Kalp krizi kadınları vuruyor!

Dr. Hasan İnsel


Kadın Kalbi kliniğimizin kurucusu, Kardiyolog Prof Dr. Filiz Ersel Tüzüner’in odasına girerken, kulaklarımda biraz önce bir arkadaşımın kocasına söylediği sözler vardı: ''Benim mamografimle smear testim temiz çıktı, senin de kalbin iyiymiş, hadi yine işimiz iş'' dedi. ''Senin kalbin nasıl peki?'' diye sordum, hayretle baktı ve ''Biz hanımlar şanslıyız ya'' dedi. Hakikaten, o da, çoğu kadın gibi kadınların sağlık kontrolünün sadece mamografi ve smear testi olduğuna inanıyordu. Anlattım, kendisinin de en az eşi kadar tehdit altında olduğunu. Hayretle dinledi.

Çoğu kadın yıllardır alışılagelen bilgilerin etkisiyle, kalp hastalıklarının çoklukla erkeklerin problemi olduğuna inanıyor. ''Filiz Hocam, kadının kalbi neler yapar, ne işler açar insanın başına, hadi anlatın herkese'' dedim. ''Ama istatistikleri de verelim ki kadınlar kalp hastalıklarının kendilerini ne denli tehdit ettiğine inansınlar'' dedim. İşte kadın kalbiyle ilgili güncel bilgiler:
Kalp damar hastalıkları kadınları erkeklerden daha fazla öldürüyor. Avrupa’da kadın ölümlerinin yüzde 55’i, erkek ölümlerinin yüzde 43’ü kalp hastalığından oluyor. Araştırmalar kalp krizi geçiren kadınların, hastaneye daha geç başvurduğunu, tedaviye daha geç ulaştıklarını gösteriyor. Erken teşhiste de geç kalınıyor.

TEKHARF (Türk Erişkinlerde Kalp Hastalığı Risk Faktörleri) araştırması Türkiye’de de bu sorunun hızla arttığını gösterdi. Bu çalışma aynı zamanda kadın kalplerini tehdit eden dört önemli risk faktörünün, sigara, hipertansiyon, şişmanlık ve yüksek kolesterolün kadınlarda da arttığını ortaya koydu.

Kadın kalbi farklıdır
Kadınlarda kalp damar hastalıklarının ağır seyrettiği biliniyor. Bu hastalıklar özellikle menopozdan sonra kadınların bir numaralı ölüm nedenidir. Kadınlarda bu nedenle ölüm, meme, akciğer, yumurtalık ve rahim kanserlerinin toplamından fazladır.
Kadınların kalpleri daha küçük, damarları daha incedir. Hastalık kadınlarda erkeklerden ortalama 10 yıl kadar daha sonra ortaya çıkar. Daha silik ve farklı belirtilerle seyredebilir. Bu yüzden bazı yazarlar bu durumu ''sessiz salgın'' olarak isimlendirmiştir. Hastalık sinsi seyreder, ilk belirti yorgunluk olabilir. Yürümeyle gelen sol kola vuran kısa süreli göğüs ağrısının yanı sıra çeşitli belirtiler bulunabilir. Çarpıntı, sırt ağrısı, hazımsızlık, nefes darlığı, aşırı halsizlik, bulantı gibi belirtiler kalp hastalığı habercisi olabilir. Bazen depresyon bulgularının altından kalp hastalığı çıkar. Ciddi stresler kadın kalbini daha çok etkiler. Hatta kırık kalp sendromu diye tanımlanan strese bağlı kalp hastalığı bile mevcut.

Riski artıran faktörler
Doğum kontrol hapları kullanan kadınlar bir de sigara içiyorlarsa hastalık riski 20 kat artar. Diyabet ve sigara içilmesi kadınlar için daha önemli risk faktörleridir. Hipertansiyon mevcutsa yine hastalık riski 3,5 kat daha artıyor. Hareketsizlik de Türkiye’de yaygın ve çok önemli bir risk faktörü. TEKHARF çalışması kadınlardaki risk faktörlerinde maalesef Avrupa’da birinci olduğumuzu gösterdi.

Menopozdan sonra doğal östrojenin koruyuculuğu kalktığında vücudumuzda damarları ilgilendiren önemli değişiklikler olur. Total kolesterol yükselir, iyi huylu kolesterol düşer. Damar duvarı sertleşmeye hazır, kan ise pıhtılaşmaya elverişli hale gelir. Sigara içiliyorsa bu süreç hızlanır. Hormon verilmesinin kalp açısından yararlı olmadığı genel bir kanıdır.

40 yaş ve üzeri kadınlar için mini test

1 - Sistolik tansiyonunuz 140 mmHg üzerinde mi? EVET / HAYIR (Tansiyon ilacı kullananlar Evet şıkkını işaretlemeli)
2 - Total kolesterolünüz 200 mg/dl den fazla mı? EVET / HAYIR (Kolesterol düşürücü ilaç kullananlar Evet şıkkını işaretlemeli)
3 - 50 yaş ve üzerinde misiniz ? EVET / HAYIR
4 - Sigara içiyor musunuz ? EVET / HAYIR
Değerlendirme: Üç veya daha fazla ''Evet'' cevabı, önümüzdeki 10 yılda kalp damar hastalığı geçirme riskinizin bulunduğunu göstermekte.

Risk azaltıcı önlemler

Sigara kesinlikle bırakılmalıdır.

İdeal kiloya dönülmelidir.

Doktor izni ile haftada en az üç kez, 30 - 40 dakikalık hızlı yürüyüş veya benzeri aktivite yapılmalıdır.

Doymuş yağdan fakir, liften yana zengin tahıl, balık, sebze, meyve ağırlıklı besin alınmalıdır.

Şeker hastalığı, kolesterol ve tansiyon yüksekliği, gerektiğinde ilaç kullanarak, mutlaka kontrol altında tutulmalıdır.