Çalışan anneler iş hayatları ile çocukları arasında ikilem yaşıyor. Kadın çalışan iş hayatına devam etmekle, çocuğuna bakmak arasında seçim yapmak zorunda kalabiliyor. Kadınların istihdama katılımını ve iş hayatlarındaki devamlılığı sağlamak isteyen devlet işverenlere kreş açma zorunluluğu getirmiş durumda.
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan tüm işyerlerinde, işverenin toplam 150’den çok kadın çalışanı olması halinde kreş açması zorunlu. İşyerindeki eşini kaybetmiş veya çocuğunun velayetini almış olan erkek çalışanlar da bu sayıya dahil ediliyor. Kreş açma zorunluluğunda kadın işçilerin yaşları veya çocuk sahibi olup olmamaları etkili olmuyor. Kreş kurma zorunluluğu bulunan işyerlerindeki kreş hizmetinden 66 aylığa kadar çocuğu olan kadın çalışanlar faydalanabiliyor.
250 metre kuralı
Kreşin işyerine en çok 250 metre uzaklıkta olması gerekiyor. Kreşin işyerine 250 metreden daha uzak bir mesafede olması durumunda, işverenin taşıt sağlama yükümlülüğü bulunuyor. İşverenler, ortaklaşa kreş kurabilecekleri gibi, kreş açma yükümlülüğünü, yönetmelikte belirtilen nitelikleri taşıyan kreşlerle yapacakları anlaşmalarla da yerine getirebilirler.
Kreş hizmeti sağlamak yerine, “Kreş yardımı” adı altında nakit olarak yapılan ödemeler, bu yükümlülüğü karşılamıyor. Bununla birlikte, “kreş açma zorunluluğu” kapsamında olmadığı halde çalışanlarına bu hizmeti sunan işverenlere yönelik yeni bir düzenleme gündemde.
Buna göre; “kreş yardımı” Gelir Vergisi Kanunu Tasarısı’nda bir vergi istisnası şeklinde düzenlenerek, vergiden istisna tutulacak, böylece kreş kurma yükümlülüğü olmayan işverenlerin de çalışanlarının kreş ihtiyaçlarına destekte bulunmaları teşvik edilecek.
Haklı fesih sebebi
Kreş açma yükümlülüğünün yerine getirilmemesi durumunda, 2017 yılı itibarıyla işyeri büyüklüğüne ve tehlike sınıfına göre farklı tutarlarda idari para cezası uygulanmaktadır. İdari para cezaları 1350 TL’den 4050 TL’ye kadar çıkabilmektedir.
Fakat işveren sadece idari para cezasıyla da karşılaşmamakta, işçinin haklı nedenle feshine de maruz kalabilmektedir. Kreş kurma yükümlülüğü bulunan bir işyerindeki kadın çalışan, işyerinde kreş olmadığı için iş sözleşmesini haklı nedenle feshederek tazminat talep edebilir. Yargıtay’a göre de “Yönetmelikteki düzenleme gereği işverenin kreş açma zorunluluğu bulunmakta olup, bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen işveren karşısında işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle fesih hakkı bulunmaktadır.”
Kreş açma yükümlülüğüne uyulmaması, çalışma şartlarının uygulanmaması anlamına geldiğinden, işçi lehine fesih hakkı doğmaktadır. Böyle bir nedenle iş sözleşmesinin feshedilebilmesi için öncelikle kreş hakkının yazılı olarak talep edilmesi yerinde olacaktır. İşveren bu talebe yanıt vermez veya makul bir süre içerisinde kreş hakkını sağlamaz ise işçi söz konusu gerekçeyle iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatı talep edebilir. Bu durumda, işçinin mahkemeye başvurması ve iş sözleşmesini bu nedenle feshettiğini ispatlaması gerekecektir.