Son dakika: Türkiye istediğini aldı! Bakan'dan ilk açıklama geldi

Dünyanın gözünü çevirdiği Astana'daki Suriye zirvesinde masaya yatırılan güvenli bölgeler için taraflar anlaştı. Garantör ülkeler Türkiye, Rusya ve İran, güvenli bölgeler için protokol imzaladı. Reuters haber ajansı, gelişmeyi son dakika olarak dünyaya duyurdu.

Zirvede Rusya'yı temsil eden Alexander Lavrentyev, Moskova'nın söz konusu bölgelere gözlemci göndermeye hazır olduğunu açıkladı. Lavrentyev ayrıca halen ABD'nin askeri işbirliği teklifini kabul etmediğini ancak konu üzerinde çalışmaya devam edileceğini söyledi.

Reuters ayrıca, Suriyeli muhalifleri temsil eden ekipte yer alan bazı isimlerin imza töreninde öfkeli bir şekilde bağırdığını ve töreni terk ettiğini bildiriyor. Zirveyi izleyen Al Jazeera muhabiri, muhaliflerin İran'ın anlaşmaya dahil olmasına öfkeli olduklarını aktarıyor. Al Jazeera muhabiri, bazı muhaliflerin kızgın bir şekilde ayağa kalktığını belirterek "İran imza sahibi olmamalı diye bağırdılar" sözleriyle yaşananları anlattı.

Astana'daki yeni zirve Temmuz ayının ortasında düzenlenecek. Bu, beşinci toplantı olacak.

Türkiye'den ilk açıklama

Türkiye Dışişleri Bakanlığı, resmi internet sitesinde anlaşmanın imzalandığını duyurdu:

"Toplantıda, ateşkes düzenlemesinin garantör ülkeleri olan Türkiye, Rusya Federasyonu ve İran arasında Suriye’nin İdlib vilayetinin tamamı, Lazkiye, Halep ve Hama vilayetlerinin belli bölümleri, Homs vilayetinin belli bölümleri, Şam/Doğu Guta bölgesi ve Deraa ve Kuneytra vilayetlerinin belli bölümlerini kapsayan çatışmasızlık bölgeleri oluşturulmasına ilişkin Muhtıra imzalanmıştır. Çatışmasızlık bölgelerinin sınırları ve işleyişine ilişkin ayrıntı ve düzenlemeler, önümüzdeki dönemde üç Garantör ülke arasında tesis edilecek çalışma grubunda belirlenecektir.

Çatışan taraflar arasında yukarıda sayılan bölgelerde hava unsurları dahil her türlü silah kullanımının durdurulmasını ve bölgelere acil ve kesintisiz insani yardım akışının sağlanmasını kayıt altına alan bu Muhtıra’yı memnuniyetle karşılamaktayız.

Türkiye, sağlanan bu mutabakatın etkili bir şekilde uygulanarak mevcut ateşkes rejimini tahkim etmesi, böylelikle sahadaki koşulların iyileştirilerek bir yandan siyasi çözüm sürecinde anlamlı adımların atılmasını kolaylaştırması, diğer yandan Suriyeli sivillerin bulundukları yerlerde güvenlik ve insani ihtiyaçlarının karşılanması yönündeki gayretlerini etkin biçimde sürdürecektir."

Türkiye ve Rusya aynı noktada

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı Soçi'de ağırlayan Rusya lideri Vladimir Putin, harita üzerinde Suriye'de silahların susacağı bölgeleri belirledi. Basın toplantısında kameraların karşısına geçen iki lider, ABD Başkanı Donald Trump'ın da yeni plana destek verdiğini duyurdu. Putin, ayrıca, dört noktada silahların tamamen susmasıyla uçuşa yasak bölgelerin hayata geçebileceğini söyledi.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, çok yakında ABD'li mevkidaşı Rex Tillerson ile buluşacak. İki bakanın en önemli gündem maddesi, Suriye'deki yeni adım olacak.

Erdoğan: Kabul edilirse yüzde 50 çözülür

Cumhurbaşkanı Erdoğan, bugün Rusya dönüşü yaptığı açıklamada, söz konusu adımın atılması halinde Suriye'deki sorunun yüzde 50 çözüleceğini söyledi:

"Suriye konusunda ABD ile Rusya arasında görüş farklılığı var mı yok mu bunu da görmek istedik. Malum, şu anda Suriye konusunda Astana’da görüşmeler var. Orada Amerika ilk defa -bu seviyede- Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı seviyesinde katılıyor. Daha önce bu seviyede katılmamışlardı. Bu arada yeni kavramlar da gelişti. Biz terörden arındırılmış güvenli bölge ifadesini kullanıyoruz, kullanmaya da devam edeceğiz. Şimdi yeni bir kavram daha oturdu. 'Çatışmasızlık bölgesi' kavramı. Bu, İdlib merkezli bir alan; İdlib vilayetinin yanında Halep’in bir kısmı, Humus’un El Rastan bölgesi, Şam kırsalı, Deraa kırsalı ve Kuneytra kırsalı buna dahil. Temennimiz, dört bölgede çatışmasızlık adımının atılması. Bu sağlanırsa, Suriye’de bu iş yüzde 50 çözülmüş olur diye düşünüyoruz."

