Yarım yüzyılı aşkın gazetecilik yaşamımda açılan onlarca “ekonomi paketine” tanık oldum. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın dün açtığı paket gibi bir örnek yok hafızamda...
“Gönüllü-lük” eksenli bir program bu.
Adı “Enflasyonla Topyekûn Mücadele...”
Devletin “dayatmacı” tedbirleri değil...
“Geniş tabanı kapsayan” bir çağrı.
Üreticiler, satıcılar için “fiyatlarda yüzde 10 indirim çağrısı.”
Dileyen daha fazlasını da yapabilir.
Ucu açık...
“İsteyen katılsın” deniyor.
Bir de “logo” hazırlanmış; “3 ay sonra yüzde 10 indirim.”
Ama...
Böyle bir kamuoyu oluştuktan sonra üreticinin, satıcının, perakendecinin “hayır” tavrını koyması zor...
Hem “halkın tepkisiyle” karşılaşabilir hem de tüketici “tercihlerini indirim yapan üreticiye ve dükkâna yöneltir.”
......................
Bazı yan tedbirleri de alınmış.
Örneğin...
Bankalar “kredi faizlerinde yüzde 10 indirim yapacaklar.”
Üretici/perakendeci maliyetlerinde bu “indirim” de katkıdır.
Öte yandan...
“Yaz aylarında enflasyonun düşmesi” kuraldır.
Çünkü...
Yaz aylarında meyve ve sebze fiyatları ucuzlar.
Enflasyonu aşağı çeker.
Ama...
Bu yaz öyle olmadı.
Dövize bağlı maliyet girdilerinde artışların fiyatlara yansıması normal.
Ne var ki...
Fiyatlar “anormal” gaza geldi.
Neden?
Ekonomi yönetiminin kurmayları araştırmalar yaptı.
Aracı komisyonları ve özellikle hallerdeki toptancıların tekelleşmeleri, sebze meyve fiyatlarında “fırsatçılıkla izah edilebilecek” sıçramalar yaptı.
Hallerdeki bu sorunun da çözümü için bir yasal düzenleme Meclis’te.
Bakan Albayrak’ın konuşmasının “enflasyonla topyekûn mücadele” programı kapsamında başka “ek düzenlemelerin” de işaretleri hissediliyor.
.......................
Bir de şu özelliğe işaret edeyim...
Bu program “rüzgârı tersine çevirmek” diye tanımlanabilir.
Dolardaki büyük artış bir “olumsuz rüzgâr” yaratmıştı.
Aslında...
“Girdileri” dolara bağlı olan üreticiler ve satıcıların kurdaki oynamalar oranında zam yapmaları ekonominin gereğidir.
Ancak...
“Girdilerinde dolarla uzaktan yakından ilgisi bulunmayanlar” da fiyat etiketlerine yüzde 50, yüzde 100 yüksek rakamlar yansıttılar.
Bunun adı “fırsatçılık.”
Ancak...
“Stokçular” da o “puslu havadan” yararlandılar.
Evet...
Öyle bir rüzgâr esmeye başladı ki ekonomide her kesim fiyatlara abandı.
Kamuoyunda da “N’apsın, dolar yüzünden” gibi bir algı oluştu.
İşte Bakan Berat Albayrak’ın açıkladığı bu program bir “ters rüzgâr” estirme amaçlı olabilir.
Fiyat etiketlerinde yüzde 10 indirim yapanlar ve buna destek verecek toplumla “mahalle baskısı” beklenmeli.
İndirime gitmeyenin “ayıplandığı” bir toplum psikolojisi “yaratmak” da programın bir diğer amacı olmalı diye düşünüyorum.
