Kadınların çalışma yaşamları erkeklere eşit olmaktan uzak

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) son raporuna göre küresel iş gücü piyasasında kadın ve erkek çalışanlar arasında istihdam, ücret gibi alanlarda önemli eşitsizlikler var.

Geçtiğimiz hafta Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nü kutladık. 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nün hemen öncesinde Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından yayınlanan yeni bir rapor, dünyanın pek çok yerinde kadınların hala erkeklere göre işgücü piyasasına daha az katıldığını ve istihdamda daha az yer aldığını gösteriyor.

Kadınlar için Küresel İstihdam Eğilimleri ve Sosyal Görünüm 2018 yılı raporuna göre, küresel düzeyde yüzde 48.5 olan kadın işgücüne katılım oranı, erkek işgücüne katılım oranının 26.5 puan gerisinde kalıyor. Bununla birlikte, kadınlar erkeklere göre işsizlikten de daha fazla etkileniyorlar. ILO verileri itibariyle kadınlar için küresel işsizlik oranı yüzde 6 seviyesi ile erkek işsizlik oranının 0.8 puan üzerinde seyrediyor. Dolayısıyla, küresel düzeyde çalışan her 10 erkeğe karşılık sadece 6 kadının istihdamda olduğunu söylemek mümkün.

Gelişmişlik farkı...

ILO raporu, ülkelerin gelişmişlik düzeylerine bağlı olarak işgücü piyasasında cinsiyetler arasında önemli ölçüde eşitsizlikler olduğuna işaret ediyor. Bu anlamda, gelişmiş ülkelerde kadın ve erkek istihdam oranları arasındaki fark nispeten daha az.

Örneğin, Avrupa ve Kuzey Amerika’da kadınlar arasındaki işsizlik oranları erkeklere göre daha düşük. Diğer taraftan, sosyal normların kadınların ücretli işlerde çalışmalarını engellemeye devam ettiği Arap ülkeleri ve Kuzey Afrika gibi bölgelerde kadın işsizlik oranlarının hala erkeklerinkinin iki katı düzeyinde olduğu görülüyor.

Gelişmişlik düzeyleri itibariyle ülkeler arasındaki farklılıklara ilişkin diğer bir örnek de kadın ve erkeklerin istihdama katılım oranları. Bu açıdan, istihdam oranları itibariyle cinsiyetler arasındaki farkın gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında azaldığını söylemek mümkün. Ancak yükselen ekonomilerde istihdama katılımda cinsiyetler arasındaki fark artmaya devam ediyor.

Kayıt dışı kadınlar

Bununla birlikte, ILO’ya göre söz konusu durum, yükselen ekonomilerde örgün eğitime katılan genç kadın sayısının artması ve dolayısıyla işgücü piyasasına katılımın gecikmesinden kaynaklanıyor da olabilir. Rapor, kadınlar arasında kayıt dışı istihdamın yaygın olmasına da dikkat çekiyor. Yani, kadınlar işgücü piyasasında yer bulduklarında, daha çok kayıt dışı işlerde çalışıyorlar. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde kayıt dışı istihdamdaki kadın oranı çok yüksek. Bu tespit, aynı zamanda, ücretler ve sosyal koruma bakımından cinsiyetler arasında önemli farklılıkların söz konusu olduğunu da gösteriyor.

Tepe yönetimde kadına yer yok

ILO raporundan hareketle işletme sahibi erkek ve kadın sayılarını incelendiğinde, 2018 yılı itibariyle işveren olan erkek sayısının kadın sayısının 4 katı olduğu görülüyor. Bu şekildeki toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri aynı zamanda yönetim kademelerinde de söz konusu. Bu açıdan, ILO kadınların yönetim kademesinde yeterince yer bulamıyor olmalarına dikkat çekiyor. Yönetim kademelerine erişimde kadınlar ciddi engellerle karşı karşıya kalıyor.

ILO raporu, kadınların istihdam kalitesi bakımından büyük farklar yaşadığını da ortaya koyuyor. Bu anlamda, kırılgan istihdamın içinde yer alan ücretsiz aile işçiliği önemli bir gösterge.

Ücretsiz çalışıyor

Rapora göre, kadınların ücretsiz aile işçisi olma olasılığı erkeklerin iki katı. Yani, kadınlar tarım sektöründe aile işletmesine katkıda bulunuyorlar ancak çoğunlukla iş hukukunun kapsamı dışında, sözleşmesiz ve dolayısıyla güvencesiz istihdam koşulları altında çalışıyorlar.

Öte yandan, her ne kadar son 10 yılda yükselen ekonomilerde kadınların ücretsiz aile işçileri içindeki payı düşmüşse de, gelişmekte olan ülkelere bakıldığında bir iyileşme belirtisinden söz etmek mümkün değil. 2018 yılı itibariyle gelişmekte olan ülkelerde toplam kadın istihdamının yüzde 42’si ücretsiz aile işçiliği ile temsil ediliyor. Bu oran da erkekler için yüzde 20 olan rakama göre oldukça yüksek. Dahası, ILO tahminlerine göre 2021 yılına kadar konuya ilişkin olarak herhangi bir iyileşme belirtisi olmayacak.