Kuzey Irak’ta ve İspanya’nın Katalonya bölgesinde 5 gün arayla düzenlenen bağımsızlık referandumlarından şimdiye kadar ortaya çıkan sonuç, şartlar elvermediği takdirde, bu tür halk oylamalarının amaçladığı bağımsızlığa götürmediği, aksine, mevcut statüyü ve istikrarı bozduğudur.
Birbirinden binlerce kilometre uzaklıktaki bu iki ülkede referandumdan sonra olup bitenler arasındaki benzerlikler ilk bakışta şaşırtıcı görünse de bir rastlantı değil.
Bu iki referandum yapılmadan önce yazdığımız “Bağımsızlığın iki temel şartı” başlıklı yazımızda belirttiğimiz gibi, merkezi hükümetle bir anlaşma ve uluslararası destek olmadıkça, tek taraflı bağımsızlık ilanı (referandumdan “evet” çıksa dahi) amacına ulaşamaz.
Nitekim her iki olayda, bu iki temel şart yerine getirilmediği için, Irak’ta Barzani, İspanya’da da Katalan yönetiminin tek yanlı bağımsızlık kararları hayata geçirilemedi...
Benzer sonuçlar
Her iki ülkede olup bitenlerde başka benzerlikler de var.
1- İki olayda da merkezi hükümet -yani Bağdat ve Madrid- referandumu gayrimeşru saymıştır. Kürt ve Katalan yöneticileri her ne kadar bunu “self-determinasyon”a dayalı, demokratik bir eylem olarak gösteriyorsa da, ülkenin genelindeki kanaat, Anayasa’nın da öngördüğü “toprak bütünlüğü”nün esas alınması gerektiğidir...
2- Kürt ve Katalan yönetimleri dost ülkelerin dahi desteğini sağlayamadılar. Kürtler özellikle ABD’nin, Katalanlar da AB’nin kendilerini izolasyona mahkûm eden olumsuz tutumlarından büyük düş kırıklığına uğradılar.
3- Her iki olayda merkezi hükümetler illegal bir kalkışma saydıkları bu ayrılıkçı hareketi bastırmak için sert tedbirlere başvurmaya başladı. Irak’ta İbadi Hükümeti askeri operasyonla “tartışmalı bölgeleri” peşmergelerden geri aldı, Türkiye ve İran’ın desteğiyle de ekonomik yaptırımlar uygulamaya koydu. İspanya’da Rajoy Hükümeti, Anayasa’nın 155. maddesine dayanarak Katalonya yönetimini feshetme ve
özerk düzene doğrudan
el koyma kararını aldı...
4- Irak Kürdistan’ının ekonomisi büyük bir darbe yedi. Aslında zengin bir bölge olan Katalonya’da da yüzlerce yabancı şirket Barselona’yı şimdiden terk ediyor...
5- Olaylar İspanya ile Katalonya arasında ciddi bir sürtüşmeye ve bölüşmeye yol açıyor. Aynı şekilde Irak ile Kürtler, ayrıca birbirleriyle kavgalı Kürtler arasındaki uçurum derinleşiyor.
Kritik günler
Bundan sonra bu benzerlikler devam edecek mi? İki olayda da önümüzdeki günler çok kritik.
Madrid bastırdıkça Katalonya direnecek mi? Bu, İspanya’yı kâbusu olan bir iç savaşa götürür mü?
Aynı şekilde, Bağdat askeri operasyonlarını Erbil yönünde sürdürecek ve bütün bölgeyi kontrol altına almak isteyecek mi? Kürtler bu kez savaşacak mı?
Yoksa bütün bunların aksine, her iki olayda da sağduyu hâkim olacak ve taraflar çatışma yerine uzlaşmayı tercih edip bir orta yol bulmak için masaya oturabilecekler mi?
Bu ikinci şık şimdilik bir umut...