Şam rejimi destekliyor

Şam rejiminin lideri Beşar Esad da çatışmasızlık bölgelerini destekliyor. Resmi haber ajansı SANA'da yer alan Dışişleri Bakanlığı açıklamasında, "Suriye, bu bölgelerin bombalanmamasını da kapsayacak şekilde 30 Aralık 2016 tarihinde imzalanan anlaşma kapsamında çatışmaların durdurulmasına yönelik taahhüdünü korumaktadır" denildi.

Bir bölge Türkiye sınırında

Erdoğan ve Putin'in açıklamaları, bugün İngiliz gazetelerinin sayfalarında geniş yer buldu. İki lider arasında buzların eridiğini belirten Daily Telegraph gazetesi, ulaştığı bir taslağı yayımladı. Taslak belgeye göre, söz konusu güvenli bölgeler muhaliflerin kontrolündeki İdlib vilayetinde, Humus kentinin kuzeyinde, Doğu Guta'da ve Suriye'nin güneyinde oluşturulacak.

Times: Türk, Rus ve İran orduları birlikte sahada olacak

The Times gazetesi ise, Rusya'nın dört bölgedeki güvenliği İran ve Türkiye ordularıyla birlikte sağlamayı önerdiğini yazdı. Gazeteye göre, halen planı kabul edilemez bulan muhalifler ülke çapında ateşkes istiyor.

Financial Times: ABD Astana'ya gözlemci gönderdi

ABD lideri Trump'ın Rus lider Putin'le güvenli bölgeleri konuştuğunu aktaran Financial Times ise, dün Soçi'de yapılan çağrı sonrası Amerikan yönetiminin Dışişleri Bakan Yardımcısı Stuart Jones'u gözlemci olarak Astana'ya gönderdiği yazdı.

Rus basını: Dere kenarında domates çiçek açacak

Rus İzvestiya gazetesi, 'Ortaklık işbirliğine geri dönüyoruz' başlığıyla ekonomik adımları öne çıkardı. Haberde, "Putin-Erdoğan görüşmesi kapalı kapılar arkasında üç saatten fazla sürdü. Görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında konuşan Putin, 'Türk-Rus ilişkilerinde normalleşme süreci geride kaldı. Normal ortaklık işbirliğine geri dönüyoruz' dedi" satırları dikkat çekiyor.

Kommersant gazetesi, görüşmeye ilişkin tam sayfa bir izlenime yer verdi. "Dere kenarında domates çiçek açacak" başlıklı izlenimde, Rusya'nın domates konusunda geri adım atmadığı ancak diğer konularda mutabakat sağlandığı kaydedildi.

Canlı yayın araçlarıyla Erdoğan-Putin zirvesini takip eden haber kanalları ise, tüm gelişmeleri anında ekrana getirdi. Rossiya-24 haber kanalı, görüşmenin ardından yayımladığı haberinde, "Putin ve Erdoğan, domates hariç her konuda anlaştı" üst başlığını tercih etti.

Life-News kanalı, 'Kısıtlamalar kalkıyor' başlıklı haberinde, "Basın toplantısında konuşan Putin, kısıtlamaların ekonomiye zarar verdiğini belirtti ve karşılıklı ticaretteki tüm kısıtlamaların kaldırılması kararı aldıklarını söyledi. Tek istisna domates" dedi.

Kremlin: Toprak bütünlüğünü sağlar

Putin'in sözcüsü Dmitriy Peskov, güvenli alanların ülkenin toprak bütünlüğünü sağlayabileceğini söyledi. Rossiya 1 televizyon kanalına konuşan Peskov, "Bu daha başlangıç ancak konunun uzatılmasını isteyenler çok az. Bu alanların uygulanması Suriyenin toprak bütünlüğünün korunmasını sağlar ve ülkenin etki alanlarına bölünmesini önler" dedi.

Suriye'de Mart 2011'de gösteriler başladı ve ülke aylar içinde iç savaşa sürüklendi. Halihazırda ülke dörde bölünmüş halde. Güneyden Halep'e kadar olan hat Şam rejimi lideri Beşar Esad'ın kontrolünde. İdlib, güneydoğu ve güney sınırındaki bazı noktalar muhaliflerin elinde bulunuyor. Kuzeyde Cerablus-Azez hattı dışında terör örgütü PKK'nın Suriye uzantısı YPG'liler var. Ülkenin doğusu ise büyük oranda terör örgütü IŞİD'in elinde.

İç savaşın yedinci yılına girdiği ülkede bugüne kadar yüzbinlerce insan yaşamını yitirdi, milyonlarca Suriyeli de evlerini terk etmek zorunda kaldı. Başta Türkiye olmak üzere birçok ülkede milyonlarca Suriyeli sığınmacı bulunuyor.