Çalışma hayatı çok sayıda risk barındırıyor. Risklerin önlenememesi durumunda iş kazaları meydana gelebiliyor. Dünyada iş kazalarını önlemek için yapılan düzenlemeler ve alınan önlemlere rağmen iş kazalarının sayısı ile hayatını kaybedenlerin sayısı artıyor. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından yayımlanan “İşin Geleceğinin Merkezinde İş Güvenliği ve Sağlığı: Yüz Yıllık Deneyime Dayanmak” başlıklı güncel rapora göre, iş kazaları ve meslek hastalıklarının çalışanlar ve onların aileleri için yalnızca ekonomik açıdan değil, aynı zamanda kısa ve uzun vadede fiziksel ve duygusal refahları bakımından da önemli bir etkiye sahip olduğunu ortaya koyuyor. Bununla birlikte, iş kazaları ve meslek hastalıklarının işletmeler üzerinde de büyük etkileri söz konusu. Bu anlamda, üretkenliği etkileyebiliyor veya üretim süreçlerinin potansiyel olarak bozulmasına yol açabiliyor ya da tedarik zincirindeki işletmelerin rekabetçiliğini engelleyebiliyor. Dolayısıyla, bir bütün olarak düşünüldüğünde iş kazaları ve meslek hastalıklarının ekonomi ve toplumu ciddi düzeyde etkilediğini söylemek mümkün.
Tablo pek iç açıcı değil
İş yerinde iş sağlığı ve güvenliğini sağlamaya yönelik çabaların önemi giderek yaygınlaşıyor olsa da küresel tabloyu ortaya koymak zor olmaya devam ediyor. Bu anlamda, ILO’nun da üzerinde durduğu gibi, en büyük zorluk bu alanda güvenilir ve karşılaştırılabilir verilerin sistematik olarak toplanması ve analizi. Dahası, ILO’ya göre en uzun ve en köklü veri toplama sistemlerine sahip ülkelerde bile, özellikle ölümcül olmayan iş kazaları ve özellikle de meslek hastalıklarına ilişkin veriler yetersiz düzeyde.
Günde bin kişi kazada ölüyor
ILO tarafından yayımlanan son rakamlar ve tahminler çok büyük bir sorunu işaret ediyor. Bu anlamda, her gün dünyada 1.000 kişinin iş kazaları ve ayrıca 6.500 kişinin de meslek hastalıkları nedeniyle öleceği tahmin ediliyor. ILO verileri, işe atfedilen ölüm sayısında genel bir artış olduğunu ortaya koyuyor.
Buna göre, iş kazaları 2014 yılında 2.33 milyon ölümle sonuçlanmışken, 2017’de söz konusu rakam 2.78 milyona yükselmiş durumda.
Meslek hastalıkları ayrı bir sorun
ILO tahminleri, dolaşım sistemi hastalıklarının (yüzde 31), işle ilgili kanserlerin (yüzde 26) ve solunum hastalıklarının (yüzde 17) toplam işe bağlı ölümlerin neredeyse dörtte üçüne katkıda bulunduğunu gösteriyor. Hastalıklar, ölümle sonuçlanan iş kazalarına (kalanın yüzde 13.7’sini oluşturuyor) kıyasla işle ilgili ölümlerin (2,4 milyon ölüm veya yüzde 86.3) büyük çoğunluğunun nedeni. Bununla birlikte, söz konusu hastalıklar dünya genelindeki ölümlerin de yüzde 5 ila 7’sini oluşturuyor.
İş kazası nedeniyle can kaybında Asya ilk sırada
ILO verilerinden yola çıkarak iş kazaları ve meslek hastalıklarının yükünün tüm dünyada eşit olarak dağılmadığını söylemek mümkün.
İşe bağlı ölüm ve hastalıklardaki bölgesel farklılıklar, ülkeler ve bölgeler arasındaki çok yönlü ulusal, sosyal, politik, demografik ve mesleki farklılıkları yansıtıyor.
Küresel düzeyde işten kaynaklanan ölümlerin yaklaşık üçte ikisinin (yüzde 65) Asya’da gerçekleştiği tahmin ediliyor. Asya’yı, Afrika (yüzde 11.8), Avrupa (yüzde 11.7), Amerika (yüzde 10.9) ve Okyanusya (yüzde 0.6) izliyor). Söz konusu oranlar hem dünyadaki çalışma nüfusunun hem de tehlikeli işlerin dağılımını ve farklı ulusal ekonomik gelişme düzeylerini yansıtıyor.
100.000 işçi başına ölümcül iş kazası oranları da bölgesel açıdan farklılıklar ortaya koyuyor. Bu bağlamda, Afrika ve Asya’da gerçekleşen kazaların Avrupa’dakilerden 4 ila 5 kat daha yüksek olduğu görülüyor.
