Hatay’daki büyük görgüsüzlük
Eski Tabipler Odası başkanı Füsun Sayek’in anısına çok önemli etkinliklerin düzenlendiği Hatay vilayetinin, 5 bin yıllık Antakya ismi silinmeye çalışılıyor
Dr. Füsün Sayek’i ve eşi Prof. İskender Sayek’i Hacettepe’deki öğrencilik yıllarımda tanıdım. Oradaki kısa zamanında Füsun’un ünlü bir göz uzmanı, İskender hocanın da bu memleketin şifa veren büyük cerrahı olacağını bilirdik. İkisinin de çok zeki, çalışkan ve düzgün oldukları anlaşılıyordu. İskender, Arsuz’un toprak sahibi ünlü bir Ortodoks Hıristiyan ailenin çocuğu idi. Asırlardan beri iyi eğitim gören ailenin genç üyesiydi.
Füsun da hekim olup baba mesleğini sürdürecekti. Tabipler Odası’nın başkanı olarak onun kadar bilgili, kapsayıcı ve uzlaştırıcı bir meslek mensubu az görüldü. Genç denecek yaşta menhus hastalıktan gitti. Hepimizi tedavi eden hekim kendisine dikkat etmemiş, kansere hazırlıksız yakalanmıştı.
İskender Sayek hoca eşinin yaşarken çok mutlu olduğu ve gömüldüğü İskenderun Arsuz’da onun adına her yıl sağlık ve kültür etkinlikleri programı düzenliyor. Muhtelif branşlardaki hekim arkadaşları de çevreyi geniş ölçekte sağlık taramasından geçiriyorlar, hayli yararlı oluyor. bir
Hiç bu kadar dingin olmadı
İskenderun’da üç dil konuşulurdu. Arapça ve Türkçe doğuştandı; eğitimli zümreler de mutlaka Fransızca öğrenirdi. Fransızcanın büyük bir gerileme kaydettiği çağdaş dünyada İskenderun ve Arsuz bu dili halen muhafaza eden köşelerden biri.
Aslında İskenderun ünlü Hıristiyan Arap ve Müslüman toprak sahiplerinin bir arada yaşadığı bölgeydi. I. Cihan Savaşı’ndan sonra hepimizin bildiği gibi Fransa’nın manda yönetiminde kalan bu bölgenin, 1939’da tekrar Türkiye Cumhuriyeti’ne katılması bütün boyutları ile bildiğimiz bir tarih değildir. Çalkantılı dönemlerin sonunda şunu söyleyebiliriz: Hatay adını alan Antakya üreten ve zenginleşen bir bölge; tarihinde hiçbir zaman bu kadar dingin olmamıştır.
Bu nedenle bir noktaya işaret edeyim. Vilayetin adı Hatay yapıldı; Hatay vilayetinin merkezi olan yerleşmenin tarihi adı Antakya korunmuştu. Şimdi ise şehrin adı nüfus hüviyet kağıtlarında sessiz sedasız yeni bir uygulamayla sadece “Merkez” olarak yazılmaktadır. 5 bin yıllık Antakya isminin silinmeye çalışılması sözde milliyetçi bir idari tedbirden çok bir görgüsüzlüktür. Antakya ismiyle ve cismiyle bir kavmin ve devletin sahip olmakla iftihar edeceği, beşeriyetin en eski uygarlık bölgelerinden biridir.
Hayatından bezmiş, çaresiz papa: II.Pius
1405 yılında Corsignano’da doğan Enea Silvio Piccolomini, Siena ve Floransa’da parlak bir hümanist eğitim gördü. Latince ve Yunancası mükemmeldi. Birçok dile intibak etti. Alman imparatorluk yönetiminin gözüne girdi. Roma’da ise özellikle kendinden evvelki Papa Calixtus ondan vazgeçemezdi. Piccolomini birinci sınıf bir diplomattı. Avrupa sarayları arasında her manevrayı yürüttü. Baş düşmanı Fransa’ydı ama tabii onlarla Türklerle olduğu gibi savaşamazdı. Rönesans diplomasisinin ustalıklarını kullanmayı tercih etti.
Bir yandan da keyifli bir hayatı vardı. Birkaç gayrimeşru çocuğu oldu. Arada “Lucretia ve Euryalus” adlı bugün bile okunan müstehcen bir roman yazdı. Rönesans’ta bir yönetici adayının sempati kazanması için bu gibi tiyatro ve roman parçalarını kaleme almasının kaçınılmaz olduğu anlaşılıyor. Dillerinin zenginliği ve hitabet ustalığının sonu yoktu.
Fatih Sultan Mehmed’e mektup yazdı, yollamadı
1447’den beri Trieste piskoposuydu. Nihayet 19 Ağustos 1458’de Papa oldu. II. Pius’un başlıca hedefi Türklerdi. Konstantiniyye’nin düşüşünü
o da pek unutamıyordu. Haçlı seferlerinin tertibi konusunda bütün Avrupa saraylarının boş vaatleri, ve hükümdarlar arasındaki çatışmaları seyretmekle çılgına döndü. Papa çaresizdi. Vatikan arşivleri ve kütüphanesini zenginleştirdiyse de o şehrin en kalıcı eserleri de ona ait değildir.
II. Mehmed’e gerçekleri tam kavrayamayan bir aydının safiyeti içerisinde bir mektup yazdı. Onu “aqua pauci” yani bir nebze suyla vaftiz olmaya ve cihan hakimiyetini pekiştirmeye davet ediyor, kendisine bütün yolların açık olacağını söylüyordu. Bu mektup yollanmadı. Fakat arşivdeki müsveddeyi Osmanlı tarihçiliğinin en kendini beğenmiş müverrihi Franz Babinger, Fatih’e yazılmış mektup diye ilan etti. Aslında papanın içine düştüğü çaresizlik buhranını, ihtilâcı göstermekten başka değeri yoktur.
Haziran 1464’te Avrupa ordularını ve Venedik donanmasını karşılamak ve takdis edip Türk imparatorunun üzerine göndermek için Ancona limanına ağır hasta biçimde ulaştı. Beyhude bir bekleyişten sonra güya Venedik donanmasının ufukta görüldüğü kendisine bildirildi. Vasiyeti açıktı, ümitlerinin kırıldığı Ancona’ya kalbini gömdürttü, naaşı da Roma’ya taşındı.
II. Pius öğrenilmiş klasik Helen mantığı yanında bağnaz Hıristiyanlığı, politik entrika düzeni içerisindeki çaresizliği ve yeni doğan Reform hareketleriyle mücadelesindeki yenikliğiyle tipik bir Rönesans adamıdır. Yükselen Osmanlı İmparatorluğu ve karşısında gerileyen İtalyan cumhuriyetleriyle, bezgin bir hayatın çaresiz ruhaniliğini II. Pius kadar kimse resmedemez.
