Rüzgârdan daha çok enerji üretmek için rüzgâr santralleri kuruyoruz. Rüzgâr santrali demek rüzgârı enerjiye dönüştürecek türbin demek.
Enerji Atlası’nda yer alan bilgilere göre 2017 Kasım itibariyle ülkede 2.930 rüzgâr türbini var. Bunların tamamı ithal. Türbin sayısında Alman Nordex’in payı yüzde 25, Danimarkalı Vestas’ın payı yüzde 23, Alman Enercon’un payı yüzde 19, Amerikalı GE’nin payı yüzde 13 ve Alman Siemens’in payı yüzde 10.
İyi de biz neden rüzgâr türbini üretemiyoruz? Neden üretmeye başlayamıyoruz?
Abk Çeşme RES Proje Koordinatörü Erman Kaya’ya, Türkiye’de rüzgâr türbini üretme imkânı olup olmadığını sordum. Erman Kaya şunları anlattı:
“Bir rüzgâr türbininin tüm parçalarını ülkemizde üretebilme imkânına sahibiz. Enerji makine ve teçhizatı üretimi, enerji sektörünün gelişimine doğrudan bağımlıdır. Enerji sektörünün gelişimi de enerji politikaları ile ilgilidir. Rüzgâr enerjisi makine ve teçhizatı üretimi bugüne kadar teşvik edilemedi.
Rüzgâr türbinleri, kule, rotor (kanat, kanat dolgusu), dış kabin, frenler, sensörler, yön bulma mekanizması, elektronik kontrol sistemi, jeneratör, trafolar, veri toplama ekipmanları ve fiber kablolar gibi toplamda 6 binin üzerinde bileşenden oluşur. Nasel adı verilen, elektriği üreten jeneratör bölümü bir türbinin yüzde 70 maliyetini teşkil eder. Bazı parçaları hariç henüz nasel bölümünü üretemiyoruz.
YEKDEM bitiyor
Türbinlerin diğer tüm parçaları ülkemizde yerli sermaye ile kurulan fabrikalarda üretilebilmektedir.
Kule üretimi, kanat ara ve hammaddesi üretimi, kanatlar için saplama ve somunlar, kule bağlantı cıvataları, ana mil, kaplin ve redüktör üretimi ve işleme, gövde ve kanat yatakları, rüzgâr kuleleri için flanşlar, özel bağlantı ekipmanları, pik, sfero ve çelik döküm üretimi, türbin şasesi gibi birçok üretim ülkemizde gerçekleşmektedir.
Yüzde yüz yerli üretim için az sayıda firma çaba gösteriyor. Northel, Soyutwind, Ecowind gibi firmalar küçük gücü olan türbinler üretiyor. Hükümetin YEKDEM projesi ile yerli üretim kullanımı arttı ve yerli üreticiler piyasada kendilerine bir yer edindi. Ancak 2020 sonrası YEKDEM sisteminin son bulacak olması yerli üreticileri kaygılandırmaktadır. Bir santral ne kadar çok yerli üretim kullanırsa devlete sattığı kilowatt başı alacağı bedel de artmaktaydı. YEKDEM’e dahil olan bir rüzgâr santrali kullandığı yerli ekipmana göre 7.3 cent’in üzerinde ek satış fiyatı alabiliyordu.
Son yarışmalar eksiltme usulü yapıldı ve genelde eksi fiyat verenler yarışmayı kazandılar. Eksi fiyat veren piyasanın altında vermiş olduğu fiyata göre ürettiği elektriği devlete satabilecek. YEKDEM sisteminden yararlanamayacak ve yerli üretim kullansa bile destek alamayacak. Önümüzde dönemde yerli üretimi destekleyecek bir teşvik sisteminin tekrar devreye girmesini bekliyoruz.
Döviz gitmesin
MİLRES projesi büyük umutlarla başladı hatta 500 KW’lık türbin bitirildi ama hâlâ çalıştırılamadı.
Türkiye genelinde rüzgâr türbini kompanetleri üreten yerli ve yabancı ortaklı başlıca firmalar 1- TPI Composites Kanat Fabrikası, İzmir 2- LM Wind Power Kanat Fabrikası, İzmir 3- Aero Enercon Kanat Fabrikası İzmir 4- Ateş Çelik Kule Fabrikası, İzmir 5- Gesbey Kule Fabrikası, Balıkesir 6- Çimtaş Kule Fabrikası, Bursa 7- Gürgenler Kule Bağlantı Ekipmanları, Ankara 8- Berdan Civata Kule Bağlantı Ekipmanları, Mersin olarak sıralanabilir.”
Mersin’de kurulu Berdan Cıvata, Kule Bağlantıları Ekipmanları’ndan Endüstri Mühendisi Anıl Güneyli ise şunları anlatıyor:
”Türkiye, enerji ithal eden bir ülke iken elektrik üretme potansiyelimizin henüz çok küçük bölümünü değerlendirebiliyoruz. RES yatırımları başlarken Berdan Cıvata olarak biz; rüzgâr türbin kurulumu yapan Nordex, Vestas, Siemens - Gamesa, Senvion, Enercon, Goldwind, GE gibi dünya devlerinin ağır denetimlerini atlatarak küresel piyasada bu büyük üreticilerin onaylı tedarikçileri olduk.
Türbin üreten yabancı firmaların ankraj-saplama-plaka grubu, cıvata-somun-pul grubu gibi temel bağlantı parça ihtiyaçlarını karşılıyoruz. Fakat altyapısı henüz oluşmaya başlayan bu sektörde, üretimin gelişmesinin önünde bazı yasal engeller var. RES yatırımı yapanların teşviki yanında RES türbinleri üreten firmaların sorunlarına çözüm getirilmesi ve teşviki de önemli.
Bugünkü sanayi yapısı ve bilgi birikimi ile rüzgâr türbinlerinin büyük bölümünü üretebilecek bir sanayi gücüne sahibiz.”
Sektörün içinde olanların değerlemelerini aktardım. Rüzgâr enerjisi yatırımları artıyor. Para (döviz) dışarıya gitmesin. İçeride üretime başlayan firmaları destekleyelim.
