ABD ekonomisi stagflasyon sürecinde mi?
Stagflasyon ekonomik durgunluk yaşanırken enflasyonist baskıların arttığı dönemdir. Türkiye ekonomisindeki yavaşlama ve yükselen enflasyon bu yeni terimi hayatımıza soktu. Peki, ABD ekonomisi bir stagflasyon sürecinden geçiyor olabilir mi?
Eski Fed başkanlarından Alan Greenspan, 2007 krizi sonrası dönemde ısrarla yakın gelecekte ABD ekonomisinin bir staglasyon sürecine gireceğini tekrarladı. Ancak ekonomi yavaşlasa da Greenspan’in öngördüğü enflasyon bir türlü gelmedi. 2017’ye gelinip enflasyon nihayet kıpırdanmaya başladığında ise Greenspan artık bu sürecin başladığını ilan etti.
ABD ekonomisinin bir “yerinde sayma” döneminden geçip geçmediğini değerlendirmek için önce bu ülkenin sürdürülebilir büyüme hızını yani potansiyel büyümesini bilmek lazım. Çünkü ancak o zaman ekonominin potansiyelin altına düşüp düşmediğini tespit edebiliriz.
CBO (Congressional Budget Office) tarafından yapılan hesaplamaları yansıtan bu grafikte koyu çizgi GSYH büyüme oranını, açık renkli çizgi ise potansiyel büyüme oranını gösteriyor. CBO, kriz sonrası dönemde ABD ekonomisinin potansiyel büyüme oranını birkaç kez aşağı yönlü revize etti. Nisan 2018 itibarıyla yaptıkları hesaplamalar bu rakamın yüzde 2’nin bir parça altında seyrettiğini gösteriyor.
Yukarıdaki grafikte önemli bir nokta, gerçekleşen büyüme rakamının en azından yakın geçmişte potansiyelin üzerinde kaldığı. Özellikle Greenspan’in stagflasyon sürecinde olunduğunu iddia ettiği 2017 sonrası dönemde bu tür bir durgunluk görülmüyor. Öte yandan, 2020 sonrası dönemde CBO’nun da bir resesyon beklentisi içinde olduğunu görüyoruz.
‘Maestro’ haklı mı?
Bu köşede tekrarlamaktan hiç yorulmayacağım bir husus, potansiyel büyüme hesaplarının yoruma açık ve sanat gerektiren bir hesap olduğudur. İyi politika yapıcıyı kötü politika yapıcıdan ayıran fark, ekonominin potansiyele göre konumunu tespit edebilmektir. Bunun içinse potansiyelin doğru belirlenmesi gerekir. 1995 sonrası dönemde Greenspan önüne konulan potansiyel büyüme rakamlarına inanmayıp ekonomiye hız verdiğinde enflasyon yükselmemiş ve haklı çıkmıştı. Bu ona “maestro” unvanının verilip baştacı edildiği dönemdi. Ancak daha sonra aynı Greenspan’in hız kesmemesinin 2007 krizine sebep olduğu söylendi ve tahtı elinden alındı.
Sonuç olarak, iktisat yanılma payı yüksek bir alan. Greenspan’in haklı olduğu dönemler de oldu, yanıldığı dönemler de oldu. Eğer şu anda Fed’in başında olsaydı farklı bir politika uygular mıydı? Stagflasyon beklentisi faiz artırım sürecini ötelemesine sebep olabilirdi belki. Ancak o zaman kendisinin de sıklıkla telaffuz ettiği varlık balonunu nasıl söndürürdü?