Hasan Mert Kaya

Osmanlı’da batılılaşma hareketi işçi ve emekçi sınıflara da yansıdı. İlk 1 Mayıs kutlaması 1905 yılında İzmir’de yapıldı. 1912 yılında da İstanbul işçi yürüyüşüne sahne oldu. 1 Mayıs, Cumhuriyet döneminde de sıkıntılı bir süreçle kutlandı.

Sultan III. Selim’den itibaren giderek artan Osmanlı’da batılılaşma hareketi hem devlet kurumlarını hem de toplumu dönüştüren bir gerçekti. Giyim kuşamdan yeme içmeye, hukuk sisteminden toplumun farklı kesimlerinin statülerine kadar uzanan bu değişim ve hak arama kuşkusuz işçi ve emekçi sınıflara da yansıdı. Osmanlı dönemi işçi ve emekçi sınıfların hak arama girişimlerinde ise dünyada dalga dalga yayılan 1 Mayıs kutlamaları önemli bir milat oldu. 1 Mayıs kutlamalarının Osmanlı’da gelmeden önceki hikayesi ise ABD, Chicago’ya dayanıyor.  

Endüstri çağı ile kent çeperlerinde oluşan işçi sınıfının etrafında konut, ulaşım, beslenme, eğitim gibi temel başlıklar oluşmuş ve bu başlıkların bir düzene oturtulması kaçınılmaz olmuştu. Kentlerde

Sultan II. Abdülhamid’in emriyle Şam’dan başlayıp Mekke’ye uzanacak bir demiryolu inşaatı 1900 yılında başladı. İstanbul’dan Şam’a ve oradan da Medine ile Mekke’ye kadar uzanacak tren hattının bölge için tekrar canlandırılmaya ihtiyacı var...

Osmanlı Devleti dünyada yeni gelişen demiryolu ile nakliye konusunda oldukça duyarlı davranmış ve 1856 yılında İzmir-Aydın demiryolu hattının yapımı ile bu konuda önemli bir adım atmıştı. Demiryolu taşımacılığında sürekli atılımlar yapan Osmanlı Devleti 1900 yılı mayıs ayı başında Şam’dan başlayıp Mekke’ye uzanacak bir demiryolu inşaatının başlaması için Sultan II. Abdülhamid’in emriyle faaliyete geçti ve eylül ayında başlandı.

Projenin birçok hedefi

Kuşkusuz bu hattın hac yolunu kolaylaştırmanın ötesinde başka uzun vadeli hedefleri de vardı. Petrol kaynaklarını kontrol altına alıp hızlı erişim, Kızıldeniz’de bulunan liman şehirleri ile bağlantının sağlanması ve İstanbul ile ilişkisinin daha verimli olması hedefleniyordu. Kısacası Hicaz Demiryolu’nun yapılmak istenmesinin temel sebebinin merkezi idarenin

Süleymaniye döküm atölyelerinde tas, tabak, ibrik, mangal, havan, şamdan gibi ağırlıklı olarak pirinçten döküm tekniği ile üretilen eşyalar tamamen semt ismiyle özgünleşmiş. Bu eserlerin sadece İstanbul’a ait olması bu malzemeleri daha da anlamlı kılıyor.

İstanbul’un siluetini belirleyen en karakteristik anıtsal yapılardan birisi de kuşkusuz Süleymaniye Camii. Mimar Sinan’ın ve banisi Kanuni Sultan Süleyman’ın bu muhteşem eseri aslında büyük ve kapsamlı bir imaret. Darüşşifadan kütüphaneye, medreselerden hanlara uzanan bu büyük imaretin yapım aşamaları oldukça ilginçtir. Bu detaylardan birisi de Mimar Sinan tarafından Kayseri’den getirilen bakır ustalarıydı. Caminin inşasının tamamlanmasının ardından imaret civarında kalıp bakırcılığı devam ettirmek isteyen ustalara izin verilmiş. Buraya yerleşen ustalar bakır ürünlerin yanı sıra bronz eşyalar da üretmiş zamanla İstanbul’un en önemli zanaatlerinden olan Süleymaniye bronzları ortaya çıkmış.

Süleymaniye işi

Süleymaniye semt ismiyle

Film gibi bir hayat. Sosyal psikolojinin kurucularından, literatüre adıyla giren deneyi olan; Harvard, Yale, Princeton, Oklahoma, Pennsylvania ve Columbia üniversitelerinde bulunan bir bilim insanını nasıl küstürüp kaçırdık?

1906 yılında İzmir, Ödemiş’te zengin bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. 1919 yılında, 13 yaşındayken İzmir’i işgal eden Yunan ordusundan bir asker yanındaki kişiyi öldürdükten sonra süngüsünü ona doğrultur. Fakat muhtemelen yaşı küçük olduğu için öldürmekten vazgeçer. Ölümler, işgal, savaşlar, esaret, kurtuluşla geçen ilginç bir çocukluğu olur. Belki de insanların toplu halde sergiledikleri uç davranışları ileride incelemesi için gerekli olan deneyimin en büyüğünü farkında olmadan bu yıllarda edinir. Hristiyan misyoner bir tarikata ait İzmir Amerikan Koleji’ni bitirir. Yıllar sonra Boston’da bu tarikatın üyeleriyle tanışır. Kendileri fakirlik içinde yaşarken bu okulları ayakta tutmak için nasıl fedakârlıklar yaptıklarına

Yerel seçimler için Türkiye bugün sandık başına gidiyor. Seçim kültürü kuşkusuz cumhuriyet döneminde köklü hale geldi ancak Osmanlı’nın 19. yüzyıl siyaset tarihinde de seçim çalışmalarının yapıldığı gözden kaçırılmamalı.

Bugün Türkiye genelinde yerel seçimler düzenleniyor. Oy verme ve sayım işlemlerinin ardından tüm ülke genelinde belediyeleri yönetecek başkanlar, belediye meclisleri ve muhtarlar belirlenmiş olacak. Türkiye bulunduğu bölgede seçim kültürünü içselleştirmiş ve bunu bir kültür haline getirmeyi başarmış ender ülkelerden.

Seçim kültürü kuşkusuz cumhuriyet döneminde köklü hale geldi ancak Osmanlı’nın 19. yüzyıl siyaset tarihinde de seçim çalışmalarının yapıldığı gözden kaçırılmamalı.

Anayasanın ilanı

Osmanlı Devleti’nde vatandaşlık kavramının ortaya çıkışında 1839 tarihli Tanzimat Fermanı bir dönüm noktası oldu. Bu tarihten itibaren artan bilinç ile birlikte aydınların ve