İlk KHK ile yetki devri

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 9 Temmuz’da yemin etmesiyle resmen başlayacak Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne yönelik ilk Kanun Hükmünde Kararname (KHK), hükümetin önceki dönem Meclis’ten aldığı yetkiye dayalı olarak Resmi Gazete’de yayımlandı.

74 madde ve geçici iki maddeden oluşan KHK ile 71 kanunda yer alan Bakanlar Kurulu bazı görev ve yetkileri Cumhurbaşkanına devrediliyor. 9 Temmuz itibariyle yürürlüğe girecek KHK ile ayrıca Anayasa değişikliklerine uyum amacıyla bazı kanunlardaki “sıkıyönetim” ve askeri yargıya ilişkin ifadeler de yürürlükten kaldırıldı.

2 Temmuz tarihli Bakanlar Kurulu kararı ve Cumhurbaşkanı’nın onayı ile yayımlanan KHK ile 1924’ten 1960’a kadar çıkarılmış bazı kanunlarda yer alan, “İcra Vekilleri Heyeti” ibaresi ile 1963-2017 yıllarındaki bazı kanunlarda geçen “Bakanlar Kurulu” ve “Başbakanlık” ibareleri, “Cumhurbaşkanı” ve “Cumhurbaşkanlığınca” olarak değiştirildi.

Düzenlemeyle yürürlükte bulunan kanun ve KHK’larla 10 Mayıs 2018 tarihli ve 7142 sayılı kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan KHK’ların yürütme maddelerindeki Bakanlar Kurulu ve bakanlara yapılmış olan atıflar, Cumhurbaşkanına yapılmış sayılacak.

Geçerliliğini sürdürecek

Bu KHK’nın yürürlüğe girdiği tarihten önce, değişiklik yapılan kanunların ilgili maddeleri gereğince yürürlüğe konulmuş tüzükler, nizamnameler, Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu’nca çıkarılan yönetmelikler ile diğer işlemler yürürlükten kaldırılmadıkça geçerliliğini sürdürecek.

KHK’da yer alan ve dün itibariyle yürürlüğe giren bir başka düzenleme ile ise Erdoğan’ın yemin ettiği tarih itibarıyla ortadan kalkacak Başbakanlık merkez teşkilatında, “uzman yardımcısı” kadrolarında görev yapan ve 2 yıllık süre sonunda hazırladıkları uzmanlık tezi kabul edilenlere, en az 3 yıl çalışma şartı aranmaksızın yeterlilik sınavına girme hakkı verildi.

Bu yetkiler artık Erdoğan’da

Parlamenter sistem uyarınca Başbakan ve Bakanlar Kurulu’nca kullanılıp, yeni yönetim sistemine yönelik çıkarılan yetki yasasına dayalı KHK ile cumhurbaşkanına devredilen bazı görev ve yetkiler şöyle:

- Hükümlülerin cezaevlerine dağıtılması, cezaevinin emniyeti bakımından mahkumlara ait mektupların ve kendilerini ziyarete gelenlerle konuşmalarının ve dışarıyla iletişimlerinin ne şekilde düzenlenip kontrol edileceği gibi konular cumhurbaşkanınca yönetmelikle düzenlenecek.

- Cumhurbaşkanı salgın hastalık, genel afet veya harp hali gibi durumlarda cumhurbaşkanı kararıyla ülkenin bir kısmı ya da bazı iktisadi zümler lehine bir süreliğine icra takiplerini durdurabilecek.

- Yabancı uyruklu kişilerin kişi başına ülke genelinde edinebilecekleri taşınmaz büyüklüğüne ilişkin 30 hektar olan sınırı iki katına kadar artırabilecek.

- Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanun’un uygulanmasına ilişkin yönetmelik çıkarabilecek.

- Devletçe işletilecek ormanlarla bu işletmelerin döner sermayesine ilişkin esasları belirleyebilecek.

- Devlet ve ona bağlı müesseselerde çalışan işçilere ilave tediye ödenmesine ve bunun zamanına karar verebilecek.

- Bursa ili Gemlik ilçesinde deprem tehlikesi altında bulunan yapılan dönüştürülebilmesi ve yeni yerleşim yerlerinin belirlenmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın tasarrufuna geçirilecek alanların sınırlarını belirleyebilecek.

