Dikkat Bitcoin suç olmasın!
Bitcoin kuru rekordan rekora koşuyor. Şu anda 16.5 milyon Bitcoin dolaşımda. Bir Bitcoin’in değeri 8 bin euro’yu da aştı. Toplam üretilecek Bitcoin sayısı ise 21 milyon adet. Bu sebeple Bitcoin’de enflasyon veya hiperenflasyon gibi kavramlar geçerli değil. Ama, kur değişikliklerine müdahale edecek bir Merkez Bankası da yok.
Bitcoin üretimi aşırı elektrik harcaması gerektirdiğinden, elektriğin ucuz olduğu Çin bu konuda en faal ülke. Zaten Bitcoin yatırımcılarının yüzde 70’i Çin, Kore ve Japonya’da. Bilgisayarlarda üretilen ve stoklanan 1 Bitcoinchain yaklaşık 150 gigabayt büyüklüğünde. Bitcoin kurundaki bu artış sebebiyle bir yatırım aracı olarak tercih edilse de, ödeme aracı olarak da kullanımı yaygınlaşıyor.
Pizza 40 milyon euro
Bitcoin ile yapılan ilk ödemenin, 5 bin Bitcoin karşılığı bir pizza ısmarlamasında gerçekleştiğini ve bugünkü kurla 40 milyon euro yaptığını düşünürsek, Bitcoin kurundaki artışın ne boyutlarda olduğunu anlamış oluruz. Tabii bu pizzayı yiyenin, pizzanın tadını çoktan unutup unutmadığını bilemeyiz.
Bitcoin ile ilgili yasal bir düzenleme yok. Bitcoin aslında hukuken nedir? Bir emtia ise, Bitcoin alıp satmak KDV’ye tabi olacaktır. Bir emtia değilse, para ise, bu durumda da bankacılık ve sigortacılık vergisine tabi olması sorunu ortaya çıkacak. Kambiyo mevzuatı ile ilişkisi sorgulanacak.
‘En kritik’ konu şifre!
Bitcoin, algoritmalarla yaratılan bir kavram.
Şifrelerle oluşturulan elektronik bir para birimi.
Güvenliğinde endişeye gerek yok. Bankalar ve sigorta şirketleri dahi, Bitcoin teknolojisine dayalı para trafiğindeki bu güvenliği bankacılık sistemine aktarma amacıyla testler yapmaya başladılar.
Ancak kendi Bitcoin’inizin şifresini unutursanız ya da bilgisayarı korsanlara kaptırırsanız, zararınız için başvuracağınız sorumlu bir kişi veya kuruluş yok.
Bitcoin şifrenizi bir daha hatırlayamamak üzere unutmanız, kayıtlı olduğu bilgisayarınızın imha olması, cüzdanınızın içindeki paranızla birlikte yanıp kül olması ile aynı sonucu verir.,
Peki, çözüm nedir?
Bitcoin artık finans dünyasında bir gerçek. Hukuki niteliği mal veya hizmet değil, para. Ödeme aracı olarak kullanılmaya da başladı. Dünyanın en büyük deniz taşımacılığı şirketlerinden MAERSK uluslararası ticarette Bitcoin kullanmaya başladı bile. Sistemin çökmesi neredeyse imkansız. Bitcoin gerçeğini görmezden gelemeyiz. Türkiye’nin yapması gereken, başka ülkeleri izleyip onların yaptığını taklit etmek değil, öncü olmaktır. Madem ki İstanbul’un bir finans merkezi olmasını istiyoruz, bazı konularda da öncü olması zorunludur.
Evvela, kambiyo mevzuatının gözden geçirilerek Bitcoin’i de kapsayacak şekilde düzenlenmesi gerekir. Bakanlar Kurulunun bu konuda düzenleme yapma yetkisi var. Bitcoin’in bir ödeme aracı olarak kullanılması, muhasebeleştirilmesi gibi gibi konularda dünya piyasalarına öncülük edecek düzenlemeler yapılması şart.
Bitcoin’in kara paranın aklanması, kayıt dışılığı teşvik etmesi gibi yönlerini önleyecek, miras hukuku bakımından mirasçılara intikalini garanti altına alacak düzenlemelerin yapılması Türkiye’nin ulaştığı gelişmişlik düzeyini ortaya koyacaktır. Bu düzenlemeleri yapacak hem teknikerlerimiz hem de hukukçularımız var. İş yönetime düşüyor.
