Mümtaz Hoca yaşama veda etti

Eski Dışişleri Bakanı, anayasa hukukçusu, siyasetçi ve yazar Prof. Dr. Mümtaz Soysal (90), İstanbul Beşiktaş’taki evinde dün vefat etti. Soysal, bir süredir Alzheimer tedavisi görüyordu. Soysal, yarın İstanbul’da toprağa verilecek. 

Mümtaz Soysal 1929’da Zonguldak’ta dünyaya geldi. Galatasaray Lisesi’ni (1949), ardından Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni (SBF) bitirdi. Fark dersi sınavlarını veren Soysal, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden de mezun oldu. Soysal, Temsilciler Meclisi CHP temsilcisi (6 Ocak-25 Ekim 1961) olarak Anayasa Komisyonu üyeliği yaptı. 1963’te SBF’de doçent, 1969’da profesör olan Soysal, 1971 yılında aynı fakültenin dekanlığına seçildi.

Tutuklandı

12 Mart Muhtırası’ndan sonra 18 Mart 1971’de dekanlığı esnasında, Sıkıyönetim Komutanlığı’nca tuklandı. 1968’den beri okuttuğu Anayasa’ya Giriş ders kitabında komünizm propagandası yapmakla suçlanan Soysal 6 yıl 8 ay ağır hapis, 2 ay 20 gün Kuşadası’nda gözetim altında bulundurulmaya ve kamu haklarından ebediyen mahrumiyete mahkûm edildi. 14.5 ay tutuklu kaldığı Mamak Cezaevi’nde iken yazar Sevgi Soysal ile evlendi. Sevgi Soysal 1976’da vefat etti.

Milliyet yazarı

Hukukçuluğunun yanı sıra gazete yazılarıyla da tanınan Soysal, Milliyet gazetesinde 1974’te ‘Açı‘ başlığıyla yayımlamaya başladığı köşe yazılarını 1991’e kadar sürdürdü. Soysal 1991-2001 yılları arasında Hürriyet’te, 2001’den sonra da Cumhuriyet’te yazılarını sürdürdü. 1969-71’de Akdeniz Sosyal Bilim Araştırma Konseyi Başkanlığı, 1974-78 arasında Uluslararası Af Örgütü ikinci başkanlığı görevlerini yürüttü. 1979’da BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Uluslararası İnsan Hakları Öğretimi Ödülü’nü aldı. 15 Temmuz 1983’te Paris yakınlarındaki Orly Havaalanı’nın THY bürosu önünde patlayan bir bombanın neden olduğu sekiz kişinin ölümüne ve 60 kişinin de yaralanmasına yol açan saldırıyı gerçekleştiren ASALA mensuplarının yargılandığı davaya Türk mağdurları temsilen müdahil taraf uzmanı ve tanık olarak katıldı.

‘Vuruşarak çekilme’

1991 seçimlerinde Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) listesinden TBMM’ye seçildi. TBMM’de Çekiç Güç, OHAL, demokratikleşme, Kıbrıs, özelleştirme gibi konularda hükümet politikalarını eleştiren Soysal, özellikle özelleştirme konusundaki yetki yasaları için Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı başvurularla koalisyon ortağı DYP’lilerin tepkisini çekti. Bu başvuruları sonucunda Anayasa Mahkemesi tarihinde ilk kez bir yürütmeyi durdurma kararı verdi. Soysal, SHP’nin hükümet ortaklığı içindeki pasif tutumuna sürekli tepki gösterdi “vuruşarak çekilme” yaklaşımıyla Türk siyasi literatürüne geçti.

Bakanlıktan istifa etti

Tansu Çiller’in başbakanlığındaki 50. hükümette Dışişleri Bakanı olan Soysal yaklaşık 4 ay sonra bakanlıktan istifa etti. 1995’teki anayasa değişikliği çalışmaları sırasında yaptığı çıkışları dikkat çekti. Seçim yasasının Anayasa Mahkemesi’ne götürülmesinde başrolü oynadı. Sonrasında CHP’den koptu, DSP saflarına geçti. 1995 genel seçimlerinde DSP’den Zonguldak milletvekili seçildi. Daha sonra Bülent Ecevit ve Rahşan Ecevit’le anlaşmazlığa düşerek DSP’den ayrıldı (1998). 2002’de Bağımsız Cumhuriyet Partisi’ni kurdu ve genel başkanı oldu. Kıbrıs’taki toplumlararası görüşmelerde anayasa danışmanlığı görevini üstlenen uzun yıllar KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’a danışmanlık yaptı.

Cenaze töreni yarın

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Yönetim Kurulu, Soysal’ın vefatı dolayısıyla başsağlığı mesajı yayımladı. Açıklamada, Soysal’ın cenazesinin 13 Kasım Çarşamba günü (yarın) Zincirlikuyu Camii’nde kılınacak öğle namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verileceği kaydedildi.