- İhracatı geliştirmek ve müteahhitlik hizmetlerini özendirmek amacıyla bir dizi teşvik kararı alabilecek.

- Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kapsamında, olağanüstü hallerin devam ettiği süre içinde tazminat miktarlarını yarıya kadar indirmeye veya tazminata ilişkin hükümlerin uygulanmamasına karar verebilecek.

- Devlet Mezarlığı için tahsis edilecek sahanın Atatürk Orman Çiftliği içerisindeki yeri ve büyüklüğünü tespit etmeye yetkili olacak.

- Belirli denizler için, o denizlerle ilgili bütün özellikleri gözönünde bulundurmak ve hakkaniyet ilkesine uygun olmak şartıyla 6 deniz milinin üstünde karasuları genişliği tespit edebilecek.

- Türkiye’de eğitimi ve öğretimi yapılacak yabancı diller ile özel okul ve kurslarda hangi farklı dil ve lehçelerde eğitim ve örgetim yapılabileceğine karar verecek.

- Devlet şeref madalyası, devlet övünç madalyası ve devlet üstün hizmet madalyası ile devlet nişanı, cumhuriyet nişanı ve liyakat nişanı verilecekleri doğrudan tespit edecek.

- Ölçüler ve Ayar Kanunu’nda yer almayan bir ölçü ve ölçü aletini kanun kapsamına alabilecek.

- “Öğretmen ve Eğitim Uzmanı Yetiştiren Yükseköğretim Kurumlarında Parasız Yatılı veya Burslu Öğrenci Okutma ve Bunlara Yapılacak Sosyal Yardımlara İlişkin Kanun” kapsamında burslu öğrencilere verilecek burs miktarı ile parasız yatılı öğrencilere verilecek harçlık miktarını tespit edecek.

- Gümrük vergisi hasılatından Merkez Bankası nezdindeki müşterek fon hesabı ile liman işleten KİT’lerin hesaplarına aktarılacak pay oranlarını belirleyecek.

- Türk Uluslararası Gemi Sicili’ne kayıtlı gemilerin ve yatların sahiplerinden alınacak kayıt harcını 10 katına kadar artırabilecek.

- Temsil tazminatı ödenecek kadroları belirleyecek.

- Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu kesinti oranlarını sıfıra kadar indirip, 15 puana kadar yükseltebilecek ve kesintiyi tümüyle kaldırabilecek.

- Türkiye’de öngörülen üretim miktarlarına ilişkin şartları yerine getirmeyenlerce yapılacak sigara ve diğer tütün mamullerinin ithalatı, ithal edilen tütün mamullerinin fiyatının belirlenmesi ve yurt içinde pazarlamasına ilişkin usul ve esasları belirleyecek.

- “Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri” kapsamında indirimli tarife ve ücretsiz yararlanacak kişi ve kurumları belirleyecek.

- Karayolu Taşıma Kanununu, kapsamında Türkiye’ye demir-deniz ve havayoluyla gelen ve varış noktasından karayolu taşıtlarıyla üçüncü ülkelere yapılan taşımalarla ilgili yabancı plakalı taşıtlara taşıma yetkisi verebilecek.

- Gelirlerinin en az üçte ikisini nev’i itibarıyla genel, katma ve özel bütçeli idarelerin bütçeleri içinde yer alan bir hizmetin veya hizmetlerin yerine getirilmesini amaç edinmek üzere kurulan vakıflara, vergi muafiyeti tanınayabilecek.

- Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu kapsamındaki oranları belirleyecek.

- Türk boğazlarından uğraksız geçiş amacıyla Türkiye’nin karasularına girmek isteyen gemiler için bildirim yükümlülükleri Türk Boğazları Deniz Trafik Düzeni Tüzüğü ile belirlenirken. Bu şimdi Cumhurbaşkanı’nca yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenecek.

- Sporda şiddetin önlenmesi amacıyla alınacak önlemler, bilet basımı ve satışa sunumu, spor alanlarına giriş ve çıkışlar gibi konular Cumhurbaşkanı’nca yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenecek.

- Cezaî Konularda Uluslararası Adlî İş Birliği Kanununun kapsamında, “Ağır ceza mahkemesince iade talebinin kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi hâlinde, bu kararın yerine getirilmesi” Dışişleri ve İçişleri bakanlıklarının görüşü alınarak Adalet Bakanı’nın teklifi ve cumhurbaşkanının onayına bağlı olacak.