"Coğrafya kitabıyla sustur"

"Coğrafya ne demek? / Beyhude emek / Şattül-Arap neresi / Bana ne gerek?" Buna karşı da "Tarihsiz coğrafya / Coğrafyasız tarih olmaz / Sulanan çiçekler solmaz / Olmaz olmaz deme / Olmaz olmaz..." Coğrafya tarihsiz değil ama galiba biraz talihsiz. Bilimlerin anası... Dünyanın en güzel konusu... Coğrafyaya üvey anne muamelesi yapılmaz mı hep?Bu haftanın testusunun başlığını Nazım Hikmetin "Çocuklara Nasihat" şiirinden aldım. Bir başka şairden de buraya birkaç dize alıyorum. Amerika tarafından yağmalanan coğrafyaya asker gönderme hevesindekilere hitaben. Her ne nedenle olursa olsun! Murathan Munganın "Unutmadık" şiirinden. "Orada bir coğrafya yağmalanıyor / Yıldızların delik deşik ettiği ölüleriz / Adsız ölüleriz / Adları bir coğrafya ile yan yana yazılan..." Buyur ola gönderilmeye çalışıldığımız çemberin coğrafyasına bir göz atmaya bu kez de.1 Gözlerinizi yumun ve sayın bakalım: Irakla kaç ülke sınırdaş? a. 8 b. 6c. 4 d. 72 Güneydoğu Anadoludan başlayıp Suriyenin doğu bölümünü ve Irakı oluşturan Mezopotamyanın kelime anlamını hatırladınız mı?a. Hipopotamların atalarının ülkesib. Nuh tufanının altında kalan bölgec. Verimli hilald. Yunancada "mesopotamia" ırmaklar arasındaki ülke demek3 Mezopotamyanın kuzey uzantısı El Cezire geçmişte Irak, Anadolu, Suriye ve İranı bağlayan yolların kavşak noktası olan bir bölgeydi. Şimdi genellikle çöl. Arapçada ne anlama geliyor?a. Havuçtan yapılan bir çeşit tatlı b. Çölc. Adad. Yankesicinin Arapçası4 Yanıbaşımızdaki El Cezireden ırak bir tane daha var. Nerede acep?a. Gökyüzünde bir uydub. Cizredec. Afganistanda d. Sudanın ortasında5 Dicle ve Fırat, Basra Körfezine dökülmeden önce birleşir ve ne adını alır?a. Hattı Üstüva b. Sathı Müdafaac. Şattül-Arap d. Kutülamare6 En kuzeydeki, bize en yakın şehir hangisi? Bize en yakın olanı...a. Kerkük b. Musul c. Basra d. Bağdat7 Hangisi Dicle üzerinde değil?a. Musul b. Kerkük c. Bağdat d. Hiçbiri8 Şattül-Arap kelime anlamı olarak ne demek? a. Arabın kırmızı çorabıb. (Ne Şamın şekeri ne) Arapın yüzüc. Arabistan buğdaylarıd. Arapların akarsuyu9 Şattül-Arap suyolu önce İran ve Osmanlı İmparatorluğu, sonra da İran ve Irak arasında sürekli olarak bir sınır sorunu olagelmiştir. Bu yüzden Saddam 1980de İrana saldırmıştı. Şattül-Arap havzası dünyada en önemli neyin merkezidir?a. En eyi muz b. Terörc. Hurma d. Göbek dansı10 Petrol rezervi bakımından Irak petrollerinin dünyadaki sıralaması nedir?a. Dördüncü b. En birincic. Üçüncü d. İkinci11 İngilizler, Osmanlılardan Bağdatı 1917de, Musul ve Kerkükü 1918de almışlardı. Lozan Antlaşmasından sonra, antlaşılamamış Musul petrolleri meselesinin halli için toplanan Haliç Konferansında İngilizler Musulu ele geçirmek için önce Hakkariyi talep etmişlerdi. Sonunda ne oldu?a. 1925 Şubatında baş gösteren Şeyh Sait isyanı Türkiyeyi ve tezlerini zayıflattıb. Hakkariyi vermedik ama sonunda Musul, İngiliz mandasına girdic. Türkiyeye 25 yıl boyunca Musul petrolünün yüzde 10u vaat edildi. Ama daha sonra Türk hükümeti 500 bin İngiliz lirası karşılığı hakkından feragat ettid. Hepsi 12 Irak hangi yılda İngiltereden güya bağımsızlığını kopardı?a. Hiçbir zaman b. 1922c. 1942 d. 193213 Lozanda kesin çözüme kavuşturulamayan Türkiye-Irak sınırı 1926da hangi anlaşmayla belirlenmişti?a. Kasr-ı Şirin Antlaşmasıb. Sadabat Paktıc. Bağdat Paktıd. Ankara Antlaşması Hani çocukken çok sevdiğimiz bir oyun vardır: Coğrafya oyunu. Ya da aynı harfle başlayan isim, şehir, dağ, nehir, deniz, bitki, hayvan, ülke... Eğer "z" ile başlanacaksa mesela, Zübeyir, Zaho, Zağros Dağı, Zap Suyu, zambak, zürafa, Zaire vesaire vesaire vesaire... Oyun oynamaya bu denli buyur eder de kendini, değil midir en büyük okul korkularından biri coğrafyadan kalmak. Yanıtlar: 1) b, 2) d, 3) c, 4) d, 5) c, 6) b, 7) b, 8) d, 9) c, 10) d, 11) d, 12) d, 13) d. Yazara e-mail