Miskin hastalığı: Cüzzam hakında herşey!

Cüzzam Haftası’nda Amerikan Hastanesi Dermatoloji Bölümü’nden Dr. Buket Pençe; Cüzzam Hastalığı’nın solunum yolu ile bulaştığını, hastalığın yetersiz beslenmenin ve kötü hijyenik şartların olduğu tropikal bölgelerde görülmekte olduğunu belirtiyor.

Hastalığın tanınması insanlık tarihi kadar eskilere dayanmaktadır, ancak hastalık hakkında çok az şey bilindiği için, yüzyıllarca sakat bırakan ve çirkinleştiren tüm hastalıklara yanlış bir şekilde cüzam hastalığı denmiştir.

25-31 Ocak Cüzzam Haftası’nda Amerikan Hastanesi Dermatoloji Bölümü’nden Dr. Buket Pençe; Cüzzam Hastalığı’nın solunum yolu ile bulaştığını, hastalığın yetersiz beslenmenin ve kötü hijyenik şartların olduğu tropikal bölgelerde görülmekte olduğunu belirtiyor. Ayrıca Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre dünya da 10-12 milyon lepra hastası bulunduğunu, Sağlık Bakanlığı’ndaki verilere göre Türkiye'deki hasta sayısını 4.000 olarak bildirdiğini söylüyor.

Tedavisinin bulunmadığı eski çağlarda toplumlar cüzamdan korkmuş ve hastaları tecrit etmişlerdir. Yapılan bu büyük yanlışlık ise hastaların doktorlara başvurmalarını geciktirmiş, hastalığın yayılmasına ve tedavisinin gecikmesine neden olmuştur. Oysa, lepra mikrobu, tüberküloz basiline benzemekte ama ondan çok daha zor bulaşmaktadır. Tedavisiz cüzam hastasının hastalığı eşine bulaştırma olasılığı bile çok zayıftır. Verem aşısının, direnci arttırarak hastalıktan koruyucu etkisi bulunmaktadır.

Hastalığın bulaşma yolu solunum yoludur. Lepra hastalarının bir kısmında mikrop bulunmakta, bir kısmında ise bulunmamaktadır. Hastalık ancak mikrop çıkartan hastaların uzun süre evinde veya yakınında bulunan direnci kırık kişilere veya çocuklara bulaşabilmektedir. Hastalığın bulaştığı kişilerin % 90 ında belirtiler ömür boyu hiç görülmemektedir. Kalan % 10 kişinin 3/4 ünde ise direnç iyi olduğundan hastalık kendiliğinden iyileşmekte diğer 1/4 ünde ise lepra hastalığı, bulaştıktan 2-7 yıl sonra belirtilerini göstermektedir. Lepra basili ilk olarak yüzeyel sinirlerde yerleşmekte, sonra deriyi, burnu, boğazı, kemikleri ve nadiren bazı iç organları hastalandırabilmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü' nün verilerine göre dünyada 10-12 milyon lepra hastası bulunmakta, Sağlık Bakanlığı ise Türkiye'deki hasta sayısını 4000 olarak bildirmektedir. Lepra günümüzden yüzlerce yıl önce Norveç'te ve bazı Avrupa ülkelerinde salgın halinde iken hiçbir tedavi uygulanmadan, sosyoekonomik şartların düzelmesi ile ortadan kalkmıştır. Günümüzde de cüzam, gelişmiş ülkelerin sağlık sorunu değildir. Yetersiz beslenmenin ve kötü hijyenik şartların olduğu tropikal bölgelerde görülmektedir.

Cüzam hastalığının erken belirtileri vücutta birkaç tane açık renk veya pembemsi leke olabilir. Lekelerde duyu kaybı vardır. Bu lekelere bir pamuk parçası ile dokunulduğunda hasta bunu hissetmez. Bazen de hastalık el veya ayak parmaklarında uyuşmalarla başlayabilir.

Diğer belirtiler ise, deride kuruluk, terleme azalması, kıl kaybı, yüzeyel sinirlerin kalınlaşmasıdır. Hastalık bu erken belirtilerle tanınıp tedavi edilirse, ilerlemesi durur, belirtiler gerileyip kaybolabilir.

Ortalama beş yıl belirtiler farkedilmezse, hastalık ilerleyerek duyu kaybı nedeni ile yara ve yanık izleri, eller ve ayaklarda felçler, kaş-kirpik dökülmeleri, gözlerin kapanamaması, zamanla körlük, yüzde oluşan kabartılarla ''aslan yüzü'' görüntüsü, burunda çökme, parmakların kıvrılması ve pençe şeklini alması gibi en ileri tedavisiz cüzam hastalığı belirtilerini göstermektedir.

Cüzamın erken dönemde tanınması ve tedavi edilmesi için Ankara, İstanbul ve Elazığ Lepra Merkezlerine kayıtlı hastalar evlerinde ziyaret edilmekte, ev halkında hastalık olup olmadığı araştırılmaktadır. Hastalara ikili veya üçlü antibiyotik tedavisi başlandıktan 6 ay-2 yıl sonra tedavileri tamamlanmaktadır. Bu arada hastaların tecrit edilmeleri gerekmemektedir.

Tedavisiz kalmış eski hastalar için cüzam hastanelerinde ilaç tedavileri, uğraşı tedavileri, fizik tedavi ve rehabilitasyonlar, ve çeşitli cerrahi tedaviler devam etmektedir.

Cüzamla savaşta en önemli konu, toplumun, hastaların, hasta yakınlarının doğru bilgilendirilmesi, iyi beslenme ve sağlıklı ortamlarda yaşamanın sağlanmasıdır.