Naylon poşette "ücret" tartışması

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından AB mevzuatına uyum çalışmaları kapsamında hazırlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Taslağı, 1 Ocak 2019'dan itibaren hafif plastik torbaların satış noktasında ücret karşılığı temin edilmesini öngörüyor.

Avrupa'nın belli ülkelerinde marketlerde plastik poşetlere yasak ve sınırlamalar uygulanırken, Türkiye'de ise bazı zincir marketler düzenleme yürürlüğe girmeden müşterilerine plastik poşetleri ücretli veriyor.

Konu hakkında tartışmaların devam ettiği Türkiye'de yılda yaklaşık 200 bin tonluk alışveriş poşeti üretiliyor. Endüstriyel, kilitli ve mağaza torbalarıyla kargo ve elbise poşetleri gibi geniş bir ürün yelpazesi de eklendiğinde bu miktar 510 bin tonu buluyor.

Türkiye'de market ve pazar poşetleri piyasasının büyüklüğü yaklaşık 1,5 milyar dolarken, taşıma torbalarının da içerisinde yer aldığı fleksibıl (esnek) ambalaj sektörünün büyüklüğü ise yıllık 5 milyar doları buluyor.

Plastik taşıma torbası alanında net ihracatçı pozisyonunda olan Türkiye'de, geçen yıl 6 bin tonluk plastik poşet ithalatına karşı ihracat 82 bin ton olarak gerçekleşti. Türkiye'nin söz konusu ürünlerin ithalatı için ödediği bedel 17 milyon dolar olurken, bu ürünlerin ihracatından elde ettiği kazanç ise 226 milyon doları buldu.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı Mustafa Öztürk, satış noktalarında bez torbayı teşvik etmek ve naylon poşet kullanımını azaltmak amacıyla 2019’da naylon poşetlerin paralı verilmesi uygulamasını başlatacaklarını söyledi.

Naylon poşeti birden kaldırmanın kolay olmadığını belirten Öztürk, “Bunun da bir sanayisi, yatırımcısı var. Bunu kademeli dönüşümle sisteme entegre etmek istiyoruz. Bu sisteme geçtiğimiz an poşet miktarı yüzde 60 azalacak. O daha sonra kademeli azalacak. Yani 2021- 2022'de artık hemen hemen poşet kullanılmaz hale gelecek.” diye konuştu.

Öztürk, düzenlemeyi ekonomiyi, vatandaşa ve üreticilere zarar vermeyecek şekilde gerçekleştireceklerini ifade ederek bu geçişi eğitim ve programlarla sağlayacaklarını kaydetti.

"SINIRLAMA ÇÖZÜM DEĞİL"

Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) Yönetim Kurulu Başkanı Reha Gür, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çevresel kaygılarla getirilen düzenlemelerin destekçisi olduklarını ancak yasaklama ya da sınırlama gibi uygulamaların sorunların boyutunu değiştireceğini, kamuoyu ve tüketiciler nezdinde bilinçlendirme kampanyaları sürdürülmesinin daha doğru olacağını söyledi.

Naylon poşetlerin ücretli olması halinde tüketicilerin bir iki poşetin taşıyabileceği ürünleri, poşete fazla para vermemek için bir poşete sığdırmaya çalışacağını ifade eden Gür, taşıma sırasında yaşanabilecek kopma ve yırtılmaların hem tüketiciyi mağdur edeceğini hem de satış noktalarıyla gerginliklere neden olabileceğini dile getirdi.

Gür, atıklarının kaynag?ında ayrıs?tırılmasının öneminin herkes tarafından anlaşılması gerektiğini vurgulayarak "Plastik poşetlerin amaçları dışında ve aşırı tüketimi başta çevre olmak üzere plastik ham maddede ithalat bağımlı olan ülkemizde ekonomik kayıplara da yol açmaktadır." dedi.

"BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMASI YAPILMALI"

Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Genel Başkan Yardımcısı Ferda Hekimci ise ücret karşılığı verilmesinin poşet kullanımında bir miktar düşüş yaratsa da kapsamlı bir çözüm olmayacağını ifade etti.

Tüketicinin bilinçlendirilmesinin önemine işaret eden Hekimci, araştırmaların poşetlerin ücretlendirilmesinin tüketiciler üzerinde caydırıcı bir etki yaratmadığını, tüketicilerin alışverişte plastik poşet kullanmaya devam ettiklerini gösterdiğini anlattı.

Hekimci, alternatif olarak doğa dostu torba üretmenin önemine değinerek şunları söyledi: "Aslında yasaklar yerine bilinçlendirme çalışmaları yapılması gerekiyor. Örneğin yapılan hesaplamalar, poşetleri tekrar kullanarak, haftada 6, ayda 24, yılda 288 adet ve ortalama bir yaşam süresinde 14 bin 400 adet poşet tasarruf edebileceğimizi gösteriyor. Her 5 tüketiciden 1’i bu şekilde hareket etse 201 milyar 600 milyon adet poşetin tasarrufunu sağlamış oluruz."

DOĞA DOSTU ALIŞVERİŞ ÖNERİSİ

Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Derneği (SÜT-D) Başkanı Prof. Dr. Filiz Karaosmanoğlu da plastik poşet kullanımı konusunda tüketici bilinci oluşturmanın önemine değinerek "Hepimiz plastik poşetlerin bize parasal bedelini değil, bu güzel dünyamız, geleceğimiz ve ülkemiz ekonomisi için bedelini bilmeliyiz. Bu bedelin çok büyük olduğu bilinirse, tüketiciler kişisel önlemlerini derhal alacaktır." diye konuştu.

Karaosmanoğlu, alışverişte doğa dostu bez çantaların kullanılmasını tavsiye ederek "Alışverişlerimizi doğa dostu yapabiliriz. Plastik poşetleri tekrar kullanalım. Az sayıda tüketelim." dedi.

Greenpeace Akdeniz İletişim Sorumlusu Nilay Vardar da tek kullanımlık plastiklerin çevreye zarar verdiğini ve üretiminin aşamalı sonlandırılması gerektiğini vurguladı.

Yüksek oranda plastik üretilmesi ve tüketilmesinin geleceği tehdit ettiğini bildiren Vardar, üretim yapan markalarla hükümetlerin plastik poşet ve şişelerin tüketimini en aza indirecek kararları almasının önemli olduğunu vurguladı.