İsrail’in Gazze’de giriştiği katliamın siyasi izdüşümü ne olacak? İsrail’e karşı tepkide birleşmiş görünen dünya, cezalandırıcı veya caydırıcı tedbirler alacak mı?
Şu anda herkes bu ve benzeri soruların yanıtını arıyor.
Hemen şunu hatırlatalım: Bu Gazze’de meydana gelen bu türden ilk trajik olay değil. Daha geçen aralıkta ABD Başkanı Trump’ın Kudüs ile ilgili kararı dünyayı ayağa kaldırmış, gerginlik ve çatışmalara yol açmıştı. O zaman ABD’ye karşı gösterilen tepki, Trump’ı Filistinlilerin “Nakba” (Felaket) gününde Telaviv’deki büyükelçiliğini Kudüs’e taşıma kararını hayata geçirmesine, İsrail’in de Gazze’de protesto gösterileri yapan halkı ateş altına tutmasına engel olmamıştır.
Dünya neden seyirci?
Dünyanın bu ve buna benzer olaylar karşısında seyirci kalması da bir “ilk” olmaktan uzaktır. Aynı dünya son zamanlarda Suriye’de, Irak’ta, Yemen’de de binlerce sivilin hayatına mal olan katliamlara sessiz kalmıştır. Dünya derken, tabii buna Batılılar da, Rusya da, Çin de, Arap ülkeleri de, yani uluslararası camianın geniş bir kesimi dahil...
Ne yazık ki “dünya düzeni” böyle. Bencil çıkarların hâkim olduğu, kuralların ve kurumların etkisiz kaldığı bir dünya...
Gazze katliamı bu kez uluslararası örgütleri harekete geçirecek mi?
Evet, bir hareketlilik var: BM Güvenlik Konseyi toplandı, ama bir karar dahi çıkartamadı... Arap Birliği toplandı, olayı kınadı... İslam İşbirliği Teşkilatı bugün İstanbul’da bir zirve toplantısı yapacak. Örgüt geçen aralıkta da benzer bir toplantı yapmıştı, ama açıkçası, somut, zecri kararlar alamamıştı...
Kuşkusuz, olaylara sert tepki gösterilmesi sayesinde, söylemde de olsa, bir farkındalık ve ortak cephe oluşturulması da çok önemli. Ancak bu duruşun cezalandırıcı ve caydırıcı etkisinin çok sınırlı kaldığı da bir gerçek...
Daha açık bir ifadeyle, şunu sormak gerek: Dünya bu gibi hallerde bir blok halinde siyasi, diplomatik, ekonomik, ticari yaptırımlar uygulamaya hazır mı? Bu, İsrail’in suç ortağı sayılan ABD gibi bir gücü de kapsayabilir mi?
İsrail ile ‘soğuk savaş’
Son olayda devlet ve halk olarak tepkide, uluslararası diplomaside de inisiyatifte öne çıkan tek ülke Türkiye oldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan sert çıkışlarıyla tepkisini sadece söylemle ifade etmekle yetinmedi, hem ikili ilişkiler hem de uluslararası bazda birtakım adımlar da attı. Ankara İsrail Büyükelçisi’ni ve ilk kez İsrail Başkonsolosu’nu belirsiz bir müddet için geri gönderdi. İsrail de aynı şekilde karşılık verdi. Erdoğan ayrıca birçok ülke lideriyle telefonla lobi faaliyeti yaptı. Bugün İstanbul’da yapılacak dev mitingle de dünyaya mesajlar verecek.
Diğer Arap ve İslam ülkelerinin hareketsiz kaldığı bir ortamda Türkiye, İsrail ile mevcut ilişkilerini bozmak pahasına bu adımları atıyor. Gelinen noktada artık iki ülke arasında bir soğuk savaş havası hâkim...