Dünya ne yapıyor?
Avrupa Adalet Divanı, Bitcoin’in bir emtia olmadığına, bir para birimi olduğuna karar vererek, Bitcoin alım satımının katma değer vergisine tabi olmadığına karar verdi. Bitcoin artık hukuken bir mal, bir emtia değil, TL, USD, Euro gibi bir para birimidir.
Madem ki, Bitcoin bir mal, bir emtia değil, para birimi, Bitcoin alıp satarken dikkat edilmesi gereken konulardan birisi, Türk parasının korunması mevzuatına aykırılık oluşturabileceği hususudur. Bitcoin alım-satımı, memlekete ithali ve ihracı 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun hükümlerine tabiidir.
Yurt dışına çıkarmak!
Bitcoin dijital para olduğu için, “efektif” denilen, banknot şeklindeki yabancı ülke parası değildir. Bu sebeple Bitcoin’in hukuken efektif alış ve satış fiyatı olmayacaktır.
Ama Bitcoin kambiyo sayılır ve döviz kuru olur. Bu da Bitcoin’i Bakanlar Kurulu’nun 11.08.1989 tarihli Sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararı kapsamına sokar. Bitcoin ile yapılan tüm işlemler 32 sayılı Bu Karar kapsamında dövizle yapılan işlemlerdir.
Bitcoin alıp satılmasının değişik yer ve yöntemleri var. Ancak Bitcoin alım satımı banka veya başka bir kuruluş olmadan aracısız yapıldığı için, 32 sayılı Karar’daki gibi, 30 gün içinde ilgili mercilere bildirilmesi de mümkün değildir. Kısaca Bitcoin’in ülkeye ithali veya ihracından Devletin asla haberi olmaz.
Bitcoin banknot şeklinde olmadığı için, gümrük çıkışlarında 25 bin TL veya 10 bin euro’yu aşan miktarda paranın yurt dışına çıkarılmasına ilişkin beyan yükümlülüğü geçerli değildir. Türkiye’de yerleşik biri, milyonlarca parasını Bitcoin’e çevirip, yurt dışına çıkıp, yurt dışında bozdurduğunda 32 sayılı Karar’ı ve kambiyo mevzuatını dolanmış olur.
İthalat ve transit ticaret işlemlerine ilişkin yurt dışına döviz ve TL transferinin bankalarca yapılması gerekir. Oysa Bitcoin ile ithalat bedeli ödendiğinde, bankalar devre dışı kalır ki, bu da 32 sayılı Karar’a aykırıdır.
Keza, yabancı yatırımcıların Türkiye’deki faaliyet ve işlemlerinden doğan net kâr, satış, tasfiye ve tazminat bedelleri gibi ödemeler sadece bankalar aracılığıyla yurt dışına çıkarılabilir. Ancak Türkiye’de satın alınan Bitcoin’in yurt dışında paraya çevrilmesi yoluyla da bu kural dolanılmış olur.
MASAK göz açtırmayacak
Türk vatandaşlarının, aslında Türkiye’de yerleşik kişilerin, yurtdışında yatırım ve ticaret yapmak amacıyla çıkaracakları nakit sermayelerini, sadece bankalar aracılığıyla çıkarmaları mümkündür. Buna rağmen Bitcoin ile yüz milyonlarca nakit sermayeyi bankalar olmadan, hiçbir belge ve bilgi vermeden yurt dışına çıkarmak mümkündür. Bu durumda Hazine’nin ve Ekonomi Bakanlığı’nın yurt dışına giden nakit sermayeden haberi dahi olmaz.
MASAK ise Bitcoin alım satımında tamamen devre dışı kalmış sayılmaz. Çünkü, Bitcoin hukuken döviz niteliğinde olduğundan, döviz ili ile iştigal edenler, Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunun gereği “yükümlü” sayılırlar. Yükümlülerin ise dövizle işlem yapanların kimliklerini tespit etmeleri zorunludur. Bu şu demektir; Türkiye’de Bitcoin madenciliği yapan -ilki yakında İzmir’de faaliyete geçecek- ya da Bitcoin alım satımı işlemine olanak sağlayan yükümlülerin aracılık ettikleri her türlü şüpheli Bitcoin işleminde, tarafların kimlik bilgilerini tespit edip MASAK’a bildirmeleri zorunludur.
İlk söz son söz olsun
Hukuk teknolojinin gelişimini engelleyemez ama düzenleyebilir!
