlerin “enflasyon beklentileri hedefe yaklaşana kadar” yüksek tutulmasını gerektiriyor. Merkez’in duruşundaki istikrar ve “Enflasyon düşene kadar geri dönmek yok” tutumu bu beklentinin belini kırmak için gerekli olan formül. Merkez şimdilik bu şablona uygun hareket ediyor. Dileğim, bu duruştan vazgeçilmemesi ve anlamı zayıflayan “sıkı duruş” kavramının içinin tekrar doldurulmasıdır.
Merkez’in son 8-9 aydaki politika duruşunu takdir etsem de aklıma hâlâ yatmayan bazı sorular var.
Sadeleşme neden gecikiyor?
Eylül 2016’da sadeleşme sürecine başlanırken amaç simetrik bir koridora geçmek suretiyle para politikası etkinliğini artırmak olarak ifade edilmişti. 2010 sonrası uygulanan “asimetrik koridor” efektif fonlama faizini bir bant içinde dalgalandırarak kasıtlı bir belirsizlik sağladı. Bu şekilde risk iştahının yüksek olduğu dönemde sıcak para girişinin hız kesmesi mümkün oldu. Ayrıca kriz sonrası dönemde hızla değişen piyasa koşullarında, toplantı yapmadan faizi koridor içinde ayarlama esnekliği sağlandı.
Asimetrik koridor uygulamasının kriz döneminde bir avantaj olan “belirsizlik” boyutu normal şartlarda bir dezavantaja dönüşebiliyor. Neden mi?
Normal şartlar altında para politikası kısa vadeli faizi belirlemek suretiyle çalışıyor. Ancak ekonominin çarklarının dönmesinde asıl etkili olan faiz uzun vadeli faiz. Merkez Bankası uzun vadeli faizi doğrudan kontrol edemiyor. Ancak kısa vadeli faizin izleyeceği patika hakkında verdiği sinyallerle uzun vadeli faizi etkileyebiliyor.
Bir örnek verelim: Aceleyle, nereye gittiğine bakmadan, durakta ilk gördüğünüz otobüse bindiğinizi düşünün. Otobüs yola çıktığında kısa vadede hangi yöne gittiğine bakıp son durak hakkında bir fikir edinmeye çalışabilirsiniz. Ancak böyle bir tahmin yanıltıcı olduğundan ilk fırsatta şoföre sorma ihtiyacı duyarsınız. Şoförden gelecek ileriye yönelik bilgilendirme size uzun vadede ulaşılacak hedef hakkında kesin bilgi verecek, daha rahat plan yapmanızı sağlayacaktır.
Para politikası da benzer şekilde işliyor. Salt kısa vadeli faizdeki değişime bakmak uzun vadeli perspektif sağlamadığından, piyasa oyuncuları uzun vadeli faizi fiyatlayamıyorlar. Uzun vadeli faizi belirlemek için Merkez’den gelecek rehberlik önemli. Asimetrik koridor döneminde bu rehberlik bilinçli olarak durduruldu. Ancak artık sıcak paranın bol olduğu dönem geride kaldı. Bilakis, şu anda amacımız gelen paranın hızını kesmek değil, önündeki engelleri kaldırmak. İşte bu noktada Merkez’in neden sadeleşme sürecini geciktirdiğini ve ileriye yönelik net mesajlar vermediğini anlayamıyorum. Kanımca Merkez sadeleşmeyi geciktirerek kendi ellerini bağlıyor. Mademki sıkı para politikası uygulanacak ve bu duruş devam edecek, o zaman bir an önce otobüsün rotası hakkında yolculara bilgi verilmesi herkesin faydasına olacaktır.
