Ekonomik ihtiyaçlar doğrultu-sunda işverenler iş yerlerini satıp devredebiliyorlar. Çalışanların çoğu zaman bu devirden haberleri dahi olmuyor. Öğrendiklerinde ise acaba kıdeme bağlı haklarım ne olacak sorusu akıllarına takılıyor. Alt işverenlerde ise önceki alt işveren devir dahi yapmadan yerini yenisine bırakıyor. Çalışanlar için bu durum daha kaygı verici olabiliyor. Özellikle ihaleleri alamayan şirketler, yerini başka şirketlere bırakıyor ve çalışanlar ihaleyi yeni alan şirketle çalışmalarını sürdürüyor.
Sözleşme devam...
Bahsedilen bu durum iş hukukunda iş yerinin devri olarak kabul ediliyor. İş yerinin devri, iş yerinin bir işverenden başka bir işverene geçerek, el değiştirmesidir. Kanunumuz bu el değiştirme sonucunda, önceki işverenin yaptığı iş sözleşmelerinin etkilenmeyeceğini, bu sözleşmelere ait bütün hak ve borçların yeni işverene geçmiş olacağını düzenlemiştir. Böylece çalışanla iş sözleşmesini imzalamış olan işveren, eski işveren olsa da, yeni işveren iş yerini devralarak o sözleşmenin tarafı haline gelmektedir. Dolayısıyla, iş yerini devralan işveren devir aldığı tarihten sonra doğan ücret, ikramiye, prim, ihbar tazminatı veya kıdem tazminatı varsa artık bundan yeni işveren tüm kıdem süresi üzerinden sorumlu olacaktır.
İşyerinin devri fesih sebebi değil
İş yerinin devri işverene fesih hakkı vermemektedir. Devir sonucunda iş sözleşmesi sona ermediğinden, eski veya yeni işverenler hatta çalışanın kendisi bile iş sözleşmesini bu nedene dayanarak feshedemezler. İş yerinin devri yeni işveren açısından geçerli bir fesih nedeni de değildir. Dolayısıyla çalışan sadece iş yeri devredildiği için işten çıkarılamaz. Çalışan açısından kıdem tazminatı hakkı da doğmayacaktır.
Önceki ücretler yanar mı?
Geçmişte doğmuş ve ödenmemiş alacaklar açısından özel koruma getirilmiş durumda. Özellikle fazla çalışma ücretlerinin, ikramiyelerin eksik ödendiği ya da zamanında ödenmediği durumlar bir hayli fazla. Dava açma genelde işten ayrılmaya öteleniyor. Yeni işverenin bilmediği birçok alacak geriye kalıyor. İş yerinin devriyle birlikte, yeni işveren eski işverenin yerini aldığından, çalışanın eski alacaklarından da sorumlu hale geliyor. Devirle birlikte yeni işveren eski işverenin yaptırdığı fazla çalışmadan da zamanında ödemediği ikramiyeden de sorumlu. Burada dikkat edilmesi gereken bu alacaklar yeni işverene geçse de zaman aşımı süresi işlemeye devam ediyor, dolayısıyla beş yıla dikkat etmek gerek.
Eski işveren müteselsil sorumlu
Eski işveren iş sözleşmesinin tarafı olmaktan çıksa da sorumlu olmaya devam ediyor. Kanunumuz, işverenlerin iş yerlerini devrederek, sorumluluktan kurtulmalarını, dolayısıyla işçinin mağdur olmasını önlemek amacıyla eski işvereni de iki yıl süreyle sorumlu tutmuş durumda.
Bu sorumluluk müteselsil sorumluluk olarak düzenlendiğinden, çalışan iki yıl içinde eski dönemdeki hakları için isterse eski işverene, isterse yeni işverene, isterse ikisine birden başvurabiliyor. Devirden itibaren iki yıl geçtiyse artık tek muhatabı kalıyor, o da yeni işveren. Eski işveren kendi zamanında gerçekleşmiş çalışmaların karşılığı olan ücret, fazla çalışma ücreti, ikramiye, hafta tatili ücreti gibi ücretlerden devir tarihinden sonra iki yıl süreyle daha sorumlu.
İzin hakkı yeni işverenden istenir
İşverenler iş yerlerinde en az bir yıldır çalışan işçilerine, İş Kanunu’nda belirlenen sürelerle yıllık izin kullandırmak zorundalar. Yıllık izin kullandırmak her ne kadar zorunlu olsa da, her zaman kullandırılması gereken dönemde kullandırılamadığı da bilinen bir gerçek. Bu durumda çalışanın kullanmadığı izninden kim sorumlu olacak? İş sözleşmesinin kesintisiz devam ettiği kabul edildiğinden, önceki yıllardan devreden yıllık izinlerin kullandırılmasının sorumluluğu da yeni işverenin üzerinde. Yeni işveren devraldığı iş yerinde daha önceki dönemde hak edilip de kullandırılmayan izinleri kullandırmak zorunda. Fakat o da kullandıramadan iş sözleşmesi sona ererse, çalışana kullanmadığı bütün yıllık izin sürelerinin ücreti, yeni işverenden ayrıldığı tarihteki ücreti üzerinden ödenmeli. Bu ödemeyi yeni işveren yapacaktır.
İş yerinin devrinde iş sözleşmesinin kesintisiz devam ettiği kabul edildiğinden, çalışanın kıdeme bağlı bütün hakları, eski işveren yanında geçen süreler de dikkate alınarak hesaplanacaktır. Böylece yeni işveren çalışana fesih uygulamak istiyorsa, bildirim süresini tüm süre üzerinden hesaplayacak, kıdem tazminatını tüm süre üzerinden ödeyecektir. Keza çalışanın yıllık izne hak kazanma dönemi geldiğinde, hak kazanacağı izin süresi tüm süreye bakarak belirlenecektir.
Tazminat yeni işverenden istenir
İş yerinin devrinden sonra, çalışanın kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde işten ayrılması halinde, kıdem tazminatı önceki işveren yanında geçen süre de dikkate alınarak, tüm süre üzerinden yeni işverence ödenecektir. Eski işveren, çalışanın kıdem tazminatından ancak kendi yanında geçirdiği süreyle ve çalışanın devir tarihinde kendisi tarafından ödenen son ücretiyle sınırlı olarak sorumludur.
Yeni işveren bütün kıdem tazminatını ödedikten sonra, eski işverene yukarıda bahsedilen tutar için ayrıca başvurabilecektir. Böylece işçi uğraşmamış olacaktır.
